5 bài học từ cách tiếp cận Crypto khác biệt
Mọi người chắc hẳn đã nghe tới nhiều câu chuyện của những người có kinh nghiệm trong thị trường, những người trải qua bao đắng cay ngọt bùi từ trading tới holding hay farming để rồi đúc kết ra những bài học đắt giá cho chúng ta.
Nhưng mọi người nghĩ câu chuyện về một "tấm chiếu mới", vừa mới bước chân vào giảng đường đại học thì sẽ sống trong thị trường crypto như thế nào? Mình là Minh Quang, sinh viên năm nhất Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) và đây là câu chuyện của mình.
Biết đến Crypto từ công việc làm thuê
Có thể cụm từ "cryptocurrency" hay "tiền ảo" không còn quá xa lạ với mọi người khi có quá nhiều thông tin được đưa trên các phương tiện truyền thông như Tivi hay báo đài. Nhưng lúc đó, mình chỉ là một thằng nhóc cấp 3 ham chơi, dành thời gian rảnh để tìm hiểu thêm về game và chơi game giỏi hơn, chứ đâu dại dành vài tiếng mỗi ngày đọc về "tiền ảo".
Nhưng tất cả bắt đầu khi người em họ của mình nhắn tin cho mình để hỏi: "Rảnh chứ, muốn kiếm tiền không?"
Đó là tháng 2/2021 khi mình chỉ mới là sinh viên năm nhất, vừa nghỉ tết xong nhưng vì dịch bệnh Covid-19 căng thẳng nên còn phải ở trong nhà. Là sinh viên ai mà chẳng muốn có tiền tiêu vặt, mà đang dịch bệnh nên mình không thể tiếp tục công việc dạy học tiếng anh được, thế nên tất nhiên mình đồng ý lời mời đó.
Công việc rất đơn giản, chỉ cần vào một trang web, thực hiện một vài thao tác theo một video hướng dẫn, vậy là xong. Tiền công lao của mình được trả bởi chính em họ mình với mức giá 20k/acc, với thời gian trung bình làm một acc chỉ 5p. Lúc đó trong đầu mình không quan tâm việc đó là gì, chỉ tính sơ sơ rằng: một ngày làm khoảng 2 tiếng ≈ 25 acc = 500k, một tháng làm liên tục là khoảng... 15 triệu???
Một số tiền quá lớn so với một sinh viên như mình, nên mình đã cắm đầu vào làm. Tuy event ấy chỉ diễn ra trong vài ngày, nhưng đó có thể gọi là những đồng tiền đầu tiên mình kiếm được từ crypto.
Bắt đầu kiếm tiền từ crypto
Testnet
Bởi vì tiền công của mình được trả trực tiếp bởi em họ mình, nên ban đầu mình cũng không quan tâm process đằng sau có ý nghĩa gì. Sau đó, khi nói chuyện với em họ mình thì mình biết rằng việc mình đang làm được gọi là "Testnet".
Đơn giản là có một dự án muốn mời khách hàng dùng thử sản phẩm của họ trước khi khởi chạy chính thức, và họ sẽ thưởng những người dùng thử nghiệm bằng token dự án, thứ sẽ có giá trị không lâu sau khi dự án đi vào hoạt động. Đó là những bước đầu tiên khi mình tìm hiểu cách cài đặt ví Metamask, cách chuyển và nhận token, và cách kết nối ví.
Kèo tiếp theo mình làm là Xpool - một dự án bên Binance Smart Chain. Tuy mình cặm cụi ngồi làm mấy ngày lên đến cả hơn trăm acc, nhận thưởng token rồi trằn trọc đợi giá, thì phần thưởng mình nhận được là quá ít - ít tới mức mình vứt token đó ở yên trong ví luôn. Tràn đầy thất vọng, mình tìm đến một cách tiếp cận khác - airdrop.
Airdrop
Thực ra Testnet chính là một hình thức Airdrop, nhưng Airdrop làm đơn giản hơn nhiều. Những dự án mới muốn xây dựng cộng đồng và lan toả tới nhiều người hơn, nên họ quyết định cho miễn phí token dự án tới những người làm vài công việc đơn giản như: Follow Twitter, tham gia nhóm Telegram, chia sẻ Medium,... và điền địa chỉ ví, thế là xong.
Lúc đó trend Airdrop nổi lên sau vài vụ Airdrop lên tới hàng ngàn USD tới từ 1INCH hay Uniswap. Từ đó mình cũng follow những group Airdrop, liên tục tìm những kèo ngon để làm, với hi vọng có cơ hội đổi đời. Nhưng sau tất cả, những gì mình nhận về là rất ít, cả tháng chỉ ăn được 1 - 2 kèo tốt và chỉ được $40 là nhiều. Tuy vậy, mình vẫn làm đều vì nhận thấy rằng đó là tiền được cho miễn phí và mình cũng không cần phải làm gì nhiều.
Tuy nhiên, trong quá trình làm Airdrop mình cũng tò mò và đặt ra nhiều câu hỏi:
- Dự án đó làm về gì?
- Token của dự án dùng để làm gì?
- Tại sao Token đó có giá trị?
- Cùng vô số những câu hỏi cơ bản về Crypto khác.
Và đó cũng là lúc mình bắt đầu tự mày mò về Crypto.
Tham khảo thêm: Hướng dẫn làm Airdrop "dễ ăn" & hiệu quả.
Quá trình tìm hiểu và trải nghiệm Crypto
Học những thứ cơ bản
Muốn tìm hiểu một cái gì đó trước hết ta phải hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của chúng trước. Vì vậy, mình bắt đầu từ những thứ cơ bản nhất như là:
- Smart contract là gì?
- Tại sao tiền ảo là một ứng dụng của Blockchain?
- ...
Khi đã hiểu được những thứ đó, mình lại tiếp tục tìm hiểu sâu hơn nữa:
- Tại sao mỗi Blockchain lại sở hữu một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái đó phục vụ mục đích gì?
- Từng mảnh ghép trong đó có vai trò gì?
- ….
Từ đó mình đã bắt đầu tiếp cận và hiểu rõ hơn về DeFi - Decentralized Finance hay còn gọi là Tài chính phi tập trung.
Trải nghiệm thực tế
Mình bắt đầu sử dụng những Token được Airdrop để đem đi Farm, Stake, Swap sang Token dự án khác để trải nghiệm sản phẩm. Qua đó mình cũng được trải nghiệm hết các dự án farming từ SpiritSwap hệ Fantom, Canary hệ Avalanche cho tới Raydium hệ Solana hay BitGuru hệ Polygon.
Mình cũng đã trải qua Impermanent Loss lên tới 20% số vốn, hay những lần Farming với lợi nhuận lên đến hàng trăm triệu APR nhưng rồi giá Token đi từ $50 về còn $0.000000x trong vài tiếng. Số tiền mình đầu tư cho dự án đó (Iron Finance) bay sạch.
Cũng dần dần mình luyện được thói quen đánh giá cơ bản một dự án thông qua Website, các nền tảng xã hội, cộng đồng, whitepaper, roadmap, tokenomics hay backers/investors,... trước khi quyết định có nên đầu tư tiền chơi "Money Game" của dự án không.
Thậm chí mình còn "skin in the game" tới mức tham gia một dự án nhiệt tình, hoà mình vào trong cộng đồng, liên tục tham gia các trò chơi và sự kiện của dự án. Sau đó mình trở thành cả một Moderator và đi sâu cùng với đội ngũ dự án, nhờ vậy hiểu được cách một dự án vận hành ra sao.
Tuy sau cùng số tiền mình có được từ Airdrop và Farming/Staking cũng không đáng bao nhiêu, nhưng đối với mình đó là trải nghiệm quý báu nhất từ khi đặt chân vào Crypto.
Biết đến và tham gia Coin98
Tìm kiếm thông tin bằng Coin98 Insights
Đối với một đứa theo ngành công nghệ và không biết gì về tài chính như mình, thì việc tìm hiểu về các mô hình dự án và cách chúng hoạt động khá khó khăn. Lúc đó mình vừa kết hợp học thêm về lý thuyết, vừa thực hành bằng cách tự mình thử sử dụng sản phẩm xem những gì mình nghĩ có đúng không.
Lúc đó, những bài viết cung cấp thông tin và góc nhìn dự án đa số mình đọc từ Coin98 Insights và dần dần mình học được cách họ đánh giá sản phẩm với quan điểm khách quan kèm theo những mindset mới lạ. Mình theo dõi và học hỏi team Coin98 Insights rất nhiều trong một thời gian dài, ngưỡng mộ với vốn kiến thức sâu rộng mà từng thành viên trong team sở hữu.
Đăng kí vào Coin98
Đó cũng là một cái duyên nữa khi mình được biết rằng Coin98 đang tuyển dụng và những yêu cầu cho công việc đó hoàn toàn phù hợp với mình. Suốt quá trình đăng ký và tuyển dụng, mình vẫn luôn tự nhắc nhở bản thân rằng:
“Việc mình còn rất trẻ, chưa có kinh nghiệm trong thị trường là một điểm lép vế so với những ứng cử viên khác, nhưng mình tự tin mình có trình độ ngoại ngữ và luôn nỗ lực học hỏi, luôn nỗ lực đi tìm hiểu những điều mới, thì đó chính là giá trị cốt lõi của bản thân mình để có thể cạnh tranh công bằng với những người khác.”
Khi sở hữu những nét đặc trưng đó thì nếu mình không được tham gia vào team Coin98, mình vẫn sẽ tự vẽ được một con đường riêng của mình để tiếp tục đi cùng Crypto.
Khó khăn đầu tiên
Tuy nhiên, để vào được Coin98 quả thật không dễ dàng. Khó khăn đầu tiên mình gặp phải là trong cuộc phỏng vấn khi được chị Jade hỏi: “Việc theo học ngành công nghệ thông tin sẽ giúp em thế nào với crypto trong tương lai?”
Với mình, việc học công nghệ không giúp mình nhiều trong thị trường cryptocurrency vốn là một “Money Game”, và mình cũng chưa xác định rằng trong tương lai sẽ trở thành một Developer để tham gia xây dựng một dự án Blockchain, thế nên câu hỏi lúc đó làm mình bất ngờ.
Mình nhận ra rằng việc mình vừa học công nghệ vừa học crypto không có mấy liên quan đến nhau, nên việc tiếp thu những kiến thức crypto đối với mình sẽ khó hơn so với những người khác. Nhưng sau cùng, đó đều là hai lĩnh vực mình thích và đam mê nên mình không ngần ngại khi phải trau dồi kiến thức cho cả hai.
Thử thách lớn
Thử thách thứ hai và cũng là thử thách lớn nhất đối với mình, đó là việc phải làm bài test trình độ kiến thức. Thử thách không nằm ở đề bài hay yêu cầu khó, mà là ở hoàn cảnh mình lúc đó khi mình có việc gia đình quan trọng và không thể tiếp cận tới máy tính để làm bài. Mình được cho hạn 3 ngày để làm bài, nhưng mình đã mất trắng 2 ngày rưỡi không làm được chút gì, và dù đã trình bày hoàn cảnh tới team Coin98 nhưng mình không nhận được một phản hồi nào.
Tối ngày cuối cùng, mình đã tự nhủ với bản thân rằng có lẽ mình chưa có “duyên” với Coin98 và mình chưa thực sự sẵn sàng để làm việc trong một môi trường chuyên nghiệp.
Mặc dù vậy, bản thân không cho phép mình có thể bỏ cuộc một cách dễ dàng, và mình đã nghĩ tới phương pháp làm bài bằng Docs trên điện thoại. Làm việc đa nhiệm trên điện thoại không dễ dàng một chút nào, vì những tiện ích trên điện thoại rất giới hạn nên việc tìm kiếm và ghi lại thông tin tốn thời gian hơn nhiều.
Tuy nhiên thì có còn hơn không, nên mình đã dành cả buổi tối hôm đó và thức tới sáng để cố gắng hoàn thành bài trước hạn 9 giờ 30 sáng, để rồi bài làm hôm đó là lần đầu tiên mình viết và hoàn chỉnh một tài liệu bằng Google Docs trên điện thoại.
Tuy sản phẩm của mình có thể chưa được hoàn hảo, nhưng đó là nỗ lực của mình để hoàn thành công việc được giao và học cách không được lấy hoàn cảnh làm cái cớ. Sự cố gắng của mình đã được đền đáp bằng một kết quả hoàn toàn xứng đáng, đó là việc mình chính thức trở thành một thành viên của team Coin98.
5 bài học mình rút ra
Mặc dù chưa có nhiều trải nghiệm trong thị trường Crypto đầy biến động này, nhưng mình cũng đã tự rút ra cho bản thân những bài học để mỗi khi nhìn lại, mình vẫn cảm thấy tự hào về nó:
- Thị trường crypto có vô vàn cơ hội để tạo ra lợi nhuận ngoài việc đầu tư mua bán token.
- Với một người chưa biết gì về crypto hay chứng khoán (như mình) thì testnet/airdrop là cách tốt nhất để làm quen với thị trường này.
- DeFi là một lĩnh vực rất thú vị với những model độc đáo như AMM, Liquidity Providing, Farming, Staking,... mà thị trường truyền thống không thể áp dụng được. Hiểu về “money game” của những model này sẽ giúp mọi người sinh lời thậm chí nhiều hơn là mua bán token.
- Mỗi hệ sinh thái trong DeFi đều có những đặc tính riêng, mảnh ghép riêng và hướng đi của mình riêng. Từng dự án bên trong cũng vậy. Vì thế nắm được điểm khác biệt giữa từng dự án và hệ sinh thái khác nhau sẽ là chìa khóa để tìm những “hidden gems”.
- Cuối cùng thì, muốn kiếm được tiền dù theo cách nào thì đều cần kiến thức. Không có kiến thức không đáng sợ, mà không chịu trau dồi thêm kiến thức mới đáng sợ. Trong một thị trường khốc liệt như crypto, việc bạn đứng im một chỗ đồng nghĩa với việc bạn bị bỏ lại phía sau.
Lời kết
Mình không đến với thị trường crypto với tư cách là một trader, càng không phải là một holder, mà với tư cách là một người trẻ ham tìm tòi, ham học hỏi những cái mới và luôn thử thách bản thân. Câu chuyện của mình không chứa những kinh nghiệm quý báu hay những bài học đáng tiền, mà chỉ có chút chia sẻ về con đường mình đã và đang đi cùng crypto.
Có cơ hội để biết đến crypto là một cái duyên, nhưng để bản thân đi được tới đây thì mình tin rằng là nhờ câu nói: "Đừng chờ tới khi sẵn sàng để làm một điều gì đó."