Price Impact là gì? Phân biệt Price Impact và Slippage
Vậy price impact là gì? Nhiều người vẫn thường nhầm lẫn giữa price impact và slippage, chúng có điểm gì khác nhau? Làm sao để hạn chế hoặc giảm thiếu price impact khi giao dịch trong crypto?
Price Impact là gì?
Price impact (tác động giá) là thuật ngữ miêu tả mức độ ảnh hưởng (dưới dạng %) của một lệnh giao dịch (mua hoặc bán) lên giá thị trường của tài sản được giao dịch. Nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bao gồm tính thanh khoản của tài sản và khối lượng giao dịch (volume).
Nói cách khác, price impact đề cập đến sự khác biệt giữa giá thị trường hiện tại và giá thực tế người dùng phải trả khi thực hiện một giao dịch. Trong đó giá thực tế có thể được tính dựa trên giá trị tài sản mà người dùng nhận được sau khi giao dịch hoàn thành.
Price impact có thể xảy ra trên cả sàn DEX (sàn phi tập trung) và sàn CEX (sàn tập trung), tuy nhiên price impact thường có xu hướng lớn hơn trên các sàn DEX do khả năng thanh khoản thấp hơn so với sàn CEX.
Hình phía trên cho thấy hai mức price impact thấp và cao khi giao dịch trên sàn Uniswap:
- Price impact thấp (0.053%) không gây quá nhiều ảnh hưởng đến việc thực hiện giao dịch của người dùng.
- Price impact cao (98%) sẽ gây ra ảnh hưởng đáng kể đến giá thị trường của tài sản và dẫn đến việc người dùng phải đối mặt với khoản lỗ lớn nếu thực hiện giao dịch.
Cách tính Price Impact
Price impact cho biết lệnh giao dịch của bạn sẽ được thực hiện tại mức giá thấp hoặc cao hơn bao nhiêu phần trăm so với giá bạn muốn giao dịch, vì không có đủ thanh khoản đối với tài sản giao dịch.
Khi giao dịch trên một sàn DEX, price impact sẽ bị ảnh hưởng bởi hai yếu tố chính:
- Khối lượng giao dịch của người dùng so với quy mô thanh khoản trong pool giao dịch.
- Thuật toán mà sàn DEX sử dụng, ví dụ như CPMM (công thức x*y=k), CLMM (thanh khoản tập trung)...
Tuy nhiên, để tính được price impact (%), bạn có thể sử dụng công thức sau:
Ví dụ về Price Impact
Để hiểu rõ về price impact, hãy xem xét ví dụ sau:
Giả sử bạn muốn mua một lượng token C98 với tổng số tiền 100,000 USD. Giá một token C98 lúc đó là 1 USD. Như vậy về lý thuyết, với 100,000 USD, bạn sẽ mua được 100,000 C98.
Tuy nhiên, khi đặt lệnh mua 100,000 C98 với giá thị trường trên sàn X, lúc này sàn giao dịch hiện chỉ có 50,000 C98 có sẵn để bán với giá 1 USD (tương đương với 50,000 USD). Điều này có nghĩa là bạn sẽ không thể mua đủ số lượng C98 mà bạn muốn ngay lập tức. Và vì bạn vẫn thực hiện giao dịch nên lệnh mua của bạn sẽ tạo ra một price impact lên tài sản mà bạn muốn giao dịch. Nó sẽ diễn ra như sau:
Sàn X không có đủ thanh khoản nên phải mua lại token C98 từ nguồn cung hiện có trên thị trường, làm tăng nguồn cung và tăng giá C98. Ví dụ giá C98 tăng lên 2 USD.
Cuối cùng, dù chỉ thực hiện một lệnh trên sàn X nhưng thực chất bạn đã:
- Dùng 50,000 USD để mua 50,000 token C98 với giá 1 USD.
- Dùng 50,000 USD còn lại để mua C98 với giá 2 USD, tương đương 25,000 C98.
Như vậy, thực tế bạn chỉ mua được 75,000 C98 với 100,000 USD.
Giá trung bình của tất cả token C98 bạn mua được là: [(50,000*1) + (25,000*2)]/75,000 = ~1.33 USD.
Trong trường hợp này, price impact = [(~1.33 - 1)/1] x 100 = ~33%
Sự khác nhau giữa Price Impact và Slippage
Trong thị trường crypto, nhiều người thường nhầm lẫn hai khái niệm price impact (tác động giá) và slippage (trượt giá) là giống nhau, vì chúng cùng đề cập đến sự chênh lệch giữa giá dự kiến và giá thực tế mà người dùng phải trả khi giao dịch.
Tuy nhiên về bản chất, điểm khác biệt của price impact và slippage nằm ở yếu tố gây ảnh hưởng đến giá:
- Tác động giá đề cập đến mức độ ảnh hưởng của một giao dịch riêng lẻ đến giá thị trường của một tài sản trong khoảng thời gian từ khi thực hiện đến khi hoàn thành giao dịch đó. Người dùng không thể tùy chỉnh price impact khi giao dịch.
- Trượt giá cũng đề cập đến sự thay đổi về giá của một tài sản, nhưng được sử dụng khi những thay đổi đó là do các yếu tố thị trường bên ngoài mang tính vĩ mô hơn chứ không phải do giao dịch cá nhân của chính người dùng đó gây ra. Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể tùy chỉnh mức slippage theo ý muốn khi giao dịch.
Ví dụ, thị trường crypto thường có tính biến động cao, các hoạt động giao dịch trên thị trường có thể gây ra sự thay đổi về giá token tại thời điểm một người bắt đầu đặt lệnh và thời điểm lệnh đó được hoàn tất, dẫn đến trượt giá. Tương tự như price impact, slippage cũng phụ thuộc phần lớn vào tính thanh khoản của tài sản được giao dịch.
Nhìn chung, slippage có thể là hậu quả của price impact, và price impact của người này có thể gây ra slippage cho người khác. Tuy nhiên, không phải slippage nào cũng được tạo ra bởi price impact.
Cách giảm thiểu Price Impact khi giao dịch
Đối với các token mới và thanh khoản chưa cao, việc chú ý đến price impact là điều quan trọng khi thực hiện bất cứ giao dịch nào. Dưới đây là một số lưu ý để hạn chế hoặc giảm thiểu price impact:
- Khối lượng giao dịch: Bạn cần kiểm tra contract của token trên các block explorer (như Etherscan, Solscan…) và xem các địa chỉ ví khác đang giao dịch với khối lượng trung bình là bao nhiêu. Việc giao dịch trên mức trung bình có thể sẽ gây ra mức price impact đáng kể đối với tài sản và giao dịch của mình. Chỉ nên mua hoặc bán một số lượng token ít hơn so với những người khác.
- Thanh khoản của sàn: Trước khi giao dịch, bạn nên tìm kiếm các sàn lớn, uy tín và có nhiều thanh khoản trong pool. Điều này sẽ giúp bạn tránh được việc sàn không có đủ thanh khoản để thực hiện giao dịch ở mức giá mong muốn, nguyên nhân chính gây ra price impact.
- Sử dụng aggregator: Các nền tảng aggregator sẽ giúp bạn tổng hợp thanh khoản từ nhiều nguồn khác nhau để tìm kiếm sàn có mức giá và phí phù hợp nhất với giao dịch của bạn. Đồng thời cũng sẽ tự động cảnh báo về mức price impact mà nó có thể gây ra để bạn cân nhắc cẩn thận hơn trước khi giao dịch.