Thao túng thị trường: 3 vụ thao túng lớn trong Crypto

Thao túng thị trường là gì?

Thao túng thị trường là hành vi tác động có chủ đích vào giá cả của tài sản trên thị trường để tạo ra lợi thế không công bằng, thường dẫn đến thiệt hại cho các nhà đầu tư khác.

Trong thị trường tiền điện tử, thao túng thị trường diễn ra khá phổ biến do tính chất phân tán và thiếu sự giám sát chặt chẽ.

Thao túng thị trường có thể diễn ra dưới nhiều hình thức và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho tính minh bạch và sự công bằng của thị trường. Đây là hành vi bất hợp pháp và bị cấm bởi các quy định về chứng khoán và thị trường tài chính trên toàn thế giới.

Các hình thức thao túng thị trường

Pump and Dump: Hành vi này bao gồm việc thổi phồng giá của một tài sản thông qua các thông tin sai lệch hoặc giả mạo để thu hút các nhà đầu tư mới mua vào, sau đó bán tháo tài sản khi giá đã bị đẩy lên cao. Kết quả là giá sẽ giảm mạnh sau khi người thao túng bán ra, gây thua lỗ cho những nhà đầu tư mua vào sau.

Giao dịch spoofing: Đây là hành vi đặt các lệnh mua hoặc bán lớn mà không có ý định thực hiện, nhằm tạo ra ấn tượng sai lệch về cung cầu trên thị trường. Khi các nhà đầu tư khác phản ứng với những lệnh này, người thao túng sẽ hủy bỏ lệnh và thực hiện giao dịch theo hướng có lợi cho họ.

Wash Trading: Hành vi này liên quan đến việc một nhà đầu tư hoặc một nhóm nhà đầu tư mua và bán cùng một tài sản để tạo ra khối lượng giao dịch giả, tạo ấn tượng rằng tài sản đó đang được giao dịch sôi động và thu hút sự chú ý từ những nhà đầu tư khác.

Theo Chainalysis, NFT là thị trường lý tưởng để thực hiện hành vi thao túng, mặc dù vốn hóa giao dịch lớn nhưng đa phần là giao dịch wash trading.

Front Running: Hành vi mà người giao dịch biết trước thông tin về các lệnh giao dịch lớn sẽ được thực hiện và giao dịch trước để hưởng lợi từ sự thay đổi giá mà những lệnh này sẽ gây ra.

Hậu quả của thao túng thị trường

Mất niềm tin vào thị trường: Thao túng thị trường làm mất niềm tin của nhà đầu tư vào tính công bằng và minh bạch của thị trường, dẫn đến việc họ có thể rút lui khỏi thị trường.

Biến động giá bất thường: Thao túng thị trường có thể gây ra sự biến động giá bất thường, làm rối loạn quá trình định giá công bằng của tài sản.

Thiệt hại tài chính: Nhà đầu tư bị lừa dối bởi các hành vi thao túng có thể chịu thiệt hại tài chính lớn khi giá tài sản thay đổi đột ngột.

Các vụ thao túng thị trường Crypto

Thị trường tiền mã hóa (crypto) nổi tiếng với sự biến động mạnh mẽ và không ít lần chứng kiến các vụ thao túng thị trường gây ra những biến động lớn về giá. Dưới đây là một số vụ thao túng thị trường crypto lớn đã xảy ra và những bài học rút ra từ chúng.

Vụ thao túng giữa Bitfinex và Tether (2017)

Năm 2017, giá Bitcoin tăng mạnh từ dưới 1,000 USD lên gần 20,000 USD. Một phần nguyên nhân được cho là do hoạt động thao túng thị trường liên quan đến sàn giao dịch Bitfinex và đồng Tether (USDT).

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) đã tiến hành điều tra về việc liệu Bitfinex và Tether có tham gia vào hoạt động thao túng giá Bitcoin hay không. Cuộc điều tra này tập trung vào việc sử dụng Tether để mua Bitcoin trong các thời điểm giá giảm nhằm tạo ra sự tăng giá giả tạo.

Giá Bitcoin tăng từ khoảng 1,000 USD vào đầu năm 2017 lên gần 20,000 USD vào tháng 12 cùng năm. Sau đó giảm mạnh vào năm 2018. Tổng vốn hóa thị trường của Tether tăng từ khoảng 10 triệu USD lên hơn 1 tỷ USD trong năm 2017.

Vào tháng 10 năm 2019, Tổng chưởng lý New York đã đệ đơn kiện Bitfinex và Tether, cáo buộc rằng họ đã che giấu khoản lỗ 850 triệu USD bằng cách sử dụng quỹ từ Tether. Tại thời điểm đó, 850 triệu USD chiếm ⅓ tổng cung của Tether.

Vụ kiện này dẫn đến các cuộc điều tra và yêu cầu Bitfinex và Tether cung cấp tài liệu tài chính minh bạch.

Thao túng lượng giao dịch Wash Trading trên sàn OKEx và Huobi (2018)

Năm 2018, Blockchain Transparency Institute công bố một báo cáo cho thấy có bằng chứng về hành vi wash trading trên các sàn giao dịch lớn như OKEx và Huobi. Hành vi này bao gồm việc một nhà giao dịch hoặc một nhóm nhà giao dịch mua và bán cùng một tài sản để tạo ra khối lượng giao dịch giả.

Báo cáo chỉ ra rằng khoảng 80% khối lượng giao dịch trên OKEx và Huobi là giả mạo. Các sàn giao dịch bị cáo buộc có khối lượng giao dịch hàng ngày lên đến hàng tỷ USD nhưng phần lớn là do wash trading.

Pump and Dump của Coin "Squid Game" trên sàn Binance (2021)

Đã có nhiều vụ pump and dump xảy ra trên sàn Binance. Một trong những trường hợp điển hình là với token "Squid Game".

Giá token này tăng đột biến từ vài cent lên gần 3,000 USD trong vài ngày và sau đó giảm mạnh gần như về con số 0 chỉ trong vòng vài phút. Người thao túng đã tạo ra sự hứng khởi giả tạo về token, thu hút nhà đầu tư mua vào, sau đó bán tháo khi giá đạt đỉnh.

Front Running trên sàn giao dịch phi tập trung (DeFi)

Trên các sàn giao dịch phi tập trung (DeFi), một số bot giao dịch tự động đã được phát hiện thực hiện front running, gây ảnh hưởng tiêu cực đến những người dùng khác.

Năm 2020, các nhà nghiên cứu từ Đại học Cornell đã công bố một báo cáo với tựa đề "Flash Boys 2.0: Frontrunning, Transaction Reordering, and Consensus Instability in Decentralized Exchanges". Nghiên cứu này chỉ ra rằng các giao dịch front running có thể tăng chi phí giao dịch cho người dùng bình thường từ 2% đến 5%.

Năm 2021, các nhà nghiên cứu từ Đại học Michigan đã công bố một nghiên cứu với tựa đề "Quantifying Blockchain Extractable Value: How dark is the forest?" và đề cập đến việc bot front running đã thu lợi bất hợp pháp hàng triệu USD từ các giao dịch DeFi.

Có nhiều chiến thuật front running khác nhau được sử dụng bởi các bot giao dịch, bao gồm cả việc thao túng phí gas để ưu tiên lệnh giao dịch của mình.

Tìm hiểu thêm: Front Running Bots - Kẻ săn cơ hội trong giới Crypto.