Lý do Starknet cần staking và tác động của nó tới token STRK

Vấn đề về tính tập trung Sequencers của Starknet

Nói một cách tổng quan, đề xuất SNIP 18 cho phép người dùng staking STRK để tham gia trực tiếp vào việc bảo vệ và vận hành mạng lưới Starknet. Hoạt động này đem lại trải nghiệm như staking ETH chạy node trên Ethereum.

Để tìm hiểu về vấn đề mà Starknet mong muốn giải quyết thông qua SNIP 18, hãy cùng nhìn vào mô hình hoạt động của Starknet ở thời điểm hiện tại:

• Nodes: Nhận các giao dịch được phát sinh, tiến hành xác thực (kiểm tra số dư, max fee…) và phát tán nó đến mempool.
• Sequencers: Chọn các giao dịch từ mempool, xác thực, sắp xếp theo trình tự (ordering) và tiến hành thực hiện giao dịch (execution), tạo block.
• Provers: Tạo batch bằng chứng không kiến thức (zero-knowledge proof) cho các block, sau đó gửi xuống L1.
• Ethereum L1: Các batch bằng chứng không kiến thức được đưa xuống L1 để xác thực bởi Ethereum Validators và được lưu trữ (data availability) ở trên L1.

Từ mô hình hoạt động có thể nhận thấy Nodes và Sequencers là những chủ thể đóng vai trò chủ chốt của việc bảo vệ mạng lưới của Starknet thay vì Provers. Đặc biệt là Sequencers khi chịu trách nhiệm về cả việc xác thực, sắp xếp trình tự các giao dịch và thực thi.

Nhưng hiện tại, các Sequencers chủ yếu được vận hành một cách tập trung. Hai Sequencers lớn của Starknet hiện tại - Madara và Kraken, chủ yếu được quản lý bởi StarkWare (công ty chủ quản của Starknet).

Trong giai đoạn đầu, có thể hiểu việc thiết kế tập trung hoá như vậy nhằm mục đích dễ kiểm soát mạng lưới và đẩy nhanh tiến độ ra mắt của Starknet. Tuy nhiên, trong giai đoạn sau có thể gây ra các vấn đề quan ngại về:

• Single point of failure: Nếu một số ít Sequencer bị tấn công có thể ảnh hưởng đến hoạt động của cả mạng lưới.
• Rủi ro kiểm soát: Một số ít Sequencer có thể dễ dàng thông đồng trong việc chọn lọc giao dịch được bao gồm hoặc loại trừ, hoặc có thể thay đổi trình tự sắp xếp từ mempool.

Từ đó cũng đặt ra bài toán về việc phi tập trung hóa Sequencers ở trên Starknet thông qua đề xuất SNIP 18.

Tác động của SNIP 18 đến Starknet và STRK token?

Tác động #1: Bước khởi đầu cho việc phi tập trung Sequencers

Muốn thực hiện được việc phi tập trung hóa mạng lưới buộc Starknet phải khuyến khích được một lượng người tham gia vào bảo vệ mạng lưới ngoài chủ quản StakeWare. Để làm được điều đó, việc hình thành cơ chế kinh tế là tiên quyết khi đấy là động lực chính để các Sequencers nhìn vào.

Cơ chế kinh tế hiện tại của SNIP 18 hoạt động như sau:

• Stakers: Stake tối thiểu 20K STRK token và cung cấp phần mềm để tiến hành chạy Full nodes và Sequencers cho mạng lưới. Sau đó, sẽ nhận lại phần thưởng dưới dạng STRK theo % trên tổng số STRK được Stake.
• Stake Deligators: Ngoài các Stakers, các Stake Deligators cũng được tham gia bảo vệ mạng lưới mà không cần cung cấp phần mềm bằng cách uỷ quyền cho các Stakers và nhận về phần thưởng dưới dạng STRK token.

Việc staking vừa là giải pháp kinh tế trong việc khuyến khích Sequencers vừa là giải pháp chống gian lận thông qua việc thu hồi số STRK được stake khi có các hành vi gian lận xảy ra.

Các STRK bị lock sẽ không được tham gia staking. Ở thời điểm hiện tại, số lượng STRK được phép staking chỉ khoảng 1.4B token tương đương 14% tổng cung. Từ đó, khả năng sẽ có áp lực lên chính token này trên thị trường thứ cấp.

Khi số lượng staking càng nhiều:

• Lạm phát (Annual minting rate) sẽ càng lớn, tối đa 0.52% trong một năm.
• Lợi nhuận hằng năm (Annual rewards rate) sẽ càng giảm, tối thiểu 4.94% trong một năm.

Việc đưa ra con số trên cũng cho thấy, Starknet chỉ cần số lượng tối thiểu STRK được stake để tham gia bảo vệ mạng lưới, đồng thời cũng là biện pháp cân bằng lạm phát từ phía Starknet.

Hiện tại, đề xuất SNIP 18 đã được thông qua, dự kiến sẽ tiến hành testnet và mainet vào trong Quý 4/ 2024 đến đầu năm 2025.

Tác động #2: Mở rộng tiện ích cho STRK token

Việc hình thành SNIP 18 giúp tiện ích của STRK token được mở rộng. Thay vì chỉ dừng lại ở các tiện ích liên quan đến governance (OP, ARB) và trả phí (ZK, MNT) như các L2s token khác, STRK token có thể dùng để trực tiếp tham gia vào bảo vệ mạng lưới thông qua Staking.

Từ đó, xét trên phương diện về tiện ích cơ bản, có thể nói STRK token là ETH phiên bản vốn hoá nhỏ hơn.

Tạm Kết

Starknet với tầm nhìn muốn trở thành một mạng lưới phi tập trung Layer 2 đầu tiên ở trên Ethereum cho phép cộng đồng tham gia bảo vệ mạng lưới.

SNIP 18 đã được thông qua với tác động kỳ vọng trở thành nền tảng cho việc phi tập trung hóa mạng lưới đồng thời mở rộng thêm tiện ích cho chính token STRK.

Tuy nhiên, Starknet cũng sẽ cần thêm thời gian để triển khai và xem xét các tác động thật sự lên mạng lưới.