Đã đến lúc chúng ta cần hình thức token sale hiệu quả hơn

Tác động của xu hướng FDV cao, nguồn cung lưu thông thấp

Việc ra mắt token với FDV cao nhưng nguồn cung lưu thông ban đầu thấp đang trở thành xu hướng trong thị trường crypto. Trong bối cảnh đó, bản thân nhà đầu tư đang ngày càng chú ý tới tác động của FDV với token dự án.

Phía dưới là hành vi giá của các token FDV cao, nguồn cung lưu thông  ban đầu thấp nhận được nhiều sự chú ý của cộng đồng. Các dự án đều được đánh giá cao về mặt công nghệ và được các quỹ đầu tư (VC) hàng đầu rót vốn với số tiền lớn.

Tìm hiểu thêm: FDV là gì? Tầm quan trọng của FDV trong crypto.

Việc dự án gọi vốn nhiều vòng trước khi ra mắt token đã cho quỹ đầu tư ở các vòng đầu tỷ lệ lợi nhuận cao. Điều này vừa tạo ra lực bán token trong tương lai khi số token của quỹ đầu tư được mở khoá, vừa tạo nên rào cản tâm lý ngăn những nhà đầu tư mới nắm giữ token. 

Ở góc độ dự án, phát triển sản phẩm tiêu tốn nhiều nguồn lực và việc gọi vốn là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên việc gọi vốn với định giá quá cao đã khiến dự án phải tạo ra những mô hình kinh tế đáp ứng được mức định giá này, dẫn đến hệ quả như ví dụ ở trên. Ở góc độ nhà đầu tư nhỏ lẻ, cơ hội để tham gia đầu tư những dự án chất lượng từ sớm là gần như không có và khi token ra mắt thì mức định giá cũng mang tính rủi ro cao. 

Liệu xu hướng mà cơ hội chỉ có thể được tiếp cận bởi số ít sẽ tiếp tục hay đã đến lúc để một loại hình token sale mới diễn ra? Sẽ thế nào nếu có một nhóm dự án chất lượng tạo điều kiện để nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng có thể tham gia đóng góp từ sớm? 

Phần bên dưới của bài viết sẽ đi sâu vào bức tranh token sale hiện nay và nhận định về các xu hướng có thể diễn ra trong tương lai.  

Đặc điểm của các hình thức token sale nổi bật

Từ khi hình thành cho tới thời điểm hiện tại, thị trường crypto đã có một số hình thức token sale nổi bật được triển khai và thu hút một lượng giá trị lớn. Bảng bên dưới là những ưu/ nhược điểm và tình trạng của của chúng hiện nay.  

Xu hướng 2017 đến 2018: ICO (Initial Coin Offering)

ICO từng là hình thức token sale thu hút một lượng lớn giá trị trong thị trường crypto. Đã có rất nhiều dự án nhận được nguồn vốn khổng lồ, một vài trong số đó có vai trò quan trọng với thị trường hiện nay như Ethereum (ETH), Binance (BNB).

Việc bất kỳ ai cũng có thể tham gia đã tạo nên một sân chơi công bằng cho các loại hình nhà đầu tư. Tuy nhiên ICO dần trở nên biến tướng khi số lượng dự án kém chất lượng xuất hiện ngày càng nhiều gây tổn hại tới người tham gia. Hệ quả là những quốc gia phát triển trong lĩnh vực crypto đã ra các luật lệ nhằm cấm ICO. Đến hiện tại, phần lớn các dự án tổ chức ICO là những dự án ẩn danh, thiếu thông tin, sản phẩm. 

Xu hướng 2019 đến 2020: IEO (Initial Exchange Offering)

IEO mang tới cho nhà đầu tư thêm một lớp bảo đảm thông qua việc được chọn lọc bởi các bên trung gian (thường là sàn giao dịch tập trung). Điều này mang tới lợi ích cho tất cả các bên khi nhà đầu tư được tham gia vào những dự án tốt, sàn được phí giao dịch còn dự án nhận được tiền.

Hầu hết những dự án IEO cho tỷ suất lợi nhuận cao, đặc biệt là những dự án IEO trên các sàn lớn.

Tuy nhiên việc chỉ có một số ít dự án có thể bán IEO trên các sàn giao dịch lớn, việc này khiến tỷ lệ cạnh tranh khi tham gia là rất cao. Ví dụ có thể kể tới những dự án IEO trên Binance thường thu hút tới vài triệu BNB commit nên đa phần nhà đầu tư chỉ được mua một lượng token rất nhỏ. Do đó tỷ lệ lợi nhuận thực sự cho người tham gia IEO là thấp. 

Thực tế thị trường vẫn sẽ có những mô hình khác được áp dụng ví dụ như ticket của OKX Jumpstart, người nào quay số trúng sẽ được mua một lượng token theo quy định. Điều này đảm bảo lợi nhuận tốt cho những ai trúng nhưng ngược lạ sẽ có người không được tham gia. Bài toán quay trở lại vấn đề sự cạnh tranh cao giữa những nhà đầu tư.

Xu hướng 2019 đến 2021: IDO (Initial Dex Offering)

Nền tảng IDO hay những nền tảng chuyên về gọi vốn giúp tạo thêm sân chơi cho nhiều nhà đầu tư cũng như hỗ trợ các dự án không tiếp cận được IEO. Hình thức gọi vốn trên từng rất thành công vào giai đoạn các hệ sinh thái phát triển với nhiều dự án mới.

Tiêu chí để đánh giá những nền tảng như trên là khả năng thu hút được dự án chất lượng và số tiền huy động được. Những nền tảng gọi vốn nhỏ giống công cụ quảng bá cộng đồng hơn là việc thu hút vốn để phát triển dự án.

Tuy nhiên với tính chất mã nguồn mở của thị trường crypto, những nền tảng gọi vốn tương tự xuất hiện ngày càng nhiều. Mỗi nền tảng lại có yêu cầu khác nhau để tham gia khiến người dùng khó khăn trong việc lựa chọn. Nếu đã lựa chọn một nền tảng thì khả năng tham gia nền tảng khác cũng hạn chế vì nguồn vốn đã dành cho nền tảng ban đầu.

Pre-sale

Thị trường crypto phát triển kéo theo sự phát triển của thị trường gọi vốn. Số lượng quỹ đầu tư xuất hiện ngày càng nhiều và sẵn sàng rót vốn vào những dự án mà họ thấy phù hợp. Việc gọi được vốn từ các quỹ giúp dự án có thêm nguồn tiền phát triển cũng như danh tiếng. 

Xu hướng trên ngày càng được đẩy mạnh khi dự án cố gắng gọi vốn thật nhiều ở định giá cao, các quỹ đầu tư cũng dựa vào mức định giá của dự án này để đầu tư dự án khác cùng nhóm. Điều này tạo nên một thị trường pre-market nhộn nhịp nơi định giá dễ dàng bị thổi phồng so với giá trị tạo ra.

Với các dự án chất lượng, nhà đầu tư nhỏ lẻ gần như không có cơ hội tham gia các vòng gọi vốn từ sớm, tới khi được niêm yết lên sàn giao dịch, thì mức định giá đã quá cao. Chỉ có một cách để họ có được vị thế đầu tư tốt, đó là bỏ ra công sức, vốn để cày retroactive từ dự án. Nhưng với xu hướng airdrop ngày càng khó khăn khiến phần thưởng người dùng nhận được ngày càng ít so với số vốn bỏ ra.

Không nhiều người tiếp cận được cơ hội đầu tư từ sớm, kể cả với hình thức airdrop, retroactive khiến một bộ phận không nhỏ người dùng, cộng đồng quay lưng lại với dự án. Hầu hết người dùng đều rời bỏ dự án sau khi token được phát hành.

Đọc thêm: Phân tích các mô hình gọi vốn trong Crypto.

Đã đến lúc để xu hướng token sale mới diễn ra?

Bất chấp những tác động ngày càng rõ ràng, xu hướng gọi vốn vẫn diễn ra mạnh mẽ với rất nhiều tiền được đổ vào các dự án. 

Những quỹ đầu tư nếu tham gia từ những vòng đầu vẫn có tỷ lệ lợi nhuận cao. Bản thân dự án cũng cần thêm vốn để phát triển trong giai đoạn đầu. Việc gọi vốn từ quỹ cho họ thời gian, nguồn tiền, danh tiếng và các yếu tố khác như kinh nghiệm, mối quan hệ… Do đó xu hướng gọi vốn hiện tại khả năng cao vẫn sẽ diễn ra cho đến khi lợi ích của những bên tham gia không còn đáp ứng được kỳ vọng.

Tuy nhiên với những dự án muốn đi dài hạn và hiểu được tầm quan trọng của người dùng, họ sẽ dần phát triển và áp dụng những giải pháp hài hoà lợi ích các bên hơn. Trong bối cảnh token sale có nhiều bất cập như kể trên, thị trường đang kỳ vọng vào những thay đổi từ cả phía dự án và cách thức gọi vốn.

1/ Điều chỉnh mô hình kinh tế 

Thay vì cố gắng gọi vốn nhiều nhất có thể từ quỹ đầu tư, các dự án có thể chuyển 1 phần sang gọi vốn thông qua cộng đồng (Public Sale). Gọi vốn từ quỹ cho họ lợi thế trong giai đoạn phát triển ban đầu và gọi vốn thông qua cộng đồng sẽ giúp họ tiếp cận được nhiều người dùng hơn. 

Như vậy, nguồn vốn để dự án phát triển đến cả từ các quỹ VC và nhà đầu tư nhỏ lẻ. Nhìn vào chất lượng dự án, số lượng vốn gọi được và số lượng nhà đầu tư tham gia, chúng ta có thể đánh giá nền tảng launchpad đó.

Tìm hiểu thêm: Các mô hình launchpad crypto phổ biến.

Nguồn cung lưu thông ban đầu cũng không nên quá chênh lệch so với FDV. Điều này sẽ hạn chế những biến động mạnh về giá trong tương lai. 

2/ Sự quay trở lại của ICO? 

Giai đoạn 2017 - 2018, hình thức huy động vốn qua ICO rất phổ biến. Nhưng, sau đó nó ít được quan tâm hơn, một phần nguyên nhân là yếu tố pháp lý khiến các dự án chất lượng khó tiếp cận một cách hợp pháp. Thời gian gần đây, khung pháp lý liên quan tới crypto đang ngày càng được hoàn thiện, có thể trong tương lai chúng ta sẽ thấy sự quay trở lại của hình thức ICO này. 

Nếu điều đó xảy ra, sự khác biệt của ICO trong tương lai so với giai đoạn trước đó sẽ nằm ở việc dự án không thể gọi vốn chỉ với ý tưởng được nữa. Dự án sẽ cần có sản phẩm hoặc những tiến độ rõ ràng để có thể thu hút nguồn vốn từ cộng đồng. Điều này cũng có nghĩa là dự án vẫn cần nguồn vốn phát triển trong giai đoạn đầu và khả năng nguồn vốn đó vẫn sẽ đến từ quỹ đầu tư. Lúc đó, ICO sẽ là 1 trong những lựa chọn để retails có thể tiếp cận cơ hội đầu tư.

3/ Những nền tảng token sale mới

Nhu cầu tham gia đầu tư của cộng đồng là luôn tồn tại, vì vậy trong tương lai có thể chúng ta sẽ thấy những nền tảng huy động vốn như Indiegogo hay Kickstarter của web3. Những hình thức token sale trước đây chủ yếu xoay quanh việc người dùng đưa một khoản tiền và nhận lại token ngay lập tức hoặc sau một thời gian ngắn. Điều này làm giảm vai trò của nhà đầu tư nhỏ lẻ với dự án khi việc tham gia chủ yếu mang tính chất đầu cơ. 

Với những nền tảng gọi vốn từ giai đoạn đầu, nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ có cơ hội rót vốn vào dự án từ sớm. Họ sẽ thực sự trở thành một phần của quỹ đầu tư, nơi có thể cho họ vị thế đẹp hơn nhưng cũng đi cùng rủi ro lớn hơn.

Ví dụ về một dự án đang phát triển theo mô hình trên là Echo.xyz được sáng lập bởi Cobie. Những đặc điểm chính mà nền tảng này mang lại bao gồm:

• Tập hợp những nhóm nhà đầu tư nhỏ lẻ 
• Cho phép tham gia đầu tư vào dự án theo giai đoạn 
• Tuân thủ và thiết lập các quy tắc theo luật pháp sở tại. 

Có thể thấy từ những đặc điểm của các hình thức token sale và xu hướng phát triển của một vài dự án. Việc tuân thủ và được chấp nhận bởi luật pháp sở tại là yếu tố then chốt để việc chào bán token trong thị trường crypto phát triển hơn. Những dự án đáp ứng đầy đủ các quy tắc đề ra và có thể hoạt động tự do sẽ có lợi thế lớn khi so với dự án không đáp ứng được những yếu tố này.

Tạm kết 

Bức tranh token sale của thị trường crypto đang cho thấy những dấu hiệu bước sang trang mới. Việc thay đổi sẽ không diễn ra đột ngột mà sẽ là sự chuyển biến dần từ phía dự án, xu hướng ủng hộ của cộng đồng cho đến sự xuất hiện của những nền tảng mới.