BTCFi tăng trưởng 2,700%: Khi người khổng lồ tỉnh giấc
DeFi từng là sân chơi riêng của Ethereum, rồi mở rộng sang Solana, Avalanche, BNB Chain… Nhưng giờ đây, một cái tên tưởng “ngoài cuộc” lại đang trở thành nhân vật chính: Bitcoin.
Từ chỗ chỉ được giữ trong ví, Bitcoin đang dần được sử dụng phổ biến trong DeFi, với tên gọi BTCFi (Bitcoin Finance). Mục tiêu của trào lưu này là biến Bitcoin trở thành một phần của thế giới DeFi với các ứng dụng lending, stablecoin, staking, yield…
Theo Binance Research, chỉ khoảng 0.79% lượng Bitcoin tham gia vào DeFi. Nếu con số này tăng lên vài phần trăm, dòng vốn có thể lên đến hàng tỷ USD.
Mặt trái của việc “Bitcoin ngủ đông”
Dữ liệu từ Binance Research cho thấy trong hơn một năm qua, hơn 60% lượng Bitcoin chưa hề di chuyển. Điều này nghĩa là phần lớn người dùng vẫn đang “HODL” – giữ chặt Bitcoin như tài sản lưu trữ dài hạn, với niềm tin giá sẽ tăng trong tương lai.
Tuy nhiên, việc để Bitcoin "ngủ đông" tạo ra nghịch lý: tài sản lớn nhưng không sinh lời. Tính đến ngày 11/3/2025, tổng giá trị Bitcoin được sử dụng trong các giao thức DeFi chỉ rơi vào khoảng 8.3 tỷ USD – tương đương chưa tới 0.5% vốn hóa toàn mạng lưới.
Nếu so với các hệ sinh thái khác, con số này cho thấy Bitcoin đang tụt lại khá xa: Ethereum hiện có gần 49% vốn hóa nằm trong DeFi, Solana hơn 23%, BNB Chain khoảng 9.5% và TON khoảng 5.9%. Dù ở vị thế dẫn đầu về giá trị và độ phổ biến, Bitcoin đang là tài sản kém hiệu quả nhất về mặt ứng dụng trong DeFi.
Lý do là vì hệ thống Bitcoin đề cao bảo mật và sự đơn giản, do đó thiếu các tính năng lập trình phức tạp như Ethereum. Điều này khiến Bitcoin khó được tích hợp vào DeFi mà không phải thông qua các nền tảng trung gian – điểm yếu lớn trong thế giới crypto đề cao tính phi tập trung.
BTCFi: Cơ hội tiềm năng nhất lịch sử crypto
Sự xuất hiện của BTCFi không bất ngờ, đây là kết quả của nhiều yếu tố quan trọng. Đầu tiên, sự gia tăng về mức độ hiện diện của Bitcoin trên thị trường và sự chấp nhận từ giới tài chính truyền thống đã tạo nền tảng vững chắc cho đồng tiền này.
Theo nghiên cứu từ Binance, Bitcoin đang chiếm lĩnh thị trường khi dòng vốn đổ vào Bitcoin nhanh hơn các tài sản crypto khác. Việc các quỹ ETF Bitcoin được phê duyệt giúp các nhà quản lý tài sản dễ dàng tiếp cận Bitcoin. Ngoài ra nhiều nước cũng đang xem xét Bitcoin như một phần trong dự trữ quốc gia. Điều này càng thúc đẩy nhu cầu tận dụng Bitcoin để tạo ra giá trị, thay vì chỉ giữ trong ví.
Tiếp theo, con số 0.5% giá trị Bitcoin được sử dụng trong DeFi và 60% Bitcoin “ngủ đông” trong một năm qua cho thấy tiềm năng to lớn của BTCFi nếu được khai thác triệt để.
Một yếu tố khác thúc đẩy BTCFi là sự phát triển của các giải pháp Layer 2 (L2) trên Bitcoin. Khác với Ethereum, Bitcoin không hỗ trợ lập trình phức tạp trên mạng lưới chính, vì vậy các giải pháp L2 trở thành công cụ quan trọng để tạo ra các ứng dụng DeFi phức tạp.
Các dự án như BitVM và cầu nối cross-chain đang giúp Bitcoin hoạt động hiệu quả hơn trong các ứng dụng DeFi, vượt qua những hạn chế vốn có.
Thêm vào đó, sự ra đời của các giao thức và tiêu chuẩn token mới trên Bitcoin cũng đóng vai trò quan trọng. Sau sự kiện Bitcoin halving vào tháng 4/2024, sự ra đời của giao thức Runes – tiêu chuẩn fungible token đầu tiên trên Bitcoin, đánh dấu bước tiến lớn trong việc mở rộng khả năng sử dụng đồng tiền này.
Các dự án như Babylon (Bitcoin staking) và Hermetica (USDh — đồng USD tổng hợp với lợi suất cao) cũng đang cho thấy những đổi mới mạnh mẽ trong việc ứng dụng Bitcoin vào DeFi.
Cuối cùng, dòng vốn đổ vào hệ sinh thái Bitcoin đang gia tăng mạnh mẽ, với hơn 491 triệu USD được đầu tư vào năm 2024, chủ yếu để xây dựng các giải pháp L2 và cơ sở hạ tầng mới.
Đây chính là tín hiệu mạnh mẽ cho thấy sự tự tin của nhà đầu tư vào tương lai Bitcoin và BTCFi. “Nếu DeFi có thể được mở khóa trên Bitcoin, đây sẽ là cơ hội tiềm năng nhất trong lịch sử crypto”, Dan Held – nhà sáng lập Asymmetric nói.
Số liệu không nói dối: BTCFi đang tăng tốc
Những yếu tố trên đang biến BTCFi từ khái niệm lý thuyết thành thực tế không thể chối cãi. Tổng giá trị BTCFi đã tăng hơn 2,700% trong năm qua, đạt hơn 8.6 tỷ USD, chứng minh BTCFi đang trở thành lĩnh vực quan trọng với tốc độ phát triển nhanh chóng.
Không chỉ tăng trưởng về quy mô, BTCFi còn phát triển cả về chiều sâu. Theo Binance Research, tính đến ngày 12/3/2025, có hơn 59,000 Bitcoin đang được stake – tương đương gần 4.9 tỷ USD. Ngoài ra còn có hơn 44,000 Bitcoin - trị giá khoảng 3.7 tỷ USD, đang được dùng trong các giao thức DeFi trên các L2 của Bitcoin.
Thay vì mang Bitcoin sang blockchain khác dưới dạng wrapped token, ngày càng nhiều holder chọn ở lại ngay trên hạ tầng gốc hoặc L2 của Bitcoin để kiếm lợi nhuận. Sự phát triển của BTCFi đã dẫn đến sự tăng trưởng mạnh mẽ về hoạt động on-chain: từ số lượng ví tham gia BTCFi, khối lượng giao dịch, cho đến các giao thức tài chính native được triển khai.
Matt Mudano – CEO Arch Labs, cho biết hệ sinh thái BTCFi còn được thúc đẩy bởi làn sóng Ordinals và BRC-20. “Số lượt inscription đã đạt 66.7 triệu, tạo ra mức phí giao dịch 420 triệu USD cao kỷ lục", ông nói.
Sự tăng trưởng mạnh mẽ của BTCFi cũng thu hút sự chú ý của cộng đồng crypto. Kênh truyền thông của các dự án như Sui hay Chainlink nhắc đến từ khóa “BTCFi” nhiều hơn, dù các dự án này không liên quan trực tiếp tới Bitcoin.
"Người khổng lồ" trỗi dậy: Những mảnh ghép nổi bật của BTCFi
Từ mảng staking, lending, stablecoin đến sàn giao dịch phi tập trung (DEX), các ứng dụng DeFi xây dựng quanh Bitcoin đang phát triển với tốc độ chóng mặt.
Biến Bitcoin thành tài sản sinh lời nhờ staking
Một trong những ứng dụng nổi bật đầu tiên là staking – nơi người dùng khóa Bitcoin để tham gia bảo vệ blockchain với cơ chế đồng thuận PoS và sau đó nhận thưởng. Hai cái tên dẫn đầu trong lĩnh vực này là Babylon và Core. Thay vì được giữ trong ví, giờ đây Bitcoin có thể giúp người dùng tạo thu nhập thụ động, đồng thời giúp mạng lưới hoạt động ổn định hơn.
Không chỉ vậy, một số nền tảng như LBTC của Lombard hay SolvBTC còn nâng cấp lên “liquid staking”. Điều này nghĩa là người dùng vừa stake Bitcoin, vừa nhận được token đại diện để tiếp tục sử dụng trong các hoạt động khác như cho vay hoặc giao dịch, tăng hiệu suất sử dụng vốn.
Thậm chí, các dự án staking trên Ethereum như Etherfi (với eBTC) và uniBTC cũng đang tích hợp Babylon để đưa Bitcoin vào staking, cho thấy BTCFi đang dần phá bỏ rào cản giữa các hệ sinh thái.
Lending bằng Bitcoin đã bắt đầu phổ biến
Giống như DeFi ở Ethereum, các nền tảng lending Bitcoin cũng đang hình thành nhanh chóng. Người dùng có thể thế chấp Bitcoin để vay tiền hoặc gửi Bitcoin để nhận lãi suất. Các giao thức như Liquidium, Shell Finance, Avalon Labs, Sovryn, Badger hay Colend đang phát triển mạnh trong mảng này.
Sàn DEX giúp tăng thanh khoản Bitcoin
Các DEX được xây dựng trên Bitcoin cũng dần xuất hiện. Trong đó, UniSat – sàn DEX native đầu tiên trên Bitcoin, và ALEX (được xây dựng trên Stacks) đang dẫn đầu về thanh khoản.
Sovryn cũng là dự án đáng chú ý khi kết hợp cả sàn giao dịch và cho vay trong một nền tảng duy nhất. “Thanh khoản là yếu tố sống còn nên các DEX đang tích hợp thêm nhiều dịch vụ tài chính để thu hút người dùng và dòng tiền”, theo Binance Research.
Stablecoin trên Bitcoin: Không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính
Stablecoin – đồng tiền ổn định neo giá với USD, là mắt xích không thể thiếu trong bất kỳ hệ sinh thái DeFi nào. Trên Bitcoin, một số giao thức như MoneyOnChain và Sovryn Zero đã phát hành stablecoin cho phép thế chấp hoàn toàn bằng Bitcoin.
Chẳng hạn, DoC và BPRO của MoneyOnChain cho phép người dùng giữ Bitcoin nhưng vẫn có thể kiếm thêm thu nhập. Sovryn Zero cũng có ZUSD – stablecoin ổn định giá trị dựa trên Bitcoin.
Ngoài ra, Tether – nhà phát hành USDT nổi tiếng, cũng đã đưa USDT lên Bitcoin và cả Lightning Network. Điều này giúp giao dịch trở nên nhanh, rẻ và dễ tiếp cận hơn với người dùng Bitcoin.
“Stablecoin thế chấp bằng Bitcoin hoạt động trên các giao thức DeFi sẽ trở thành phần quan trọng của nền kinh tế Bitcoin, không chỉ ở các nước phát triển mà cả thị trường mới nổi”, David Seroy – nhà sáng lập quỹ Old North Capital Fund cho biết.
Kết nối đa chuỗi: Đưa Bitcoin "vượt rào"
Để BTCFi phát triển mạnh, Bitcoin cần khả năng tương tác với các blockchain khác. Hiện nay, wrapped BTC (WBTC) đang chiếm ưu thế trong việc đưa Bitcoin sang Ethereum. Tuy nhiên, WBTC phải dựa vào bên thứ ba giữ tài sản, tạo ra rủi ro lớn.
Vì thế, các giải pháp mới như Portal-to-Bitcoin đang xuất hiện, cho phép hoán đổi Bitcoin trực tiếp giữa các blockchain mà không cần wrap. Một số cầu nối như Xlink, Atomiq và Auran cũng đang được xây dựng để kết nối Bitcoin với nhiều hệ sinh thái khác nhau.
Đọc thêm: Toàn cảnh Bitcoin Layer 2: Tập trung vào các giải pháp mở rộng Bitcoin