Sam Bankman-Fried (SBF) là ai? "Mark Zuckerberg của tiền điện tử"?

Sam Bankman-Fried (SBF) là ai?

Sam Bankman-Fried hay còn được người dùng crypto trên twitter gọi là SBF, sinh ngày 6/3/1992 tại Santa Clara County, California. Anh lớn lên trong môi trường giáo dục cao, là con trai của hai giáo sư Luật ở Stanford, Barbara Fried và Joseph Bankman.

Hành trình xây dựng đế chế tiền điện tử của Sam Bankman-Fried

Vào năm cấp 2, Sam từng vừa khóc vừa nói với mẹ: “Con chán đến mức sắp chết rồi.” Sam chưa bao giờ thích trường học. Năm 2010, Sam chọn vào học tại MIT bằng cách tung đồng xu. Ở đây, anh sống trong một ngôi nhà tập thể với một nhóm “huynh đệ” được gọi là Epsilon Theta (ET) – nhiều người trong nhóm ET sau này đều trở thành cộng sự với Sam trong lĩnh vực tiền điện tử.

Làm mẹ Teresa hay “sói già” phố Wall?

Khi Sam mới 14 tuổi, anh đã tìm hiểu sâu về thuyết vị lợi (làm điều tốt nhất cho nhiều người nhất) và sau này nó trở thành triết lý xuyên suốt trong công việc của anh. Vào năm cuối đại học, Sam quyết định đến thực tập và sau đó trở thành nhân viên chính thức tại Jane Street Capital, một công ty định lượng ở Phố Wall. Vì theo Sam, tùy thuộc vào kỹ năng của mỗi người mà việc trở nên giàu có ở Phố Wall và quyên góp 1 triệu USD cho Mẹ Teresa có thể hợp lý hơn cố gắng trở thành Mẹ Teresa.

Và đúng với chiến lược “kiếm tiền để cho đi”, Sam đã làm từ thiện một nửa số tiền mình kiếm được trong thời gian ở Jane Street.

Kinh doanh chênh lệch giá và sự ra đời Alameda Research

Năm 2017, Sam biết rất ít về tiền điện tử nhưng nhận ra lĩnh vực này có tiềm năng rất lớn. Tháng 11/2017, Sam thành lập Alameda Research. Ban đầu, công ty hoạt động trên một ý tưởng rất đơn giản: mua bitcoin giá rẻ ở Mỹ, bán lại với giá cao ở Nhật, chuyển số tiền thu được về Mỹ và lặp lại quy trình.

Nhưng mọi chuyện không đơn giản như vậy. Sam sớm phát hiện ra hầu hết các ngân hàng lớn của Hoa Kỳ không giao dịch với các sàn giao dịch tiền điện tử. Các sàn giao dịch tiền điện tử Hoa Kỳ, như Coinbase, có giới hạn rút tiền hàng ngày, điều này hạn chế lợi nhuận tiềm năng của một nhà kinh doanh chênh lệch giá. Ngoài ra, bạn cần phải là cư dân Nhật Bản để thực hiện một số giao dịch nhất định với các ngân hàng hoặc sàn giao dịch tiền điện tử của Nhật Bản.

Nhưng công ty đã vượt qua những trở ngại này và kiếm được khoảng 20 triệu USD trước khi giá bitcoin ở cả Mỹ và Nhật bắt đầu ngang nhau vào đầu 2018.

Tìm hiểu thêm: Tổng quan về Quỹ Alameda Research

FTX - Chuyến bay không khứ hồi

Alameda Research đã hoạt động tốt trong hai năm tiếp theo, nhưng Sam và các nhà giao dịch khác trở nên thất vọng với một số sàn giao dịch nước ngoài họ đang giao dịch. Vào cuối 2018, Sam đi dự một hội nghị ở Macau, Hồng Kông. Cùng thời điểm đó, Bitcoin Cash đang trải qua một đợt fork công nghệ và tách thành hai đồng tiền kế nhiệm khác nhau - tạo ra thách thức cho các sàn giao dịch trong việc tìm cách xử lý các hợp đồng tương lai hiện có trên đồng tiền gốc.

Đứng trước tình huống này, Sam quyết định ở lại Hồng Kông và thành lập sàn FTX vào tháng 4/2019. Sam nói: “Tôi hủy chuyến bay trở về, thuê một văn phòng làm việc WeWork và về cơ bản không bao giờ rời đi”.

Việc tung ra sàn giao dịch mới đã gây tranh cãi trong nội bộ Alameda. Công ty đang có lãi nhưng cực kỳ thiếu nhân lực. Vậy mà giờ đây, nhà giao dịch giỏi nhất và kỹ sư giỏi nhất của họ đã đến Hồng Kông để đắm mình trong một dự án mới đầy rủi ro, với 20% khả năng thành công. Tuy vậy, trong khoảng một năm đầu tiên, Alameda đóng vai trò quan trọng tại FTX. Nó là nhà cung cấp thanh khoản chính, chiếm một nửa khối lượng (volume) trên sàn giao dịch.

Khối lượng giao dịch hàng ngày trên FTX hiện nằm trong phạm vi 13 tỷ USD. Trong khi đó Alameda, với khoảng 20 nhân viên, đã kiếm tới 1 triệu USD mỗi ngày trong phần lớn năm qua, chỉ dựa trên một trong các chiến lược giao dịch của mình — Yield Farming.

Note: Vào ngày 10/11/2022, sàn FTX thông báo ngưng xử lý rút tiền của người dùng, đồng thời đề nghị người dùng không nạp tiền vào sàn FTX. 

Chi tiết về sự việc: Binance "giải cứu" FTX

Chìa khóa thành công của Sam Bankman-Fried

Đa nhiệm và quyết định nhanh

Theo những người quen biết Sam thì một yếu tố giúp anh thành công là kỹ năng làm nhiều việc cùng một lúc (multitask).

"Bạn sẽ thường thấy anh ấy xem bóng đá trên một màn hình, xem các video YouTube giống như của Rihanna trên màn hình khác, trả lời tin nhắn trên màn hình thứ ba, giao dịch trên màn hình thứ tư, gọi điện trên màn hình thứ năm, tất cả đều cùng một lúc," - Caroline Ellison, co-CEO của Alameda Research cho biết.

Như đã nhắc ở trên, Sam rất dễ rơi vào trạng thái buồn chán. Thường thì Sam sẽ phải vừa chơi điện tử vừa trò chuyện với người khác, dù điều đó có thể khiến người đối diện thấy không được tôn trọng, nhưng Sam cần làm vậy để giữ đầu óc bận rộn.

Ellison, người làm việc tại bộ phận giao dịch cổ phiếu ở Jane Street nhận xét rằng Sam thích thú với những thử thách mang tính trí tuệ và sớm thành thạo nghệ thuật đưa ra quyết định nhanh chóng dưới áp lực cao. Cả Ellison và Trabucco (co-CEO Alameda) đều cho biết Sam có khả năng xác định cơ hội và hành động nhanh hơn hầu hết các nhà giao dịch khác.

Làm việc điên cuồng

Mãi đến năm 2019, Sam mới ra mắt FTX, nhưng sàn giao dịch phái sinh của anh từ chỗ ít người biết đến vươn lên đứng thứ sáu trong giao dịch giao ngay và thứ hai trong giao dịch phái sinh - ngay sau Binance - chỉ trong hai năm, theo CoinGecko.

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp đổ xô vào FTX vì các tính năng hiệu quả của nó như phí giao dịch thấp, khả năng cho vay và khả năng giao dịch các phiên bản token hóa của cổ phiếu và hợp đồng tương lai trên các cổ phiếu được token hóa, cũng như trong nhiều tài khoản phụ với các mức độ rủi ro khác nhau.

Để xây dựng một nền tảng cạnh tranh trong một khoảng thời gian ngắn như vậy, Sam đã làm việc điên cuồng, nổi tiếng với việc ngủ 4 tiếng mỗi đêm trên chiếc ghế lười cạnh bàn làm việc và nhận cuộc gọi từ khách hàng và nhà đầu tư lúc 3 giờ sáng.

Salame làm việc tại FTX nhớ lại một sự cố khi Sam đã thức 30 giờ liên tục và vừa đi ngủ thì một khách hàng gọi đến. Vì vừa thấy Sam mới đặt lưng xuống nên Salame không nỡ đánh thức anh và lên lịch lại với khách hàng - trong sự thất vọng của Sam.

"Anh ấy nói: Không, lần sau cậu phải đánh thức tôi dậy, không tranh cãi gì về điều này nữa."

Kỳ vọng cao vào nhân viên

Công ty là tất cả đối với Sam. Nhưng không phải tất cả nhân viên của Sam đều có thể bắt kịp tốc độ làm việc của anh. Ba cựu nhân viên của công ty nói rằng họ đã từ chức vì cảm thấy kiệt sức.   Noah Dummett, một nhà giao dịch cũ tại FTX và Alameda, cho biết: "Mặc dù làm việc với Sam rất hứng khởi nhưng nó cũng vô cùng mệt mỏi. Anh ấy kỳ vọng tất cả mọi người trong công ty đều làm việc hướng tới một mục tiêu chung, và bạn nên tối ưu hóa thời gian và định hướng của mình để luôn hướng tới mục tiêu đó. Rất khó để bạn duy trì các mối quan hệ bên ngoài Alameda và FTX, và tình trạng kiệt sức là điều thường thấy."

"Ngày qua ngày bạn đến văn phòng, đọc Slack và ăn sáng, viết code, sau đó ăn trưa trong khi làm việc, sau đó ăn tối trong khi làm việc và về nhà. Lặp lại 7 ngày một tuần," một kỹ sư phần mềm từng làm việc tại FTX và Alameda cho biết.   FTX có một lượng nhân viên khiêm tốn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh. Trong sáu tháng đầu tiên, FTX chỉ được xây dựng bởi hai nhà phát triển phần mềm. Hai năm rưỡi sau, công ty tăng từ 10 đến 25 người làm việc trên sàn giao dịch và tất cả các công ty con. Trong khi đó:

• Binance hiện có khoảng 180 cơ hội việc làm cho các kỹ sư.
• Coinbase có khoảng 120 vị trí mở trong bộ phận kỹ thuật.

Bằng cách có một đội ngũ nhỏ, Sam cho biết mình có thể nhanh chóng đưa ra quyết định và thúc đẩy việc ra mắt những sản phẩm mới.

Tinh thần “kiếm tiền để cho đi”

Tuy nhiên, Sam có ngưỡng kiệt sức cao hơn hầu hết mọi người.

"Khi tôi cảm thấy kiệt sức, thường nghĩa là tôi phải nghỉ một đêm hoặc ngủ 10 tiếng một đêm để hồi phục. Nếu tôi nghỉ bốn ngày, tôi bắt đầu cảm thấy buồn chán và thực sự lo lắng không biết điều gì đang diễn ra tại nơi làm việc và muốn quay trở lại," Sam nói.

Sở dĩ Sam làm việc chăm chỉ hơn hầu hết mọi người vì anh ấy thực sự có động lực để cho đi tài sản của mình và tạo ra tác động tích cực đến thế giới. Mẹ của Sam - Barbara Fried tin rằng khả năng chấp nhận rủi ro cao của anh bắt nguồn từ triết lý vị tha hiệu quả mà Sam đang theo đuổi.

Mẹ Sam nói: “Nếu bạn đang kiếm tiền để chi dùng cá nhân, thì theo thời gian khi đạt đến một số tiền lớn nhất định, động lực kiếm tiền của bạn sẽ giảm dần. Sau khi mua chiếc Porsche thứ năm, bạn có thực sự cần chiếc thứ sáu không?,... Nhưng nếu bạn đang kiếm tiền để tặng cho tổ chức từ thiện, thì bạn càng kiếm được nhiều tiền càng tốt.”

Theo những người thân cận thì ngoài việc thỉnh thoảng đáp chuyến bay hạng thương gia, Sam không có hứng thú với cuộc sống xa xỉ. Ở Hồng Kông, anh vẫn sống chung phòng với những người khác.

Tương lai nào đang đón đợi Sam Bankman-Fried và FTX?

Hiện nay, quy định luật pháp là rủi ro tiềm ẩn lớn nhất liên quan đến việc đầu tư vào tiền điện tử. Trong năm qua, Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Hoa Kỳ đã ngăn không cho Coinbase đẩy mạnh sản phẩm cho vay, trong khi các cơ quan quản lý tài chính ở Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Châu Á đã thẳng tay đàn áp Binance.

Nhưng FTX là sàn giao dịch duy nhất tránh được những lùm xùm về mặt pháp lý trên mặt báo, bởi vì nó là một trong những sàn tuân thủ pháp luật tốt nhất và gần gũi nhất với các cơ quan quản lý. Nhưng theo một số người, công ty khởi nghiệp của Sam Bankman-Fried - và hệ sinh thái tiền điện tử mà nó hoạt động - đã mở rộng nhanh hơn mức các cơ quan quản lý có thể theo kịp.

Đầu tháng 12/2021, Sam đã điều trần trước Quốc hội về tài sản kỹ thuật số và tương lai của ngành tài chính. Mặc dù hầu hết các nhà hoạch định chính sách tại phiên điều trần cho biết họ sẵn sàng tham gia vào việc tinh chỉnh các quy định cho ngành công nghiệp tiền điện tử, nhưng một số người xem sự tăng trưởng nhanh chóng của tài sản kỹ thuật số là mối đe dọa đối với sự ổn định tài chính và bày tỏ những lo ngại khác, chẳng hạn như việc sử dụng tiền tệ kỹ thuật số để tài trợ cho các hoạt động phạm tội.

"Tiền điện tử có tiềm năng rất lớn trong việc cải thiện cuộc sống của mọi người," Sam phản bác tại phiên điều trần.

Sam Bankman-Fried vs. Mark Zuckerberg

Khi nhìn về tương lai của FTX, một số người trong cuộc đã so sánh Sam với người sáng lập Facebook – người đã xây dựng đế chế của mình trong kỷ nguyên công nghệ, thường được gọi là Web 2.0. Zuckerberg cũng đang phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa từ các nhà quản lý về các vấn đề quyền riêng tư dữ liệu đến việc không thắt chặt kiểm soát thông tin sai lệch trên nền tảng này.

Giờ đây, kỷ nguyên tiền điện tử, phi tập trung và thế giới ảo, đôi khi được gọi là Web 3.0 -  với các công ty như FTX đi đầu - dường như đang nổi lên. Và tiền điện tử có thể phải đối mặt với cùng một con dao hai lưỡi, trong đó quy định pháp luật được tăng cường và sự quản lý chặt chẽ có thể khiến các công ty hoạt động trong hệ sinh thái phát triển với tốc độ chậm hơn.

"Sẽ mất một khoảng thời gian để các cơ quan quản lý và tiền điện tử học cách làm việc cùng nhau. Và điều đó sẽ làm chậm tốc độ phát triển điên cuồng hiện tại của tiền điện tử. Nhưng tôi nghĩ đó là điều kiện cần thiết để làm cho thế giới tốt đẹp hơn và nền kinh tế trở nên hiệu quả hơn," Anthony Lee Zhang, trợ lý giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh Booth của Đại học Chicago nói.

Nhưng Sam khác Zuckerberg ở chỗ anh đang bước vào lĩnh vực chính trị với tư cách là một trong những nhà tài trợ lớn nhất của Tổng thống Biden trong chiến dịch tranh cử năm 2020.

“Trong 10 năm nữa, tôi kỳ vọng Sam sẽ là một trong những người giàu nhất thế giới, giải quyết một số vấn đề quan trọng nhất của nhân loại. Sự nghiệp trong lĩnh vực chính trị của Sam cũng sẽ không làm tôi ngạc nhiên - anh ấy có vị thế tốt và động lực đúng đắn đằng sau để biến điều đó thành hiện thực," Noah Dummett - một nhà giao dịch cũ tại FTX nói.

“Miễn là Sam ngủ đủ giấc và không lăn đùng ra chết, tôi nghĩ Sam sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn trong dài hạn," Edith Yeung - đồng sáng lập Race Capital tổng kết.

Tổng kết

Tỉ phú "ngã ngựa"

Ngày 2/11, CoinDesk tung ra bảng cân đối kế toán của quỹ đầu tư mạo hiểm Alameda Research, cho thấy họ đang giữ một lượng token FTT lớn bất thường. Trong khi đó, Alameda và sàn giao dịch FTX (với token FTT) là “hai chị em” khi cùng do Sam Bankman-Fried (SBF) sáng lập.

Bài báo làm cộng đồng crypto nghi ngờ về mối quan hệ “đi đêm” của hai tổ chức này. Tiếp đó, CZ thông báo Binance sẽ bán toàn bộ số FTT đang nắm giữ vì “những tiết lộ gần đây” về Alameda và FTX. Thông tin này đã khiến giá trị của FTT giảm mạnh. Lo sợ bị mất tiền, chỉ trong khoảng thời gian ba ngày, các nhà đầu tư đã rút hơn 6 tỷ USD khỏi FTX, khiến sàn rơi vào hoàn cảnh khốn đốn.

Đối mặt với tình trạng khủng hoảng thanh khoản trầm trọng, Sam đã cố gắng huy động tiền từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và các nhà đầu tư khác trước khi quay sang “cầu cứu” Binance. CZ thoạt tiên đồng ý mua lại FTX nhưng sau quá trình thẩm định Due Diligence, ông đã từ bỏ thoả thuận, nói rằng vấn đề của FTX nằm ngoài tầm kiểm soát của mình và Binance. Kết quả, ngày 11/11, Sam nộp đơn phá sản theo Chương 11.

Đọc thêm: “Hiệp sỹ trắng" SBF “ngã ngựa", liệu FTX có trở thành Lehman Brothers thứ hai?