Sự phát triển của hệ sinh thái Starknet hậu Airdrop

Các chỉ số cơ bản của Starknet

Để có cái nhìn tổng quan về hệ sinh thái Starknet, bạn đọc nên xem bài viết “Định hướng và lộ trình phát triển của Starknet”.

Tổng giá trị khóa (TVL, Total Value Lock) trên Starknet

Không tính TVL từ native token, Starknet đang là non-EVM Rollup có TVL cao nhất trên thị trường, TVL rơi vào khoảng $290M, đứng thứ 10 thị trường Rollup, chiếm 0.89% thị phần.

Nếu không tính native token STRK, phần lớn TVL của Starknet bao gồm 4 token chính là ETH, USDC, USDT và wstETH. Tính từ khi Starknet Mainnet đến hiện tại (20/2/2024 - 11/7/2024), TVL đang duy trì sự tăng trưởng tích cực:

• Số dư ETH tăng 32%, từ 47,000 ETH lên 62,000 ETH.
• Số dư USDC tăng 106.8%, từ 22M USDC lên 45.5M USDC.
• Số dư USDT tăng 130.3%, từ 7.6M USDT lên 17.5M USDT.
• Số dư wstETH tăng từ 0 lên 4,700 wstETH.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng này nên được xem xét trong bối cảnh các chiến lược khuyến khích trực tiếp của Starknet đang hoạt động.

Mức độ hoạt động trên Starknet

Starknet hỗ trợ Native Account Abstraction (AA), cho phép nhiều hành động được kết hợp thành một giao dịch duy nhất. Ví dụ, trên Ethereum, một lệnh swap thường yêu cầu hai giao dịch: một giao dịch để phê duyệt token và một giao dịch để thực hiện lệnh swap. Trên Starknet, các hành động này được kết hợp thành một giao dịch.

Để đánh giá chính xác hơn mức độ hoạt động của các blockchain hỗ trợ AA, chúng ta sẽ sử dụng User Operations Per Second (UOPS) thay cho Transaction Per Second (TPS). UOPS sẽ theo dõi các hành động đơn lẻ của người dùng thay vì đếm các giao dịch.

Sau khi Starknet tung ra native token và triển khai các ưu đãi dưới dạng retroactive, UOPS trên Starknet đã giảm đáng kể, hiện dao động trong khoảng từ 1 đến 2. Sự suy giảm này xảy ra mặc dù cơ sở hạ tầng Starknet trở nên ổn định hơn, số lượng và chất lượng ứng dụng cao hơn đáng kể.

Điều này có thể cho chúng ta thấy sự tăng trưởng trước đó của Starknet UOPS chủ yếu được thúc đẩy bởi tâm lý đầu cơ xung quanh sự kiện retroactive của Starknet trong tương lai. Các hoạt động đầu cơ bắt đầu diễn ra mạnh mẽ vào tháng 3 và đạt đỉnh vào tháng 9 và tiếp tục suy giảm từ đó cho đến nay.

Chi phí hoạt động trên Starknet

Hiện tại, Starknet triển khai toàn bộ hệ thống của mình trên Ethereum, nghĩa là hầu hết chi phí hoạt động trên Starknet chịu ảnh hưởng bởi các chi phí liên quan đến Ethereum, bao gồm:

• Phí DA (DA Fees): Chi phí xuất bản và lưu trữ dữ liệu trên Ethereum.
• Phí tính toán (Compute Fees): Chi phí cập nhật trạng thái gốc và xác minh bằng chứng STARK.

Trước khi ra mắt Blob, cấu trúc chi phí được cân bằng ở mức 50% Phí DA và 50% Phí tính toán. Chi phí hoạt động trên Starknet chỉ bằng khoảng 10-12% chi phí của Ethereum, rẻ hơn Ethereum khoảng mười lần.

Sau khi triển khai Blob, cấu trúc chi phí đã chuyển sang gần 0% Phí DA và 100% Phí tính toán. Sự thay đổi này đã giảm đáng kể chi phí hoạt động của Starknet xuống còn khoảng 0.05% - 1% so với Ethereum, giúp Starknet hoạt động hiệu quả hơn từ 100 - 2000 lần khi so với Ethereum.

Tìm hiểu thêm: Blob là gì? Ảnh hưởng của Blob lên mạng lưới Ethereum.

Sự hiệu quả này là do giá Blob hiện tại gần bằng 0 do nhu cầu thấp hơn so với mức chuẩn. Ngoài ra, giá gas tiêu chuẩn trên Ethereum đã giảm đáng kể do nhu cầu về Blockspace của Ethereum giảm mạnh.

Những lý do Starknet Retroactive thất bại

Mặc dù Starknet đã triển khai một đợt Retroactive tương tự như các Rollup lớn như Arbitrum và Optimism, nhưng thay vì nhận được các hiệu ứng mạng tích cực, Starknet đã phải đối mặt với sự tiêu cực. Kết quả này xuất phát từ cả lý do chủ quan và khách quan.

Lý do khách quan

Bị ảnh hưởng từ các đợt Retroacitve thành công trước đó

Arbitrum Retroactive diễn ra vào tháng 3/2023. Sự kiện này đã lần nữa kích hoạt làn sóng Farming Retroactive trên các dự án nổi bật huy động được nhiều tiền từ các VCs lớn trong ngành, Starknet chỉ là một trong nhiều dự án như vậy. Mặc dù không chủ động khuyến khích hay gợi ý về đợt Retroactive tiềm năng trong tương lai nhưng hoạt động đầu cơ trên Starknet đã bùng nổ ngay sau sự kiện Arbitrum Retroactive diễn ra.

Trong thời gian diễn ra các hoạt động đầu cơ, lớp ứng dụng và cơ sở hạ tầng của Starknet vẫn còn kém. Các giao dịch có thể mất 6-15 phút để xác nhận và các hoạt động Farming cơ bản có thể mất hàng giờ, so với chỉ vài phút trên các EVM Rollup phổ biến khác. Chi phí thời gian cao để Farming Starknet dẫn đến kỳ vọng không thực tế của người dùng.

Lý do chủ quan

Điều kiện Retroactive không hợp lý

Một điều kiện tiên quyết là người dùng cần có ít nhất 0.005 ETH trong tài khoản của họ vào một ngày cụ thể (ngày Starknet Snapshot). Theo góc nhìn của đại đa số người dùng, đây là một điều kiện không hợp lý, nó đã gây ra nhiều luồng ý kiến tiêu cực về đợt Retroactive của Starknet.

Tương tác thiếu tinh tế

Một quản lý cấp cao của StarkWare vô tình gọi những người tham gia airdrop là "e-beggars", điều này làm trầm trọng thêm tình hình. Mặc dù đã xin lỗi công khai, nhưng những lời chỉ trích vẫn tiếp diễn trong nhiều tháng trên phương tiện truyền thông xã hội, đặc biệt là trên Twitter.

Đọc thêm: Còn gì sau mỗi đợt airdrop Layer 2 (ZKsync, Starknet,...)

Hệ sinh thái ứng dụng của Starknet

Hình bên dưới cung cấp tổng quan về các dự án trong hệ sinh thái Starknet. Mặc dù bao gồm nhiều danh mục khác nhau, hầu hết các dự án vẫn chưa ra mắt trên mainnet, đang hoạt động ở mức cầm chừng hoặc đã không cập nhật thông tin trong một thời gian dài.

Phần lớn các hoạt động onchain tập trung vào một nhóm các dự án hàng đầu thuộc 2 lĩnh vực chính là DeFi và FOCG, đây cũng là hai danh mục nổi bật nhất trong hệ sinh thái Starknet.

Một số dự án DeFi nổi bật trên Starknet

Ekubo

Ekubo - một AMM Protocol, nó thống trị danh mục Starknet DEX, chiếm gần 70% thị phần.

Người sáng lập Ekubo - Moody Salem là cựu kỹ sư trưởng và cố vấn tại Uniswap Labs. Moody gia nhập Uniswap khá sớm (4/2020) và đã đóng góp đáng kể vào giao diện Uniswap ban đầu, tạo danh sách token, phát triển thuật toán định tuyến swap ban đầu và thực hiện các thay đổi chính đối với V2 và V3. Moody đã cam kết khoảng một nửa code V3 và chỉ đạo thiết kế V4.

Ekubo là một triển khai của Uniswap V4 trên Starknet. Một số điểm nổi bật của Starknet bao gồm:

• Concentrated liquidity: Ekubo cho phép các người dùng cung cấp thanh khoản trong một phạm vi giá xác định để kiếm được nhiều phí giao dịch hơn.
• Till pattern & singleton design: Tất cả các Pool thanh khoản của Ekubo được quản lý trong một contract duy nhất. Khi người dùng Swap, Ekubo sẽ thực hiện tất cả việc hạch toán số dư token nội bộ trước khi chuyển bất kỳ token nào. Điều này mang đến hiệu suất tốt hơn về mặt chi phí.
• Extensions: Tính năng này cho phép người dùng chèn logic tùy chỉnh vào các sự kiện nhất định trong vòng đời của Pools từ đó kích hoạt các trường hợp sử dụng bổ sung.

Hiện tại, Ekubo đã phát triển một Extensions có tên là “DCA”. Phần mở rộng này cho phép người dùng cung cấp thanh khoản để kích hoạt các lệnh giao dịch DCA theo thời gian.

Nostra

Nostra - DeFi Hub trên Starknet có TVL cao nhất trên Starknet. Phạm vi sản phẩm của Nostra khá đa dạng, bao gồm:

• Lending & Borrowing: $177M
• AMM DEX: $17.5M
• Liquid Staking (nstSTRK): $1.44M

Avnu

AVNU - DEX Aggregator hàng đầu trên Starknet. Dự án cung cấp một giao diện người dùng trực quan và thân thiện với người dùng cuối.

Ngoài ra, Avnu đã ra mắt tính năng PayMaster. Tính năng này cho phép người dùng chọn một token ưa thích để thanh toán phí gas trênAvnu. Dự án đang cung cấp cho người dùng 6 lựa chọn để thay thế cho ETH bao gồm: wBTC, rETH, wstETH, USDC, USDT, DAI.

Hiện tại, Avnu đang phát triển một hệ thống RFQ (Request for Quote) để tích hợp thanh khoản Off-chain. Thanh khoản này đến từ các nhà tạo lập thị trường chuyên nghiệp.

Một số dự án FOCG nổi bật trên Starknet

Cartridge

Cartridge là một một nền tảng cung cấp các sản phẩm cần thiết để xây dựng và phát triển FOCG. Phạm vi sản phẩm Cartridge cung cấp khá đa dạng:

• DOJO: Cartridge tham gia xây dựng và đóng góp chính cho DOJO. DOJO là một FOC Game Engine, cung cấp một bộ khung smart contract (framework) được chuẩn hóa đi kèm với một cấu trúc dữ liệu on-chain tùy chỉnh và công cụ hỗ trợ giúp việc tạo, phát triển và duy trì các FOCG dễ dàng và hiệu quả hơn.
• Cartridge Controller: Ví SA (Smart Account) dành riêng cho FOCG hỗ trợ ký giao dịch bằng Passkey và Session Token, cho phép người chơi tham gia và tương tác trong trò chơi một cách liền mạch.
• L3 Infras & FOCG Advisory: Cartridge cũng hỗ trợ và tư vấn cho các dự án FOCG muốn xây dựng các L3 riêng.

Realms World

Realms World là một dự án FOCG hàng đầu trong hệ sinh thái Starknet. Dự án vừa là một FOCG studio vừa là Incubator hỗ trợ cho sự phát triển của FOCG.

Realms World là một trong các dự án đóng góp tích cực cho DOJO. Dự án đang tích cực phát triển hai trò chơi chủ lực là Loot Survivor và Eternum, cùng với hàng chục FOCG khác do nhiều studio FOCG phát triển.

Influence

Influence là FOCG đầu trong hệ sinh thái FOCG. Trò chơi có mức độ phức tạp cao và lối chơi phức tạp. Trong trò chơi, người chơi có nhiệm vụ xây dựng các công trình trên các tiểu hành tinh để tạo ra tài nguyên và sản xuất các vật liệu thiết yếu.

Influence vừa mới mainnet gần đây và nhanh chóng trở thành FOCG phổ biến nhất và đứng đầu hoạt động trên Starknet.

Tìm hiểu thêm: Cơ sở hạ tầng của Fully Onchain Game (FOCG).

Các chương trình khuyến khích hệ sinh thái Starknet phát triển

Phát triển hệ sinh thái là trọng tâm của Starknet. Tính từ đầu năm 2024, Starknet đã triển khai nhiều chương trình khác nhau để hỗ trợ hệ sinh thái phát triển.

Devonomics

Một chương trình để phân phối khoảng 10% phí mà Starknet kiếm được (tính đến 11/2023) cho các nhà phát triển cơ sở hạ tầng và dApp trên Starknet, tương đương 1,600 ETH.

Ngoài việc khen thưởng các nhà phát trên Starknet, mục tiêu của Devonomics là tăng cường sự tham gia của họ vào quá trình ra quyết định và hoạt động trong tương lai của Starknet.

DeFi Spring

Một chương trình kéo dài 6 - 12 tháng nhằm mục đích phát triển hệ sinh thái DeFi trên Starknet. DeFi Spring 1.0 đã phân phối 40M STRK cho các giao thức DeFi tham gia dưới dạng các phần thưởng khuyến khích trực tiếp thúc đẩy người dùng DeFi trên Starknet.

Starknet đã thông báo kéo dài chương DeFi Spring. DeFi Spring 2.0 sẽ bổ sung phần thưởng trị giá 50M STRK cho các dự án DeFi thuộc các doanh mục sau: DEX, Money Markets, Perp & Options.

Propulsion Program

Propulsion là chương trình nhằm mục đích thúc đẩy sự phát triển của các trò chơi và studio FOCG trên Starknet bằng cách cung cấp các khoản tài trợ cho các dự án này.

Ngân sách cho chương trình này là 20M STRK, mỗi trò chơi sẽ được tài trợ tối đa $1,000,000 dưới dạng STRK. Các dự án sẽ được chọn dựa trên mức sử dụng gas của họ trên Starknet Mainnet.

Seed Grant

Đây là chương trình tài trợ được thiết kế để cung cấp cho các đội khoản tài trợ lên tới $25,000 dưới dạng USDC nhằm thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái Starknet.

Seed Grants phù hợp cho các dự án đã phát triển sản phẩm khả thi tối thiểu (MVP) hoặc bằng chứng khái niệm, nhưng vẫn chưa đưa ra thị trường.

Catalyst Program

Đây là một chương trình nhằm hỗ trợ và công nhận các ứng dụng được xây dựng trên hệ sinh thái Starknet. Ngân sách cho chương trình này là 20M STRK.

Chương trình Catalyst sẽ cung cấp các khoản tài trợ cho các ứng dụng có hiệu suất cao nhất trên Starknet. Tiêu chí được sử dụng để lựa chọn dự án bao gồm các yếu tố như TVL, phí tạo ra và sự tham gia của cộng đồng.

Các dự án được lựa chọn được phân thành 2 nhóm: Dự án tiên phong và dự án triển vọng. Trong đó, Ekubo, Avnu, Realms, Influnce, Nostra là 5 dự án được tài trợ nhiều nhất.

Tổng kết

Starknet trở thành một non-EVM Rollup hàng đầu trên thị trường, total TVL rơi vào khoảng $290M. Hệ sinh thái tập trung vào hai danh mục dự án DeFi và FOCG. Trong đó, hầu hết hoạt động onchain trên Starknet tập trung vào một số dự án hàng đầu, chẳng hạn như giao thức Ekubo, Avnu, Influence.

Tuy nhiên, Starknet đã phải đối mặt với những thách thức liên quan chiến lược retroactive, gây ra một số tranh cãi và tạo các hiệu ứng mạng tiêu cực. Mặc dù vậy, dự án vẫn tiếp tục hoạt động tích cực để thúc đẩy hệ sinh thái phát triển.