Insider Trading là gì? Giao dịch nội gián và các quy định pháp lý

Insider trading là gì?

Insider trading (giao dịch nội gián) là hành vi mua bán chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu…) hay tài sản crypto dựa trên thông tin chưa được công khai mà người khác không có quyền truy cập. Thông tin này thường được biết bởi các cá nhân trong nội bộ công ty, như giám đốc, nhân viên cao cấp, hoặc các bên liên quan khác.

Ngoài ra, khái niệm insider trading được định nghĩa trong văn bản của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) cụ thể như sau: “Insider trading là hành vi giao dịch chứng khoán dựa trên những thông tin nội bộ chưa được công khai, hay tiết lộ những thông tin này ra bên ngoài.”

Thông tin nội bộ có thể là sản phẩm sắp ra mắt, công ty thay đổi lãnh đạo, tình hình kinh doanh hay những thông tin có giá trị khác trong việc ra quyết định đầu tư. Sự phát triển mạnh mẽ của internet đã khiến insider trading diễn ra nhanh hơn và khó kiểm soát hơn.

Phân loại Insider Trading

Insider trading có thể được chia thành hai loại chính: Hợp pháp và bất hợp pháp.

Insider Trading hợp pháp

Insider trading hợp pháp xảy ra khi người nội bộ của một công ty giao dịch tài sản tài chính của chính công ty đó và thực hiện đăng ký trước với SEC. Trong crypto, insider trading hợp pháp là việc một dự án công bố mua hoặc bán token của mình ra thị trường trước khi thực hiện những giao dịch này.

Chẳng hạn, nhân viên của Binance mua token BNB để tham gia Binance Launchpool một dự án nào đó, sau khi Binance Launchpool đã công bố dự án này ra thị trường. Việc sử dụng 20% lợi nhuận để mua lại và đốt BNB định kỳ của Binance cũng là hành động insider trading hợp pháp, giúp giảm tổng cung và tăng giá trị cho người nắm giữ BNB.

Insider Trading bất hợp pháp

Insider trading bất hợp pháp là khi giao dịch được thực hiện dựa trên thông tin nội bộ chưa được công khai, nhằm mục đích kiếm lợi nhuận không chính đáng. Hành vi này bị cấm và có thể dẫn đến truy tố hình sự do tạo ra sự bất bình đẳng giữa các nhà đầu tư.

Ví dụ về insider trading bất hợp pháp là một nhân viên kỹ thuật nghe lén cuộc họp của CEO một dự án crypto và biết rằng doanh thu của công ty năm qua không đạt được kỳ vọng, token dự án sẽ giảm mạnh nếu thông tin này được công bố.

Người này có thể thực hiện bán token dự án, mở vị thế short, thậm chí chia sẻ thông tin này với bạn bè và kêu gọi họ bán token. Đây được xem là hành động insider trading bất hợp pháp vì thông tin này chưa được công bố ra thị trường.

Một số dấu hiệu thể hiện một token đang có insider trading bất hợp pháp là: Giá token biến động mạnh bất thường, khối lượng giao dịch tăng đột biến, các ví cá voi thực hiện nhiều giao dịch bất thường…

Quy định pháp lý về giao dịch nội gián

Tùy theo từng quốc gia mà quy định về insider trading sẽ có những điểm khác biệt. Tuy nhiên người thực hiện insider trading bất hợp pháp hầu hết đều được xem là tội phạm.

Tại Hoa Kỳ, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) là cơ quan chịu trách nhiệm điều tra và truy tố các trường hợp giao dịch nội gián. Các cá nhân bị kết tội giao dịch nội gián bất hợp pháp có thể phải chịu mức án lên tới 20 năm tù và khoản tiền phạt 5 triệu USD.

Tại Việt Nam, hành vi giao dịch nội gián là sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán cho chính mình hoặc cho người khác hay tiết lộ, cung cấp thông tin nội bộ, tư vấn cho người khác mua, bán chứng khoán trên cơ sở thông tin nội bộ, theo Khoản 2 Điều 12 Luật Chứng khoán 2019. Người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt cao nhất 7 năm tù, theo Điều 210 Bộ Luật Hình sự.

Trong thị trường crypto, những quy định về insider trading vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Do tính chất phi tập trung và ẩn danh của blockchain, việc phát hiện và xử lý insider trading còn gặp nhiều khó khăn. Một số quốc gia và tổ chức tài chính đang cố gắng xây dựng các khung pháp lý để giám sát và xử lý insider trading, nhằm bảo vệ nhà đầu tư và đảm bảo sự minh bạch của thị trường.

Những phi vụ Insider Trading bất hợp pháp nổi tiếng

Trong thị trường tài chính truyền thống, vào năm 2001, bà Stewart - Đồng sáng lập và CEO của công ty Martha Stewart đã bất ngờ bán toàn bộ cổ phiếu ImClone và thu về 250,000 USD chỉ 2 ngày trước khi FDA của công ty được công bố. Ngoài ra, giá cổ phiếu ImClone cũng giảm 16% và lao dốc từ 50 USD còn 10 USD sau đó không lâu. Đây được xem là một trong những phi vụ insider trading nổi tiếng nhất phố Wall.

Trong thị trường crypto, ông Ishan Wahi, cựu Giám đốc sản phẩm tại Coinbase đã bị kết án 2 năm tù vì thực hiện insider trading bất hợp pháp. Nhờ tham gia vào quá trình niêm yết tài sản trên Coinbase, ông sở hữu những thông tin chưa được công khai về các dự án sắp được niêm yết cũng như thời gian được niêm yết trên Coinbase. Sau đó, ông đã nhiều lần chia sẻ những thông tin này với anh trai và bạn của mình là Nikhil Wahi và Ramani.

Theo các công tố viên, Nikhil Wahi và Ramani đã kiếm được hơn 1 triệu USD nhờ các thông tin nội gián từ Ishan Wahi. Những token được Nikhil Wahi và Ramani giao dịch nội gián là những token ít người biết đến như AMP, DDX. Cuối cùng, Nikhil bị kết án 10 tháng tù và phải nộp phạt 892,500 USD. Còn Ramani thì bỏ trốn.

Về phía Ishan Wahi, ngoài bản án 2 năm tù, ông còn bị tịch thu các tài sản crypto mà ông nhận được từ hành vi giao dịch nội gián bao gồm 10.97 ETH và 9,440 USDT.

Insider Trading ảnh hưởng đến thị trường Crypto như thế nào?

Theo thống kê từ Solidus Labs, khoảng 56% tổng số token được niêm yết vào năm 2021 có dấu hiệu của insider trading. Cụ thể, 51 địa chỉ ví crypto đã mua những token sắp được niêm yết và bán ngay sau khi chúng được niêm yết. Amp (AMP) là một trong những token được giao dịch nội gián nổi bật nhất.

Insider trading có thể gây ra những tác động tiêu cực lớn đối với thị trường crypto. Nó phá huỷ niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường tài chính, thậm chí khiến họ rời bỏ thị trường này.

Ngoài ra, insider trading cũng có thể gây ra biến động giá lớn, khiến giá không phản ánh đúng giá trị thực của token, từ đó tạo ra các bong bóng đầu cơ và gây thiệt hại cho các nhà đầu tư không có thông tin nội bộ.

Cuối cùng, sự xuất hiện của insider trading và những vụ bê bối liên quan có thể thúc đẩy các cơ quan quản lý áp đặt các quy định nghiêm ngặt hơn đối với thị trường crypto, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và sự đổi mới của ngành công nghiệp này.