Airdrop đang ngày càng "khó khăn”

Airdrop - hình thức phát token miễn phí là một điểm đặc biệt chỉ có ở thị trường crypto. Phát triển song song cùng với thị trường, hình thức airdrop/retroactive đã có nhiều thay đổi kể từ khi thị trường DeFi nổi lên. Airdrop ngày càng yêu cầu cao hơn, hướng đến những người dùng thực sự trung thành với nền tảng.

Quá trình thay đổi của các đợt airdrop

Mục đích ban đầu

Thị trường crypto cho tới thời điểm hiện tại vẫn có thể coi là một thị trường còn non trẻ, số lượng người dùng vẫn còn khá hạn chế. Các dự án vốn dĩ phải phát triển trong không gian chật hẹp hơn so với các thị trường khác, không những vậy còn phải cạnh tranh với nhiều dự án đi trước. Với bối cảnh đó, các dự án đã nghĩ ra một phương án để tri ân tới người dùng quan tâm sớm tới sản phẩm của họ là airdrop/retroactive.

Cùng với sự phát triển của thị trường, airdrop từ một hình thức tri ân từ phía đội dự án giờ đã mang theo nhiều ý nghĩa khác. Tuỳ theo mục đích và hướng phát triển, mỗi dự án lại có cách tổ chức airdrop khác nhau. 

Tới thời điểm hiện tại, airdrop mang nhiều ý nghĩa hơn như marketing, vampire attack - cạnh tranh lẫn nhau giữa các dự án cùng mảng, tạo incentive để giữ chân người dùng… thậm chí có một vài cá nhân/dự án sử dụng việc airdrop token để scam, chiếm đoạt tài sản từ người dùng khác (còn được gọi là dusting attack).

Các dự án airdrop giai đoạn đầu

Ở giai đoạn đầu, các hình thức airdrop được thực hiện khá đơn giản, người dùng chỉ cần một vài thao tác là có thể tham gia:

• Follow tài khoản trên mạng xã hội
• Chia sẻ, retweet bài viết kèm hashtag
• Tạo tài khoản, đăng ký để nhận update
• Hold một loại tài sản crypto nào đó (LTC, BCH…)

Đây là những hình thức airdrop còn khá sơ khai, các dự án thực hiện thường không có quy mô lớn, hiệu quả đem lại cũng không cao khi token bị phân bổ tràn lan, không đúng trọng tâm là người dùng crypto thực sự.

Một trong những dự án lớn gần đây thực hiện airdrop theo phương pháp giai đoạn đầu này là Aptos. Dù bỏ ra số lượng tương đối lớn token nhưng yêu cầu airdrop khá đơn giản (đăng ký mail, mint NFT testnet) dẫn đến rất dễ bị gian lận, không lọc được người dùng thực sự. Sau đợt airdrop, Aptos đã dần mất đi sức hút, không thu hút được dòng tiền ở lại hệ sinh thái.

Sự thay đổi của các tiêu chí airdrop

Uniswap chính là dự án giúp người dùng làm quen với khái niệm trao quyền cho người dùng thực sự. Chỉ cần người dùng tương tác và thực hiện một vài lệnh trên Uniswap là sẽ nhận khoảng 400 UNI (~1200 USD tại thời điểm đó). Đây là một trong những dự án đầu tiên chịu chơi khi airdrop, đồng thời đánh vào đúng đối tượng cần thiết.

Tuy nhiên, vì mức lợi nhuận khủng, người dùng bắt đầu nghĩ tới việc spam/cheat nhiều ví để nhận được nhiều token hơn. Do đó, các dự án cũng sử dụng thêm tiêu chí để đánh giá người dùng thực sự.

Một ví dụ khác là Dydx, người dùng đã nhận được từ 4,000 USD tới 135,000 USD từ Dydx khi thực hiện đủ các tiêu chí dự án đặt ra như bridge tài sản, trade đủ số lượng, khối lượng giao dịch. Hay Ref Finance, dự án AMM cũng airdrop cho người dùng với các yêu cầu cao hơn giúp phân loại người dùng thật như phải swap ít nhất 7 lần, thêm thanh khoản cho ít nhất 3 pool…

Một dự án blockchain cho thấy sự thay đổi rõ rệt của những tiêu chí này là Optimism. Ở cả 2 đợt airdrop, dự án đều có những tiêu chí phân loại rõ ràng đối tượng người dùng, tần suất sử dụng và hướng tới trao token cho người dùng thực sự phù hợp với định hướng phát triển của họ (governance).

Đợt airdrop mới đây của Arbitrum cũng là một trường hợp đáng chú ý khi dự án có số lượng người dùng lớn, cần nhiều tiêu chí để lọc người dùng, đồng thời dự án đã bắt đầu sử dụng phương pháp để lọc các địa chỉ ví sybil. 

Vấn nạn sybil trong các đợt airdrop

Các dự án thực hiện airdrop gần đây đang cho thấy vấn nạn sybil đang hoành hành. Theo tiết lộ từ Nansen (đơn vị hợp tác với Arbitrum để lọc ví nhận airdrop), vốn dĩ số ví hợp lệ cho đợt airdrop này có thể lớn hơn gấp 3 lần nếu dự án không áp dụng các tiêu chí phụ cũng như phương pháp lọc các tài khoản cheating/sybil.

Một dự án khác mới airdrop gần đây là Space ID cũng gặp phải tình trạng tương tự. Theo quan sát từ tài khoản lookonchain, địa chỉ ví 726752.bnb đã đăng ký 10,000 tên miền Space ID qua 10,000 ví khác nhau và nhận về 1,245,026 ID (622,000 USD) từ đợt airdrop. Đây là một hình thức được các dự án xem là sybil.

Về phía Arbitrum, Arbitrum Foundation đã đưa ra tổng cộng 17 tiêu chí khác nhau, trong đó có nhiều tiêu chí tập trung về khối lượng giao dịch, tần suất sử dụng, mức độ trải nghiệm sản phẩm… Người dùng phải đạt ít nhất 3 trong số các tiêu chí này để có đạt yêu cầu nhận airdrop. 

Ngoài ra, Arbitrum cũng đã bắt đầu áp dụng một vài tiêu chí chống sybil (anti-Sybil rules):

• Nếu một ví có tất cả các giao dịch trong vòng 48 giờ, ví đó sẽ bị trừ một điểm.
• Nếu một ví có số dư ít hơn 0.005 ETH, và chỉ tương tác với một smart contract sẽ bị trừ một điểm.
• Nếu một ví bị phát hiện là Sybil address qua chương trình bounty program của Hop Protocol hoặc Nansen sẽ bị loại ngay lập tức.
• Các địa chỉ ví liên quan tới nhau, được gửi tiền từ cùng một nguồn, có các hoạt động giống nhau, chuyển fund đi nhiều hơn 20 ví khác đều sẽ bị coi là ví sybil.

Song các tiêu chí này được coi là còn khá sơ sài. Do là một trong những dự án đầu áp dụng các cơ chế chống sybil trong quá trình airdrop, cơ chế này của Arbitrum đã bị chỉ ra vài kẻ hở và để tồn đọng một số lượng địa chỉ ví sybil/cheating nhất định:

• Cơ chế chống sybil của Arbitrum không tính các cross-chain bridge, các sàn giao dịch tập trung, smart contract mà chỉ tập trung vào tương tác giữa các ví người dùng. Những người dùng gửi nhận token từ CEX, bridge, smart contract không bị để mắt tới.
• Chỉ dữ liệu trước thời điểm snapshot (6/2/2023) được sử dụng để lọc ví cheating, sau đó các ví có hoạt động gửi tài sản về một nguồn cũng không bị để mắt.
• Chỉ sử dụng dữ liệu từ Ethereum và Arbitrum để lọc ví, trong khi đó bỏ qua dữ liệu từ các Layer 2 hoặc sidechain khác như Optimism hay Polygon.
• Bỏ qua các ví sybil có tương tác dưới 20 ví.

Trước thực trạng vẫn còn khá nhiều địa chỉ ví sybil lộng hành, X-explore và WuBlockchain đã làm một bài phân tích chỉ ra các ví sybil trong số các ví nhận airdrop của Arbitrum. Báo cáo (tại đây) chỉ ra trong đợt airdrop lần này có khoảng 150,000 địa chỉ ví sybil từ 4000 cộng đồng/nhóm người dùng khác nhau, số token ARB các địa chỉ ví này nhận được lên tới hơn 253 triệu token.

Xu hướng airdrop trong tương lai

Có thể thấy các dự án, đặc biệt là các dự án lớn ngày một quan tâm tới việc lọc người dùng thật khi thực hiện airdrop. Arbitrum là một trong những dự án đầu tiên thực hiện điều này, dù chưa thật sự triệt để nhưng cũng mở ra một xu hướng mới cho các hoạt động airdrop.

Trong đó, phương án hợp tác với các bên thứ ba cung cấp dịch vụ, kết hợp sử dụng các dữ liệu từ các protocol khác sẽ được vận dụng nhiều hơn. Một trong những dự án đang đi đầu trong mảng xác thực người dùng này là Gitcoin. 

Gitcoin Passport có thể sẽ được các dự án áp dụng để chống sybil trong thời gian tới. Trong đó, zkSync - dự án nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng sau Arbitrum airdrop, có mối quan hệ hợp tác với Gitcoin. zkSync cũng là một trong 3 mạng chính được Gitcoin hỗ trợ khi thực hiện donate.

Các dự án chắc chắn sẽ ngày càng siết chặt các điều kiện nhận airdrop bằng cách kết hợp với các protocol khác để đảm bảo người dùng nhận airdrop là người dùng thật, tránh token bị dump một cách lãng phí. 

Xem thêm: Các hệ sinh thái có khả năng airdrop sau Arbitrum

Airdrop vẫn là phương pháp marketing hiệu quả, tuy nhiên, trong tương lai các dự án thực hiện airdrop quy mô lớn chắc chắn sẽ áp dụng nhiều cơ chế nghiêm ngặt hơn để tổng hợp và lọc data on-chain của các ví người dùng.

Vì vậy, cách tốt nhất để tối ưu việc nhận airdrop trong thời gian tới là… trở thành người dùng THỰC SỰ.