Thị trường thứ cấp cho token bị khóa: Chiến lược chốt lời của VC

Giải mã nước đi của VC: Làm thế nào để chốt lời từ những token đang bị khóa?

Chuyển nhượng hợp đồng SAFT

Một trong những phương pháp được sử dụng rộng rãi là chuyển nhượng các hợp đồng SAFT (Simple Agreement for Future Tokens). Đây là loại hợp đồng được ký kết giữa nhà đầu tư và dự án, cho phép nhà đầu tư nhận token trong tương lai sau khi dự án phát hành token.

Mặc dù về nguyên tắc, SAFT chỉ có hiệu lực giữa hai bên ban đầu, nhưng trong thực tế, các quỹ có thể sang nhượng lại SAFT cho bên thứ ba, miễn là có sự đồng ý của dự án. Việc yêu cầu xin phép là cơ chế để dự án kiểm soát danh sách những người nắm giữ token sớm, từ đó hạn chế rủi ro cho cộng đồng và phân phối quyền lực trong hệ sinh thái.

Hợp đồng kỳ hạn

Một phương án khác không cần sự đồng thuận của dự án là hợp đồng kỳ hạn (forward contract). Đây là dạng giao kèo song phương, trong đó quỹ đầu tư đồng ý bán lượng token bị khóa với một mức giá cố định, giao dịch sẽ được thực hiện vào thời điểm token chính thức được mở khóa trong tương lai.

Trong các giao dịch dạng này, quyền sở hữu token không bị chuyển đổi, do đó không vi phạm điều khoản hạn chế chuyển nhượng. Như Will Leung – Giám đốc Đối tác tại Caladan, lý giải: “Quyền chuyển nhượng không nằm trong phạm vi áp dụng, vì vị thế sở hữu không thay đổi”.

Tuy nhiên, để tránh rủi ro quỹ đầu tư không thực hiện giao dịch nếu giá thị trường biến động mạnh, bên mua thường yêu cầu người bán phải cung cấp tài sản thế chấp (collateral asset). “Việc ký quỹ giúp hạn chế rủi ro không giao tài sản nếu giá token tăng quá cao trước thời điểm unlock”, Jonathan Chan – Giám đốc Phát triển Kinh doanh Toàn cầu tại Wintermute, cho biết.

Hệ sinh thái “cò” cho token bị khóa

Để hỗ trợ các giao dịch dạng này, một loạt các công ty tạo lập thị trường và giao dịch chuyên biệt đã xuất hiện, đóng vai trò trung gian giữa các bên mua bán. Các tên tuổi như Wintermute, Flowdesk, Caladan hay FalconX đang xây dựng hệ thống thanh khoản riêng cho các token chưa thể giao dịch công khai trên các sàn tập trung (CEX).

“Chúng tôi xây dựng các sổ lệnh hai chiều dành riêng cho những loại tài sản này, tồn tại bên ngoài các sàn giao dịch truyền thống”, Joshua Lim, đồng Giám đốc thị trường toàn cầu tại FalconX, nói. Những hệ thống này giúp các quỹ đầu tư có thể phòng hộ rủi ro hoặc chốt lời sớm từ những tài sản vốn dĩ không có thanh khoản.

Bên cạnh đó, các nền tảng giao dịch OTC cũng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc kết nối người mua và người bán token bị khóa. Các nền tảng như OFFX cung cấp dịch vụ môi giới cho các giao dịch tài sản hạn chế chuyển nhượng, đóng góp vào sự hình thành của một thị trường thứ cấp ngầm.

“Từ giữa năm 2023, chúng tôi đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của thị trường thứ cấp dành cho token bị khóa”, David Bachelier – Giám đốc thị trường tại Flowdesk, chia sẻ. “Dù chưa thực sự trở thành một thị trường hai chiều hoàn chỉnh, nhu cầu hiện tại cho thấy dư địa rất lớn cho đổi mới và tăng trưởng”.

Ranh giới đạo đức quanh việc “hái quả sớm”

“VC chốt lời sớm chẳng khác gì chuột cống”

Việc các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) tìm cách chốt lời từ token bị khóa đang trở thành đề tài gây tranh cãi trong cộng đồng crypto. “Những nhà đầu tư thiên thần/VC tự ý chốt lời token bị khóa mà không có sự đồng ý của đội ngũ dự án chẳng khác gì chuột cống”, José Maria Macedo – đồng sáng lập Delphi Digital, nhận xét. “Họ đang trực tiếp hại dự án bằng cách xả vào chính những nhà sáng lập mà họ từng cam kết hỗ trợ”.

Bên cạnh đó, phần lớn các giao dịch chốt lời được thực hiện bên ngoài sàn giao dịch tập trung, khiến không ai biết rõ bên nào đang thực hiện chốt lời, với token nào, và có sự đồng thuận từ đội ngũ dự án hay không.

Tình trạng “mù thông tin” khiến cộng đồng không thể đánh giá được áp lực bán tiềm ẩn, làm gia tăng sự hoài nghi và căng thẳng giữa dự án, nhà đầu tư ban đầu và người dùng.

Những hành vi trong bóng tối của VC cũng làm dấy lên câu hỏi về việc vi phạm tinh thần (nếu không phải điều khoản pháp lý) trong thỏa thuận đầu tư ban đầu. Macedo thậm chí kêu gọi các dự án “chủ động kiện những kẻ phá vỡ hợp đồng, đồng thời công khai danh tính để các dự án khác còn tránh xa”.

Chiến lược bảo vệ bảng cân đối tài chính

Ở chiều ngược lại, những người ủng hộ cho rằng đây là chiến lược cần thiết để các VC bảo vệ bảng cân đối tài chính và đảm bảo cam kết lợi nhuận cho các cổ đông – những người đang thúc ép lợi nhuận giữa thị trường biến động mạnh.

“Nếu cứ ngồi im chờ token được mở khóa, mọi khoản lãi trên giấy tờ có thể bị thổi bay trong một đợt giảm giá đột ngột”, Ryan Weeks – biên tập viên Bloomberg, lập luận. Từ góc nhìn này, việc sử dụng các công cụ như hợp đồng kỳ hạn là hoàn toàn hợp lý, đặc biệt khi “token gốc không bị di chuyển”, đồng nghĩa với việc vẫn tuân thủ điều khoản lock-up.

Will Leung cũng đề cao vai trò của việc quản lý rủi ro bảng cân đối: “Chúng tôi không cổ súy cho hành vi phá vỡ thỏa thuận đầu tư, nhưng chốt lời là cần thiết để đảm bảo sức khỏe tài chính cho quỹ”.

Những giải pháp sáng tạo giữa tranh cãi

Chiến lược chốt lời từ token bị khóa đang tạo nên những tranh cãi và mối lo ngại về đạo đức, nhưng cũng đang thúc đẩy sự xuất hiện của những giải pháp sáng tạo nhằm cải thiện tình hình.

Các nền tảng như CodeStream và SemiLiquid đang thử nghiệm mô hình cung cấp thanh khoản cho token bị khóa một cách minh bạch, có kiểm soát – thay vì thông qua các thỏa thuận hậu trường đầy tranh cãi như hiện nay.

Trong một bức tranh rộng hơn, chính cấu trúc quỹ đầu tư crypto có thể sẽ thay đổi. Marco Manoppo – Giám đốc nghiên cứu tại Digital Asset Research, nhìn thấy tiềm năng của mô hình Investment DAO – nơi mọi giao dịch và thỏa thuận được ghi nhận on-chain, có thể xác minh công khai bất kỳ lúc nào.

“Mô hình quỹ đầu tư on-chain là con đường bắt buộc nếu muốn gây dựng lại niềm tin của cộng đồng và mở rộng hợp tác”, Marco Manoppo chia sẻ.

Đọc thêm: Khi đầu tư theo quỹ VC không còn là chén thánh, cần lưu ý những gì?