Binance thống trị CEX, Gate tăng trưởng mạnh về Spot Trading

Kiến thức trọng tâm:

• Khối lượng giao dịch giao ngay của CEX có xu hướng đi ngang và giảm nhẹ trong năm 2022.
• Khối lượng giao dịch giao ngay của CEX dao động cùng xu hướng với tâm lý thị trường được đại diện bởi giá BTC, khi tâm lý thị trường tích cực, khối lượng giao dịch có xu hướng tăng và ngược lại.
• Binance là CEX đứng đầu về thị phần và khối lượng giao dịch giao ngay.
• Bên cạnh Binance, FTX và Gate.io là hai CEX có tăng trưởng thị phần đáng kể trong downtrend 2022. Trong khi đó, Huobi và Crypto.com sụt giảm lớn về thị phần khối lượng giao dịch giao ngay.
• Các coin và token pair (cặp) với Fiat-backed stablecoin chiếm phần lớn thị phần khối lượng giao dịch. Trong đó, BTC/USDT và ETH/USDT là 2 cặp chiến phần lớn khối lượng giao dịch giao ngay trên các CEX.

Tổng quan về CEX & Spot Trading

CEX là gì?

CEX (Centralized Exchange) hay còn gọi là sàn giao dịch tập trung, hiểu đơn giản là một sàn giao dịch crypto vận hành trên các máy chủ tập trung và được những máy tính này quản lý.

CEX quản lý việc mua bán các crypto asset (tài sản), đóng vai trò trung gian giữa những người tham gia thị trường như một người giám sát tài sản được giao dịch. Để sử dụng sàn giao dịch tập trung, người dùng phải nạp tiền pháp định hoặc tiền mã hoá họ muốn giao dịch vào tài khoản của mình.

Tính đến năm 2022, CEX là phương thức hoạt động phổ biến hàng đầu cho các sàn giao dịch tiền điện tử. Tốc độ và hiệu quả chi phí của việc xử lý các giao dịch là ưu điểm của CEX. Một số sàn giao dịch nổi bật hiện tại bao gồm: Binance, OKX, FTX, Coinbase...

Tuy nhiên, sự phụ thuộc của CEX vào một thực thể trung tâm dẫn đến một số bất lợi. Các sàn giao dịch tập trung không tiết lộ các hoạt động nội bộ của họ cho người dùng, dẫn đến sự thiếu minh bạch, điều này có thể tạo điều kiện cho các hành vi như giao dịch rửa tiền và thao túng giá.

Giao dịch giao ngay (Spot Trading) là gì?

Các nhà giao dịch giao ngay cố gắng tạo ra lợi nhuận trên thị trường bằng cách mua crypto assets và hy vọng chúng sẽ tăng giá trong thời gian họ nắm giữ. Sau đó, khi giá tăng, họ có thể bán tài sản của mình trên thị trường giao ngay để kiếm lời.

Thị trường giao dịch giao ngay trên các CEX được duy trì bởi một order book. Người mua và người bán sẽ đặt giá mà họ muốn mua hoặc muốn bán lên sổ lệnh, giá giao dịch giao ngay sẽ thay đổi tùy thuộc vào nhu cầu của thị trường.

Ở thời điểm hiện tại, giá thị trường của crypto assets được gọi là giá giao ngay. Tuy nhiên, khi lệnh của người dùng được thực hiện, không có gì đảm bảo rằng giá thị trường sẽ không thay đổi.

Ví dụ: Nếu lệnh của bạn là mua 10 BTC tại giá giao ngay, nhưng bạn chỉ được cung cấp 4 BTC, bạn sẽ phải mua số BTC còn lại từ lệnh của mình với một mức giá khác.

Tổng quan tình hình hoạt động của Spot Trading

Trong năm 2022, khối lượng giao dịch giao ngay của CEX có xu hướng đi ngang và giảm nhẹ, dao động từ 841 tỷ USD vào T1/2022 xuống 632.66 tỷ USD vào T7/2022.

Nhìn xa hơn, chúng có thể thấy xu hướng này dao động cùng xu hướng với tâm lý thị trường được đại diện bởi giá BTC, khi tâm lý thị trường tích cực, khối lượng giao dịch có xu hướng tăng và ngược lại.

Trong Q4/2022, chính sách nới lỏng tiền tệ của FED và sự phát triển của DeFi đã khiến tâm lý thị trường tích cực hơn bao giờ hết, khối lượng giao dịch tăng mạnh từ Q4/2020 và đạt đỉnh vào T5/2021.

Sau khi thị trường được điều chỉnh mạnh vào T6 - T7/2021, câu chuyện về GameFi đã mang dòng tiền mới vào thị trường. Crypto là thị trường định hướng bán lẻ, vì vậy, sau cú điều chỉnh này, với dòng tiền mới từ retail và các fund, tâm lý thị trường nhanh chóng tích cực trở lại, khối lượng giao dịch trên các CEX cũng tăng trở lại và đạt đỉnh vào tháng 11/2021.

Năm 2022, những tác động tiêu cực từ kinh tế vĩ mô bắt đầu ảnh hưởng tới thị trường crypto. Bên cạnh đó, thị trường crypto không có những câu chuyện tiếp nối, chất lượng như DeFi hay GameFi. Điều này khiến giá và khối lượng giao dịch có xu hướng giảm trong năm 2022.

Thị phần giao dịch giao ngay

Trust Score (điểm tin cậy) là một thuật toán xếp hạng do CoinGecko phát triển để đánh giá tính hợp pháp của khối lượng giao dịch của một sàn giao dịch. Điểm tin cậy được tính toán dựa trên một loạt các chỉ số như tính thanh khoản, quy mô hoạt động, điểm an ninh mạng...

Hình dưới là top 8 sàn CEX có khối lượng giao dịch hàng đầu thị trường dựa trên chỉ số Trust Score của Coingecko.

Binance là sàn giao dịch có khối lượng giao dịch giao ngay hàng đầu thị trường. Binance Spot có khối lượng giao dịch trung bình daođộng trong khoảng 20 - 40 tỷ USD trong Q4/2021, 15 - 20 tỷ USD trong năm 2022.

Có thể tạm chia 8 sàn giao dịch có khối lượng giao dịch giao ngay hàng đầu thành 3 tier:

• Tier 1: Binance
• Tier 2: OKX, Coinbase, FTX
• Tier 3: Huobi, Kucoin, Gate.io và Crypto.com

Trong đó, trong năm 2022, Binance chiếm phần lớn thị phần giao dịch và thị phần này có xu hướng tăng, trung bình 44% trong T1/2022 lên 63% trong T7/2022.

FTX và Gate.io tăng trưởng thị phần mạnh trong năm 2022

Bên cạnh Binance, FTX và Gate.io là hai sàn giao dịch có sự tăng trưởng thị phần đáng chú ý.

Mặc dù phần lớn “chiếc bánh” đã thuộc về Binance nhưng sự phát triển thị phần FTX và Gate.io cũng nổi bật. Tính từ đầu năm 2022 tới cuối T7/2022, thị phần về khối lượng giao dịch giao ngay của Gate.io và FTX có xu hướng tăng gần 100%.

Bên cạnh đó, chúng ta thấy sàn giao dịch Huobi và Crypto.com có sự sụt giảm thị phần đáng kể. Những tin tức gần đây cũng cho thấy hai sàn giao dịch này đang trong tình trạng không tốt, đơn cử:

• Leon Lim, người sáng lập Huobi, đang đàm phán với một loạt nhà đầu tư để bán phần lớn cổ phần của mình trong sàn Huobi với mức định giá lên tới 3 tỷ USD. Justin Sun và Sam Bankman-Fried là hai trong số những người đã liên hệ sơ bộ với Huobi về việc chuyển nhượng cổ phần.
• Vào tháng 6, Crypto.com thông báo sa thải khoảng 260 nhân viên thuộc nhiều bộ phần khác nhau, bao gồm: exchange, ứng dụng và ví. Số lượng nhân viên sa thải tương đương 5% tổng nhân sự của công ty.

Thị phần các cặp giao dịch

Trong top 8 CEX:

• Gate.io đứng đầu khi đang cung cấp gần 2,700 cặp giao dịch (chi tiết tại đây).
• Đứng thứ hai là Binance với 1,482 cặp giao dịch.
• Huobi và Kucoin lần lượt đứng ở vị trí thứ 3 và 4 với 1,266 và 1,018 cặp giao dịch.
• OKX, FTX và Coinbase xếp ở các vị trí tiếp theo, lần lượt với 618, 524 và 502 cặp giao dịch.
• Với 391 cặp, Crypto.com là CEX hỗ trợ ít cặp giao dịch spot nhất.

FTX chỉ bắt đầu có sự tăng trưởng trong thị trường giao ngay bắt đầu từ năm 2021, phần lớn nhờ vào việc FTX ra mắt giao dịch ký quỹ giao ngay (margin trading cho spot). Coinbase cũng đã thay đổi chiến lược niêm yết bảo thủ trước đây, phần lớn để đáp ứng với sự tăng trưởng nhanh chóng của Binance và FTX.

Trong vô số coin và token đã list trên các CEX, BTC và ETH là coin có thanh khoản cao nhất trên các CEX. Các cặp giao dịch như BTC/USDT, BTC/USDC, ETH/USDC và ETH/USDT chiếm phần lớn khối lượng giao dịch giao ngay trên các CEX, dao động trong khoảng 50 - 70% khối lượng giao dịch.

Xét ở khía cạnh khác, các token pair với các stablecoin peg vào USD đang chiếm hơn 95% khối lượng giao dịch giao ngay. Điều này củng cố vai trò quan trọng của các Fiat-backed stablecoin trong việc trở thành phương tiện trao đổi ổn định để tạo điều kiện giao dịch crypto assets dễ dàng hơn.

Tìm hiểu thêm: Fiat-backed stablecoin dẫn đầu xu hướng phát triển của stablecoin

Xu hướng phát triển theo chiều ngang của CEX

Đa phần các CEX đang mở rộng và phát triển theo chiều ngang để mở rộng thị phần và tạo hiệu ứng mạng tích cực cho cả hệ sinh thái. Điều này đã được phân tích rõ trong bài viết về Trò chơi quyền lực của các sàn CEX, bạn có thể đọc lại để hiểu hơn nhé!

Một trong những sàn CEX tiêu biểu trong cách tiếp cận này là Binance. Nhiều sàn CEX nổi bật như OKX, Huobi, Gate... có cách tiếp cận tương tự Binance.

Năm 2017, Binance ra mắt với tư cách là một sàn giao dịch giao ngay. Binance đã mở rộng hệ sinh thái ra 4 sản phẩm chính, bao gồm:

• Crypto asset exchange: Mang đến trải nghiệm giao dịch an toàn, nhanh chóng và liền mạch trên Binance CEX.
• Investment & Fundraising: Đưa các dự án chất lượng tới cộng đồng người dùng Binance.
• Digital asset research: Cung cấp thông tin chi tiết và phân tích chuyên nghiệp, theo hướng dữ liệu.
• BNB Chain: Binance Smart Chain, Binance Chain và hệ sinh thái Dapp xung quanh.

Ở khía cạnh exchange, Binance liên tục bổ sung các sản phẩm phái sinh liên quan đến crypto assets như cross margin, isolated margin, perpetual, futures, options, leveraged token (LTs). Thông qua P2P, các hoạt động giao dịch crypto assets qua fiat cũng được đẩy mạnh.

Bên cạnh exchange, BNB cũng có sự phát triển vượt bậc trong các mảng khác. Hiện tại, có hơn 780 dự án được triển khai trên BSC. Những dự án này khiến hệ sinh thái DeFi của BSC trở nên liền mạch nhất có thể.

Trong bối cảnh vĩ mô bất ổn

Như bài viết lập luận, khối lượng giao dịch giao ngay của CEX dao động cùng xu hướng tâm lý thị trường được đại diện bởi giá BTC. Kể từ đầu năm 2022, giá BTC có mức tương quan cao với SPX và Nasdaq khi hệ số tương quan thường dao động từ 0.5 trở lên.

Hệ số tương quan đo lường sức mạnh của mối quan hệ giữa hai biến. Mối tương quan giữa các biến chỉ ra rằng khi một biến thay đổi về giá trị, biến kia có xu hướng thay đổi theo một hướng cụ thể.

Hiểu được mối quan hệ đó rất hữu ích vì chúng ta có thể sử dụng giá trị của một biến để dự đoán giá trị của biến kia. Về cơ bản, mức độ mạnh yếu trong dao động của hệ số tương quan được phân chia như sau:

• 0 - 0.19: Rất yếu.
• 0.2 - 0.39: Yếu.
• 0.40 - 0.59: Trung bình.
• 0.6 - 0.79: Mạnh.
• 0.8 - 1: Rất mạnh. 

Trong bối cảnh vĩ mô bất ổn và quan điểm “diều hâu” của FED, cộng với nhiều yếu tố không xác định có thể khiến giá stock giảm, các nhà đầu tư có xu hướng giảm bớt rủi ro khỏi các thị trường tài chính, đặc biệt là các thị trường rủi ro cao như crypto. Vì thế, có thể khối lượng giao dịch giao ngay của CEX sẽ tiếp tục đi ngang và có xu hướng giảm trong Q4/2022.

Tổng kết

CEX và DEX đóng các vai trò khác nhau, chúng không ngừng phát triển để cải thiện hệ sinh thái crypto. Ở một vài khía cạnh, CEX vượt trội hơn DEX ở tính dễ sử dụng, khuôn khổ pháp lý và hiệu quả sử dụng vốn.

Với tệp người dùng có sẵn, các CEX dễ dàng mở rộng theo chiều ngang để mở rộng thị phần và tạo hiệu ứng mạng tích cực cho cả hệ sinh thái. Không thể phủ nhận các hệ sinh thái của các CEX như FTX hay Binance đang giữ vai  trò ngày càng quan trọng trong thị trường crypto.