Volatility là gì? 3 Cách phòng tránh biến động giá trong Crypto
Volatility là gì?
Volatility, hay sự biến động giá, là chỉ số đo lường mức độ dao động giá của một tài sản trong một khoảng thời gian cụ thể. Nó thể hiện sự không ổn định và khả năng biến đổi giá của một tài sản tài chính, chẳng hạn như cổ phiếu, vàng hoặc crypto. Khi giá biến động nhiều và nhanh chóng, ta gọi tài sản đó có volatility cao.
Trong thị trường truyền thống, volatility thường được đo lường dựa trên dữ liệu biến động giá trong quá khứ, giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ rủi ro khi nắm giữ một tài sản. Tuy nhiên, trong thị trường crypto, mức độ biến động thường cao hơn nhiều.
Theo một báo cáo từ JP Morgan vào năm 2021, sự biến động của Bitcoin có thể gấp từ 4 đến 10 lần so với các tài sản truyền thống như cổ phiếu và vàng.
Sự khác biệt này có thể thấy rõ khi so sánh giữa Cboe Volatility Index (VIX) và độ lệch chuẩn của Bitcoin.
VIX, chỉ số đo lường mức độ biến động kỳ vọng của thị trường chứng khoán (cụ thể là S&P 500), thường dao động từ 15% đến 35% mỗi năm. VIX phản ánh kỳ vọng của các nhà đầu tư về sự biến động tương lai, dựa trên giá quyền chọn (options). Khi chỉ số VIX tăng, nó cho thấy sự lo ngại của các nhà đầu tư về những cú sốc hoặc bất ổn trên thị trường.
Ngược lại, độ lệch chuẩn của Bitcoin dao động từ 60% đến 100%, thậm chí có thể cao hơn trong những thời kỳ biến động mạnh. Độ lệch chuẩn này thể hiện mức độ dao động của giá Bitcoin so với giá trung bình. Điều này có nghĩa là, so với VIX, Bitcoin có mức độ biến động cao hơn nhiều, thường gấp 3 đến 5 lần so với S&P 500 trong điều kiện thị trường bình thường.
Đặc điểm của tài sản có volatility cao:
- Dao động giá lớn trong thời gian ngắn.
- Khó dự đoán được xu hướng giá.
- Tăng cơ hội thu lợi nhuận nhanh nhưng cũng gia tăng khả năng thua lỗ.
Nguyên nhân dẫn đến biến động giá trong Crypto
Quy mô thị trường nhỏ
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến volatility trong thị trường crypto là quy mô thị trường tương đối nhỏ so với các thị trường tài chính khác. Đến tháng 1/2023, vốn hóa thị trường crypto dao động khoảng 1,000 tỷ USD, so với khoảng 94,000 tỷ USD của thị trường chứng khoán toàn cầu.
Quy mô nhỏ hơn này khiến các giao dịch lớn dễ dàng ảnh hưởng đến giá cả, gây ra những biến động mạnh. Chỉ cần một nhà đầu tư lớn (hay còn gọi là “whale”) quyết định bán một lượng lớn Bitcoin, giá cả có thể giảm mạnh, dẫn đến một đợt bán tháo cho thị trường chung.
Thanh khoản thị trường Crypto thấp
Ngoài ra, thị trường crypto còn có thanh khoản thấp. Thanh khoản là khả năng mua bán tài sản mà không làm thay đổi đáng kể giá của nó. Thị trường crypto, đặc biệt là các đồng altcoin ngoài BTC, thường có thanh khoản thấp hơn so với các thị trường tài chính khác.
Một báo cáo vào năm 2022 cho thấy rằng ngay cả Bitcoin, đồng tiền mã hóa có thanh khoản cao nhất, cũng chỉ có khối lượng giao dịch hàng ngày khoảng 30-50 tỷ USD.
Trong khi đó, các ước tính từ World Federation of Exchanges (WFE) và Bank for International Settlements (BIS) cho biết khối lượng giao dịch toàn cầu của các sàn giao dịch chứng khoán thường đạt hàng nghìn tỷ USD mỗi ngày, thể hiện sự vượt trội về quy mô và thanh khoản của thị trường tài chính truyền thống so với thị trường crypto.
Tính chất đầu cơ
Thêm vào đó, tính chất đầu cơ của thị trường cũng là yếu tố chính đẩy cao volatility. Một nghiên cứu từ Chainalysis năm 2021 chỉ ra rằng hơn 80% giao dịch trong thị trường crypto được thực hiện bởi những nhà đầu cơ với mục tiêu kiếm lợi nhuận ngắn hạn.
Điều này cho thấy tính chất đầu cơ chiếm ưu thế và là nguyên nhân chính dẫn đến sự biến động mạnh trong giá trị của các loại tiền mã hóa.
Quy định pháp lý và tin tức
Ngoài ra, sự thay đổi trong quy định pháp lý từ các quốc gia ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả và mức độ biến động của thị trường crypto.
Cuối cùng, yếu tố mạng xã hội và tin tức cũng có vai trò lớn trong việc làm tăng volatility. Những thông tin hoặc phát ngôn từ các nhân vật nổi tiếng như Elon Musk đã gây ra những đợt tăng hoặc giảm mạnh của các loại crypto. Điều này phản ánh sự nhạy cảm của thị trường crypto với những thông tin đến từ cộng đồng mạng xã hội và các phương tiện truyền thông.
Vào ngày 12/5/2021, Bitcoin đã giảm 12% sau khi Elon Musk thông báo rằng Tesla sẽ ngừng chấp nhận Bitcoin làm phương tiện thanh toán, với lý do lo ngại về lượng khí thải carbon lớn mà hoạt động khai thác Bitcoin gây ra.
Những lo ngại này càng bị đẩy cao hơn khi Musk đưa ra loạt tweet mâu thuẫn về Bitcoin, khiến các nhà đầu tư hoang mang và không rõ định hướng thị trường.
Tiếp theo đó, cú sốc lớn hơn đã xảy ra vào ngày thứ Tư khi Trung Quốc phát đi thông báo sẽ mạnh tay với việc sử dụng tiền mã hóa.
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cảnh báo các tổ chức tài chính và doanh nghiệp trong nước không được chấp nhận các loại tiền mã hóa như một phương tiện thanh toán và không cung cấp dịch vụ liên quan đến tiền mã hóa.
Sự lo ngại về các quy định siết chặt này đã khiến thị trường hoảng loạn, dẫn đến làn sóng bán tháo trên diện rộng.
Bitcoin rơi tự do trước khi phục hồi nhẹ và ổn định. Các đồng tiền mã hóa khác cũng chịu ảnh hưởng nặng nề: Ethereum mất hơn 40% giá trị, trong khi Dogecoin và Binance Coin giảm khoảng 30%.
Đến thứ Năm, Bitcoin phục hồi một phần và vượt qua mức 41,000 USD. Tuy nhiên, vào ngày thứ Sáu, sau khi Trung Quốc tiếp tục nhấn mạnh sự cần thiết phải quản lý chặt chẽ hơn thị trường tiền mã hóa, Bitcoin lại giảm xuống mức khoảng 37,000 USD. Các đồng tiền mã hóa khác cũng tiếp tục chìm trong sắc đỏ.
Ảnh hưởng của Volatility đến nhà đầu tư Crypto
Volatility không chỉ ảnh hưởng đến giá cả mà còn tác động lớn đến tâm lý và chiến lược của nhà đầu tư. Với sự biến động mạnh mẽ, những cơ hội lợi nhuận cao luôn đi kèm với rủi ro thua lỗ lớn. Nhiều nhà đầu tư nhìn thấy cơ hội trong các đợt dao động giá lớn của crypto, đặc biệt là những nhà giao dịch ngắn hạn (day traders) hoặc các nhà đầu cơ.
Một nghiên cứu năm 2020 từ Investopedia cho thấy rằng những nhà đầu tư ngắn hạn có thể thu về lợi nhuận từ 10% đến 50% chỉ trong một ngày, nhờ vào volatility cao.
Tuy nhiên, điều này đi kèm với rủi ro. Những đợt sụt giảm giá mạnh có thể khiến nhà đầu tư mất toàn bộ vốn đầu tư trong thời gian ngắn nếu không quản lý rủi ro đúng cách.
Tháng 5/2021, Bitcoin đã mất hơn 30% giá trị chỉ trong vòng một tuần do những lo ngại về quy định pháp lý từ Trung Quốc và ảnh hưởng của các phát ngôn từ Elon Musk liên quan đến việc Tesla ngừng chấp nhận Bitcoin vì lo ngại về tác động môi trường.
Sự kiện này đã gây ra làn sóng bán tháo lớn, đặc biệt từ phía các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Theo Chainalysis, tổng giá trị thiệt hại trên thị trường trong đợt sụt giảm này lên đến hàng trăm tỷ USD, với ước tính tổng giá trị vốn hóa thị trường tiền mã hóa giảm từ 2.56 nghìn tỷ USD xuống còn khoảng 1.76 nghìn tỷ USD, tương đương với mức giảm gần 800 tỷ USD.
Volatility cũng ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Trong những thời điểm thị trường biến động mạnh, nhà đầu tư dễ bị cuốn theo cảm xúc, có thể trở nên quá lạc quan khi giá tăng hoặc quá lo sợ khi giá giảm.
Một nghiên cứu từ The Journal of Behavioral Finance cho thấy rằng tâm lý FOMO thường khiến các nhà đầu tư mua vào khi giá đang tăng mạnh, do lo sợ bỏ lỡ cơ hội kiếm lời. Điều này thường dẫn đến việc họ tham gia vào thị trường ở mức giá cao, và khi giá điều chỉnh hoặc giảm đột ngột, họ phải đối mặt với các khoản lỗ lớn.
Báo cáo từ Chainalysis năm 2021 cũng nhấn mạnh vai trò của FOMO trong các đợt tăng giá ngắn hạn của nhiều loại tiền mã hóa.
Theo báo cáo này, khi giá Bitcoin và Ethereum tăng mạnh, rất nhiều nhà đầu tư mới bị thu hút bởi tiềm năng lợi nhuận, dẫn đến tình trạng mua vào ở đỉnh giá. Điều này làm cho hiện tượng "mua cao, bán thấp" trở nên phổ biến, đặc biệt trong các đợt điều chỉnh mạnh sau đó, khiến nhiều nhà đầu tư chịu thua lỗ.
Cách phòng tránh và quản lý rủi ro từ Volatility trong Crypto
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Để giảm thiểu rủi ro từ volatility, nhà đầu tư cần áp dụng các chiến lược quản lý rủi ro phù hợp. Một trong những chiến lược phổ biến là đa dạng hóa danh mục đầu tư. Thay vì đầu tư toàn bộ vốn vào một loại crypto, nhà đầu tư có thể phân bổ vào nhiều tài sản khác nhau, bao gồm cả Bitcoin, Ethereum và các loại stablecoin. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro khi một loại tài sản giảm giá mạnh, vì các tài sản khác có thể không bị ảnh hưởng cùng lúc.
Stablecoin cũng là một công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư phòng tránh volatility. Stablecoin được gắn với giá trị của các tài sản ổn định như USD, giúp nhà đầu tư giữ giá trị tài sản của mình trong những thời điểm thị trường biến động mạnh.
Ví dụ, khi Bitcoin giảm 30% vào năm 2021, nhiều loại stablecoin vẫn duy trì giá trị, bảo vệ vốn của những nhà đầu tư đã phân bổ vào chúng.
Sử dụng công cụ Stop loss
Stop loss là một công cụ hiệu quả khác để giảm thiểu rủi ro. Lệnh stop loss tự động bán tài sản khi giá giảm đến một mức nhất định, giúp nhà đầu tư tránh bị mất quá nhiều vốn trong những đợt giảm giá mạnh.
Tìm hiểu chi tiết: Cách sử dụng lệnh Stop Loss trên sàn crypto.
Chiến lược HODL
Đối với những nhà đầu tư dài hạn, chiến lược HODL (Hold On for Dear Life) là một phương pháp phổ biến. Thay vì lo lắng về những biến động ngắn hạn, nhà đầu tư giữ tài sản trong thời gian dài, tin rằng giá sẽ hồi phục và tăng trưởng trong tương lai.
Chiến lược này đã chứng minh hiệu quả trong nhiều trường hợp. Ví dụ, những người đã mua Bitcoin vào năm 2013 và giữ đến năm 2021 đã có mức tăng trưởng hàng nghìn phần trăm, bất chấp những biến động lớn trong suốt thời gian đó.
Ngoài ra, việc nghiên cứu kỹ lưỡng về các dự án và loại tài sản crypto cũng là yếu tố quan trọng. Nhà đầu tư cần nắm rõ thông tin về dự án, đội ngũ phát triển và lộ trình phát triển trước khi quyết định đầu tư. Việc nghiên cứu kỹ giúp nhà đầu tư tự tin hơn trong việc quản lý danh mục đầu tư và giảm thiểu rủi ro do thiếu thông tin.