High-Frequency Trading (HFT) là gì? "Front running hợp pháp" trong Crypto

High-Frequency Trading là gì?

High-frequency trading (HFT) là phương pháp giao dịch mà các lệnh mua bán được thực hiện với tốc độ cực nhanh thông qua các thuật toán phức tạp.

HFT chủ yếu được ứng dụng trong các thị trường tài chính truyền thống như chứng khoán và ngoại hối, nhưng nó đã nhanh chóng được áp dụng rộng rãi trong thị trường tiền mã hóa trong những năm gần đây.

Mặc dù không có số liệu công khai chính xác về khối lượng giao dịch HFT trong thị trường crypto, nhưng các nghiên cứu cho thấy HFT đã chiếm một phần không nhỏ trong tổng khối lượng giao dịch trên các sàn lớn.

Theo một báo cáo của CryptoCompare, HFT chiếm khoảng 80% khối lượng giao dịch trên một số sàn giao dịch crypto lớn vào năm 2023. Một nghiên cứu từ Chainalysis vào đầu năm 2023 cũng cho thấy rằng các thuật toán HFT đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh giá và tạo thanh khoản cho các thị trường phái sinh crypto, đặc biệt là các hợp đồng tương lai và quyền chọn.

Đặc điểm chính của giao dịch tần suất cao (HFT) trong thị trường crypto:

• Tốc độ xử lý giao dịch cao: Những giao dịch được thực hiện trong thời gian tính bằng mili giây hoặc micro giây.
• Số lượng giao dịch lớn: Các hệ thống HFT có thể thực hiện hàng trăm hoặc hàng nghìn giao dịch mỗi ngày.
• Sử dụng thuật toán tự động.

Cách thức hoạt động của giao dịch tần suất cao

Ai có thể tham gia vào HFT? Cá nhân nhỏ lẻ có thể sử dụng HFT được không?

HFT chủ yếu được thực hiện bởi các tổ chức lớn như quỹ đầu tư, ngân hàng và công ty tài chính, vì HFT đòi hỏi sự đầu tư rất lớn vào công nghệ và cơ sở hạ tầng. Việc tham gia HFT yêu cầu hệ thống máy tính chuyên dụng, kết nối internet tốc độ cao và khả năng truy cập vào dữ liệu thời gian thực từ các sàn giao dịch.

Mặc dù HFT chủ yếu được các tổ chức tài chính lớn sử dụng, nhưng với sự phát triển của công nghệ, cá nhân nhỏ lẻ cũng có thể tham gia. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi sự đầu tư đáng kể về cơ sở hạ tầng và kiến thức kỹ thuật.

Trong thực tế, do chi phí ban đầu cao, các cá nhân nhỏ lẻ ít có khả năng tham gia vào HFT theo cách truyền thống. Tuy nhiên, các trader nhỏ lẻ có thể sử dụng các nền tảng cung cấp dịch vụ giao dịch tự động và thuật toán HFT đơn giản, như 3Commas hoặc HaasOnline, nhưng sẽ không đạt được mức độ hiệu quả và tốc độ như HFT chuyên nghiệp.

Công nghệ và chi phí để vận hành một hệ thống HFT là bao nhiêu?

Công nghệ hỗ trợ

HFT dựa vào công nghệ tiên tiến để thực hiện giao dịch với tốc độ cao. Các yếu tố công nghệ quan trọng bao gồm:

• Phần cứng và phần mềm: HFT đòi hỏi các máy tính chuyên dụng, thường là các máy chủ được đặt gần với các sàn giao dịch để giảm độ trễ trong giao dịch. Các hệ thống này cần có phần mềm giao dịch tự động, thường là những thuật toán phức tạp.
• Kết nối mạng tốc độ cao: Để tối đa hóa hiệu quả của HFT, các công ty thường phải thuê các dịch vụ mạng tốc độ cao (high-speed data connection), chẳng hạn như đường truyền quang học, nhằm đảm bảo thời gian truyền tải thấp nhất giữa các sàn giao dịch.
• Dữ liệu thời gian thực: Chi phí mua dữ liệu thị trường thời gian thực cũng rất cao. Các sàn giao dịch bán dữ liệu này cho các công ty HFT, và chi phí có thể lên đến hàng chục ngàn USD mỗi tháng tùy vào phạm vi dữ liệu.
• Chi phí phát triển và duy trì hệ thống: Việc phát triển các thuật toán và duy trì hệ thống đòi hỏi nhân lực trình độ cao (kỹ sư phần mềm, chuyên gia tài chính) và các dịch vụ bảo trì liên tục.

Chi phí để vận hành HFT có thể từ hàng triệu đến hàng chục triệu USD mỗi năm đối với một công ty tài chính lớn.

Thuật toán phân tích dữ liệu

HFT dựa trên tốc độ xử lý cực nhanh của các máy tính và thuật toán phức tạp để phân tích thị trường và thực hiện giao dịch trong thời gian ngắn, đôi khi chỉ trong mili giây.

Làm sao HFT có thể phát hiện các biến động giá trong thời gian ngắn?

HFT phát hiện biến động giá thông qua việc sử dụng các thuật toán phức tạp và phân tích dữ liệu thời gian thực. Các thuật toán này được lập trình để liên tục quét thị trường và phát hiện những tín hiệu từ sự chênh lệch giá, sự bất thường trong khối lượng giao dịch hay những mô hình giá nhất định.

Các hệ thống HFT sẽ lấy dữ liệu thị trường trực tiếp từ các sàn giao dịch với độ trễ cực thấp (low-latency data), đảm bảo rằng họ nhận được thông tin nhanh hơn các đối thủ.

Khi thuật toán phát hiện một cơ hội giao dịch (ví dụ, sự chênh lệch giá giữa hai sàn giao dịch crypto), nó sẽ ngay lập tức thực hiện các lệnh mua và bán để kiếm lời từ sự chênh lệch này.

Các thuật toán HFT thường được viết bằng những ngôn ngữ lập trình tốc độ cao và hiệu quả như C++ hoặc Python, với những mô hình toán học và kỹ thuật học máy phức tạp.

Vậy HFT hoạt động như thế nào? 

Về cơ bản, quy trình hoạt động của một hệ thống HFT như sau:

• Hệ thống HFT thu thập dữ liệu thị trường thời gian thực: HFT sẽ nhận dữ liệu thị trường trực tiếp từ sàn giao dịch, bao gồm giá của các cặp crypto (ví dụ BTC/USDT), khối lượng giao dịch và chênh lệch giá (spread).
• Phân tích dữ liệu và phát hiện cơ hội giao dịch.
• Ra quyết định dựa trên thuật toán: Sau khi phân tích dữ liệu, hệ thống sẽ tự động ra quyết định giao dịch. Thuật toán HFT sẽ chọn mua hoặc bán dựa trên các cơ hội kiếm lợi nhuận ngắn hạn. Quá trình này diễn ra rất nhanh, đôi khi chỉ trong mili giây.
• Gửi lệnh và khớp lệnh: Sau khi thuật toán quyết định giao dịch, hệ thống sẽ gửi lệnh mua hoặc bán đến sàn giao dịch với tốc độ nhanh nhất có thể để đảm bảo lệnh được thực hiện trước khi điều kiện thị trường thay đổi.
• Giám sát chi phí và hiệu quả giao dịch: Sau mỗi lệnh, hệ thống sẽ tính toán xem chi phí giao dịch có thấp hơn lợi nhuận thu được không, từ đó điều chỉnh lại chiến lược nếu cần.

Các tổ chức lớn kiếm lợi nhuận từ HFT như thế nào?

Các tổ chức lớn tham gia HFT chủ yếu kiếm lợi nhuận bằng cách thực hiện một khối lượng giao dịch lớn với lợi nhuận nhỏ từ mỗi giao dịch. Dưới đây là một số chiến lược HFT phổ biến:

Arbitrage: Tận dụng sự chênh lệch giá của cùng một tài sản giữa các sàn giao dịch khác nhau. Ví dụ, nếu một đồng crypto được bán với giá cao hơn trên một sàn so với một sàn khác, hệ thống HFT sẽ mua ở sàn giá thấp và bán ngay lập tức ở sàn giá cao, kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch đó.

Các loại arbitrage phổ biến bao gồm:

• Spatial Arbitrage: Khai thác chênh lệch giá của cùng một đồng tiền điện tử trên các sàn giao dịch khác nhau.
• Triangular Arbitrage: Tận dụng sự chênh lệch giá giữa ba cặp tiền điện tử khác nhau trên cùng một sàn giao dịch.

Market Making: HFT cũng có thể tham gia vào việc tạo thanh khoản cho thị trường bằng cách đặt cả lệnh mua và lệnh bán liên tục với mức giá gần nhau. HFT kiếm lời từ sự chênh lệch giá mua và bán này (bid-ask spread).

Scalping: Đây là chiến lược thực hiện các giao dịch nhỏ, nhanh, nhằm kiếm lời từ sự biến động giá trong ngắn hạn, chỉ diễn ra trong vài giây hoặc mili giây.

Đọc thêm: Scalp là gì? Phân tích kỹ thuật giao dịch Scalp trong Crypto.

Ảnh hưởng của HFT đến thị trường Crypto

Tác động lên tính thanh khoản và sự ổn định của thị trường

HFT đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính thanh khoản cho thị trường crypto. Thanh khoản là yếu tố quyết định cho việc mua bán tài sản dễ dàng mà không gây ra biến động giá lớn. Các hệ thống HFT liên tục mua và bán tài sản với tốc độ nhanh chóng, cung cấp lệnh mua và bán liên tục, giúp tạo ra một thị trường ổn định hơn cho nhà đầu tư.

Tăng thanh khoản: HFT thường cung cấp các lệnh mua và bán với khối lượng lớn ở mọi thời điểm, giúp thị trường có nhiều lựa chọn lệnh hơn, đặc biệt là trong những thời điểm thị trường biến động mạnh. Điều này giúp giảm khoảng cách chênh lệch giá (spread) giữa các lệnh mua và bán, giúp giao dịch trở nên dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, nhiều người lại cho rằng HFT không thực sự cung cấp thanh khoản có ý nghĩa. Những lệnh giao dịch chỉ mang tính tạm thời và có thể bị rút lại ngay lập tức khi không còn có lợi, điều này không mang lại sự ổn định thực sự cho thị trường, thậm chí có thể làm tăng biến động giá.

Giảm sự biến động giá trong một số trường hợp: Khi thị trường không có đủ thanh khoản, HFT có thể nhanh chóng cung cấp lệnh và lấp đầy các khoảng trống giá. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, HFT cũng có thể làm tăng sự biến động khi thực hiện một lượng lớn giao dịch trong thời gian ngắn, gây ra sự chuyển động nhanh chóng của giá cả.

Tạo ra sự bất công giữa nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức lớn

Lợi thế về công nghệ: HFT đòi hỏi các hệ thống máy tính mạnh mẽ và công nghệ tiên tiến như kết nối có độ trễ thấp để đạt được tốc độ giao dịch cực nhanh. Các tổ chức tài chính lớn và các quỹ đầu tư có thể đầu tư vào cơ sở hạ tầng này để thực hiện HFT, trong khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường không có khả năng tiếp cận các tài nguyên tương tự.

Lợi thế này dẫn đến sự so sánh với việc front-running, nơi HFT có thể "thấy" những lệnh mua bán lớn trước khi các nhà đầu tư khác kịp phản ứng. HFT có thể thực hiện giao dịch trước các nhà đầu tư khác, kiếm lợi từ những chênh lệch giá nhỏ trước khi các lệnh của họ được thực hiện.

Điều này tạo ra một lợi thế không công bằng cho các tổ chức lớn, vì họ có thể tận dụng sự chênh lệch giá trong mili giây mà nhà đầu tư cá nhân không thể tiếp cận.

Dự đoán dòng lệnh: HFT có thể dự đoán các lệnh giao dịch thông qua việc phân tích order book và thực hiện lệnh trước khi các nhà giao dịch khác kịp phản ứng. Điều này dẫn đến khái niệm "front-running hợp pháp" vì, không giống như việc front-running truyền thống (dựa vào thông tin nội bộ), HFT sử dụng dữ liệu công khai nhưng với tốc độ vượt trội.

Chi phí giao dịch thấp hơn: Các tổ chức lớn tham gia HFT thường nhận được ưu đãi về phí giao dịch (taker fee, maker fee) từ các sàn giao dịch do khối lượng giao dịch lớn. Điều này giúp họ có thể giao dịch với chi phí thấp hơn, trong khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ phải chịu phí giao dịch cao hơn cho mỗi lần mua bán.

Tạo ra sự cạnh tranh không công bằng: HFT có thể làm tăng mức độ khó khăn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ khi tham gia thị trường. Ví dụ, HFT có thể phát hiện và phản ứng nhanh chóng với các biến động giá nhỏ trước khi nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể hành động, dẫn đến việc nhà đầu tư nhỏ không kịp tận dụng các cơ hội giao dịch tốt.

Tìm hiểu thêm: Front Running Bots - Kẻ săn cơ hội trong giới Crypto

Vấn đề pháp lý của HFT trên toàn cầu và thị trường Crypto

HFT trong thị trường truyền thống

Trong các thị trường tài chính truyền thống, chẳng hạn như chứng khoán, HFT đã tồn tại trong nhiều năm và chịu sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý. Tại Mỹ, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) là hai cơ quan chính giám sát các hoạt động giao dịch HFT.

HFT không bị cấm tại Mỹ, nhưng các cơ quan quản lý đã thực hiện nhiều cuộc điều tra và điều chỉnh để giảm thiểu tác động tiêu cực của nó. Các quy định về Regulation National Market System (Reg NMS) của SEC, được thiết lập vào năm 2005, nhằm bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ khỏi sự cạnh tranh không công bằng mà HFT có thể tạo ra. SEC cũng đã thảo luận về việc điều chỉnh lại các hoạt động HFT, chẳng hạn như hạn chế latency arbitrage (tận dụng lợi thế độ trễ).

Tại châu Âu, MiFID II (Markets in Financial Instruments Directive II) được thực thi từ năm 2018 đã đưa ra các yêu cầu cụ thể đối với các công ty HFT. Các công ty phải đăng ký và báo cáo các hoạt động giao dịch của họ với các cơ quan quản lý, nhằm đảm bảo tính minh bạch và tránh các hành vi lạm dụng thị trường.

HFT trong thị trường Crypto

Thị trường crypto hiện tại vẫn đang phát triển và chưa có một khung pháp lý cụ thể hoặc đồng bộ cho HFT. Tuy nhiên, các hoạt động HFT trong thị trường crypto đã ngày càng phổ biến, đặc biệt trên các sàn giao dịch lớn như Binance, Coinbase.

HFT hợp pháp trên hầu hết các sàn giao dịch crypto, nhưng mỗi sàn sẽ có những quy định và chính sách khác nhau liên quan đến phí giao dịch, khớp lệnh và dữ liệu thị trường. Không phải tất cả các sàn đều hỗ trợ HFT một cách minh bạch, và một số sàn có thể giới hạn hoặc cấm HFT để bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Một số sàn giao dịch như Binance đã khuyến khích HFT thông qua việc cung cấp API giao dịch tốc độ cao, nhưng đi kèm với đó là các mức phí khác nhau tùy vào khối lượng giao dịch của người dùng. Các nền tảng lớn này cũng thường cho phép các công ty lớn sử dụng dữ liệu trực tiếp từ sàn, điều này có thể tạo ra sự cạnh tranh không công bằng với nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Hiện nay, không có nhiều quy định đặc biệt được áp dụng riêng cho HFT trong thị trường crypto, nhưng sự quan tâm của các cơ quan quản lý đang ngày càng tăng. Một số quốc gia, như Mỹ và EU, đang xem xét các chính sách kiểm soát HFT trong crypto để đảm bảo sự công bằng và giảm thiểu rủi ro.

Ví dụ:

• SEC và CFTC đã bắt đầu quan sát các hoạt động HFT trong thị trường crypto để xem liệu các quy định tương tự trong thị trường tài chính truyền thống có thể áp dụng cho thị trường này hay không.
• EU thông qua MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation), mặc dù không đề cập trực tiếp đến HFT, nhưng các quy định về tính minh bạch và bảo vệ người tiêu dùng có thể áp dụng một phần để điều chỉnh hoạt động HFT trong tương lai.

HFT có phải là Front-Running hợp pháp?

Một trong những vấn đề mà HFT thường gây tranh cãi là nó tạo ra một hình thức "front-running hợp pháp". Trong HFT, các thuật toán và hệ thống tốc độ cao có khả năng phân tích và dự đoán các lệnh mua bán lớn trước khi chúng được khớp trên thị trường, từ đó tiến hành giao dịch trước khi giá thay đổi. Tuy nhiên, vì HFT sử dụng dữ liệu công khai (chứ không phải dữ liệu nội bộ), các cơ quan pháp lý chưa cấm hoạt động này.

Tuy nhiên, tính công bằng của HFT vẫn là vấn đề tranh cãi. Nhà đầu tư nhỏ lẻ thường phải chịu thiệt thòi vì họ không có đủ tốc độ và công nghệ để cạnh tranh với các công ty lớn sử dụng HFT. Điều này đặt ra câu hỏi liệu các thị trường crypto có nên thiết lập thêm các quy định cụ thể để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư nhỏ lẻ hay không.

Sự phát triển nhanh chóng của thị trường crypto đã thúc đẩy sự gia tăng của HFT, và các cơ quan quản lý đang bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến lĩnh vực này để đảm bảo rằng nó không tạo ra sự bất công trong thị trường. Trong tương lai, có thể chúng ta sẽ thấy các quy định cụ thể hơn để điều chỉnh hoạt động của HFT trong thị trường tiền mã hóa.