So sánh: Lãi ngân hàng với Yield Farming

Như anh em đã biết, trend Yield Farming hiện đang nóng hơn bao giờ hết với sự góp mặt của con ngựa ô Binance Smart Chain dưới bàn tay nhào nặn của CZ. 

Để giúp anh em hiểu hơn về tính đột phá của yield farming nói riêng và DeFi nói chung, Coin98 Insights trân trọng đem tới góc nhìn về DeFi của đồng tác giả Marco Di Maggio, Nicholas Platias, Wenyao Sha, Nicolas Andreoullis trên tạp chí Harvard Business Review.

Tiền đề của DeFi

Ý tưởng xuất phát 

Tiền điện tử (cryptocurrencies) từ lâu đã được ca tụng là tương lai của tài chính, tuy nhiên phải đến năm 2020, các nhà phát triển mới bắt tay thực hiện một ý tưởng rất cũ: lấy tiền đẻ ra tiền. 

Trong thế giới crypto, tài chính phi tập trung (hoặc DeFi) bao gồm một loạt các ứng dụng dựa trên nền tảng blockchain nhằm mục đích nâng cao lợi nhuận của chủ sở hữu crypto mà không cần phụ thuộc vào các bên trung gian, có thể hiểu nôm na là kiếm được lợi nhuận thụ động giống như khi anh em gửi tài khoản tiết kiệm, mua Trái phiếu Kho bạc hoặc trái phiếu của Apple.

Ý tưởng này hiện đang hot hơn bao giờ hết: Lượng tiền gửi trong các ứng dụng DeFi đã tăng từ khoảng 1 tỷ đô la vào tháng 6/2020 lên 40 tỷ đô la vào cuối tháng 1/2021, đủ để cho thấy rằng DeFi có thể trở thành một phần không thể tách rời của crypto. Theo định nghĩa của Clayton Christensen về đổi mới mang tính đột phá (disruptive innovations), DeFi có thể là sự phát triển đột phá của công nghệ blockchain, đưa công nghệ này trở thành xu hướng.

Đọc thêm: DeFi là gì? Tiềm năng & cơ hội đầu tư

Tiền đề của DeFi

Tiền đề của DeFi rất đơn giản: Khắc phục tình trạng kém hiệu quả về mặt tài chính, hiểu đơn giản hơn là khắc phục chi phí cơ hội do anh em hold crypto trong một khoảng thời gian dài. Hiện tại, hầu như tất cả chúng ta mua crypto đều hy vọng rằng giá trị của đồng coin mình nắm giữ sẽ tăng lên giống như Bitcoin. Chiến lược đó đã và đang hoạt động tốt, bằng chứng là giá trị của crypto đã tăng chóng mặt đến mức không còn nhiều anh em quan tâm đến vài phần trăm lãi nữa.

Tuy nhiên, với sự trỗi dậy gần đây của stablecoin - những đồng coin được thiết kế để giữ nguyên giá trị - cuộc chơi đang dần được định hình lại. Tổng vốn hóa thị trường của stablecoin như Terra hay USDC đã tăng gấp 4 lần trong năm 2020. Có thể nói, DeFi đã đánh thức những cơ hội về thu nhập thụ động trong thị trường crypto.

Việc tiếp cận tiền điện tử với rủi ro thấp thực sự rất hấp dẫn và có tiềm năng thu hút thêm nhiều nhà đầu tư mới. Lần đầu tiên trong lịch sử, anh em có thể nhận được lãi từ việc hold coins (chưa tính đến việc giá tăng giảm của coin). Điều này mang lại những tiện ích thực tế, hữu hình cho crypto và thay đổi định kiến về một loại tài sản chỉ có mục đích duy nhất là được bán tại một mức giá cao hơn. 

Do đó, nhiều giao thức DeFi ngày nay có tiềm năng cạnh tranh với các tổ chức tài chính tập trung (centralized), trong khi vẫn giữ vững nguồn gốc phi tập trung của chúng. Hơn nữa, với tầm nhìn về một dòng lợi nhuận ổn định cùng việc loại bỏ các biến động mạnh, những tổ chức đầu tư lớn hiện đang xem xét crypto như một phần trong danh mục đầu tư của họ.

Yield farming so với Giao dịch mang theo tiền tệ

Yield Farming là thế nào?

Việc thu lợi nhuận thụ động trên các tài sản crypto, hay còn gọi là Yield Farming, đang được xây dựng trên một số nền tảng cho vay mới. 

Compound Labs đã cho ra mắt một trong những nền tảng cho vay DeFi lớn nhất, nơi người dùng có thể vay và cho vay bất kỳ loại crypto nào trong ngắn hạn với lãi suất được xác định theo thuật toán. 

Một “nông dân canh tác” sẽ di chuyển tài sản liên tục giữa các “ruộng” (hay còn gọi là pool) trên giao thức Compound, với mục đích canh tác trên “ruộng” có tỉ suất lợi nhuận hàng năm (APY) cao nhất. Trên thực tế, hoạt động này tương tự với một chiến lược trong tài chính truyền thống - giao dịch mang theo tiền tệ - trong đó một nhà giao dịch tìm cách vay đồng tiền có lãi suất thấp hơn và cho vay đồng tiền mang lại lợi nhuận cao hơn.

Đọc thêm: Yield Farming là gì? Tìm hiểu về thuật ngữ Yield Farming (chi tiết)

Lợi ích của Yield farming

Tuy nhiên, yield farming trên crypto mang lại nhiều ưu đãi hơn. 

Ví dụ, bằng cách gửi stablecoin vào tài khoản, anh em sẽ được nhận lãi theo ít nhất hai cách:

• Thứ nhất, anh em được nhận APY trên chính tài khoản tiền gửi này.
• Thứ hai, và quan trọng hơn, một số giao thức sẽ cho người dùng một khoản thưởng trợ cấp, dưới dạng một loại token mới, bên cạnh lợi tức mà giao thức tính phí người vay và trả cho người cho vay.

Ví dụ thực tế với Yield Farming

Một ví dụ sẵn có: Compound đã thưởng cho người dùng loại token mang quyền quản trị - COMP token, có thể hiểu nôm na là đại diện cho một ghế trong ban giám đốc của giao thức. Mặc dù Compound hầu như không tốn một đồng nào để tạo ra token COMP, tuy nhiên COMP hiện đang được giao dịch tích cực trên thị trường và có thể dễ dàng bán lấy tiền mặt nếu chủ sở hữu muốn. Kết quả là, những mã token mang tính "tiền thưởng" này đã làm tăng lợi nhuận cho cả người vay và người cho vay. Khi giá COMP tăng cao, người vay theo thực tế sẽ được “thưởng” nhiều hơn khoản họ phải trả cho người cho vay.

Khoản thưởng trợ cấp này thực sự có ý nghĩa về kinh tế. Việc thu hút nhiều người hơn sử dụng giao thức Compound làm tăng giá trị token, do đó thu hút nhiều “nông dân” hơn, tạo ra một vòng tăng trưởng tích cực. 

Hơn nữa, việc phân phối token quản trị cho người dùng cũng đạt được mục tiêu sở hữu phi tập trung (decentralized ownership) và cung cấp cho những người dùng tích cực nhất quyền biểu quyết, xác định hướng phát triển trong tương lai của giao thức.

Điểm trừ của Yield farming

Mặc dù, Compound ngày càng trở nên phổ biến sau khi khởi đầu trend cho vay crypto, Yield Farming vẫn đòi hỏi chuyên môn dường như vượt quá khả năng của một nhà đầu tư thông thường. Thành công trong game này đòi hỏi nhà đầu tư phải giao dịch thường xuyên, tích cực theo dõi và quản lý rủi ro một cách chặt chẽ, chưa kể đến việc cạnh tranh lợi suất trong crypto biến động hơn nhiều so với lợi suất trong tài chính truyền thống.

Đọc thêm: Có thể bạn chưa biết về Yield Farming

Ví dụ về các giải pháp Yield Farming

Tuy nhiên, chúng ta cũng có nhiều dự án DeFi thân thiện với nhà đầu tư nhỏ lẻ hơn. Gemini, sàn giao dịch crypto do Tyler và Cameron Winklevoss sáng lập, đang tung ra một dịch vụ mới có tên “Kiếm tiền” (Earn) cho phép khách hàng gửi tài sản nắm giữ là bitcoin và các loại tiền điện tử khác vào tài khoản lãi suất mà không cần số dư tối thiểu. 

Tương tự, BlockFi, một công ty cho vay crypto được hậu thuẫn bởi tỷ phú công nghệ Peter Thiel, đưa ra mức lãi suất lên tới 8,6% APY đối với tiền gửi, trong khi tài khoản tiết kiệm ngân hàng truyền thống được chào mời ở mức 0,05%. 

Anchor, một giao thức tiết kiệm trên blockchain của Terra (LUNA), cung cấp lợi tức ổn định hơn cho người gửi tài sản trong nỗ lực kết nối trải nghiệm DeFi với trải nghiệm được cung cấp bởi tài chính truyền thống.

Xem thêm: Hệ sinh thái Terra Luna

Đây có thể mới chỉ là sự khởi đầu. Lãnh đạo bộ phận tài sản kỹ thuật số (digital assets) tại Goldman Sachs gần đây đã tuyên bố rằng ông hình dung ra một tương lai trong đó tất cả tài sản tài chính của thế giới đều nằm trên sổ cái điện tử, và các hoạt động mà hiện tại yêu cầu nhân lực gồm đội ngũ nhân viên ngân hàng và luật sư như phát hành lần đầu (IPO) và phát hành nợ (debt issuances) có thể sẽ được tự động hóa phần lớn.

AMM so với Sàn giao dịch điện tử tập trung

Các sàn giao dịch điện tử được sử dụng bởi NYSE hay NASDAQ là ứng cử viên hàng đầu trong việc phát động lĩnh vực phi trung gian (disintermediation). Nhìn chung, thị trường hoạt động đúng chức năng bởi các cơ chế định giá. Trong khi NYSE và NASDAQ sử dụng order book (danh sách điện tử các lệnh mua và bán) để làm cơ chế định giá, các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) - một trong những cốt lõi của DeFi - dựa vào các thuật toán để xác định giá dựa trên cung và cầu theo thời gian thực của từng tài sản crypto trên thị trường.

Đặc tính tích cực của AMM so với Sàn giao dịch tập trung

• Đầu tiên là sự đơn giản: AMMs chỉ hỗ trợ lệnh thị trường - lệnh mua hoặc bán ngay lập tức ở mức giá hiện tại, không phải lệnh giới hạn (limit order) - được thiết lập để thực hiện ở một mức giá cụ thể. Người dùng, dù mua hay bán, cung cấp tài sản theo số lượng họ chọn và AMMs sẽ tự động tính giá.
• Thứ hai là tính minh bạch: Cơ chế định giá, cũng như tất cả các giao dịch, có sẵn trên một sổ cái công khai cho phép bất kỳ ai kiểm tra, vì vậy các nhà giao dịch có thể tin tưởng rằng hệ thống này là công bằng.
• Thứ ba, định giá AMM là liên tục và có thể đáp ứng tất cả các kích thước đơn đặt hàng mà không có “khoảng trống” - những order không thể được lấp đầy ta thường thấy trong cơ chế order book. Các order nhỏ hầu như không làm thay đổi giá, trong khi các order lớn trở nên cực kỳ đắt đỏ, khiến cho việc cạn kiệt pool là không thể. Nói cách khác, AMM đạt được độ sâu thị trường gần như vô hạn với tính thanh khoản hữu hạn.
• Cuối cùng, không có đối tác mua bán theo định nghĩa truyền thống, bởi vì các giao dịch xảy ra tự động giữa người dùng và contract.

Điểm trừ của AMM

Bên cạnh những tính năng tuyệt vời, AMM có một điểm trừ lớn là tồn tại rất nhiều rủi ro tiềm ẩn. Cụ thể, các nhà cung cấp thanh khoản sẽ mất tiền khi giá trị của một mã crypto thay đổi, khi sự thay đổi càng lớn, cho dù tăng hay giảm, thì tổn thất càng lớn. 

Về mặt kinh tế

Các nhà cung cấp thanh khoản sẽ thu phí giao dịch, từ đó mang lại một dòng thu nhập ổn định để đổi lấy tính thanh khoản mà họ cung cấp - và hy vọng bù đắp được bất kỳ khoản lỗ nào.

Sự thay đổi nhanh chóng của môi trường AMM được minh chứng bằng giao thức Uniswap, một trong những giao thức phổ biến nhất và thu hút khoảng 10% tổng số tài sản đầu tư vào DeFi. Được xây dựng trên nền tảng blockchain Ethereum, Uniswap ghi nhận khối lượng giao dịch kỉ lục 58 tỷ đô la trong năm qua. 

Tuy nhiên, một đối thủ cạnh tranh khác, SushiSwap, được xây dựng dựa trên mã nguồn mở của Uniswap, đã có thể nhanh chóng kéo người dùng và thanh khoản (liquidity) vào nền tảng của mình bằng cách trả cho người dùng token quản trị SUSHI. Đây chỉ là một ví dụ nhỏ về rủi ro của việc phát triển phần mềm miễn phí trong một thị trường mới đầy sự cạnh tranh.

Trong quá trình tìm chỗ đứng của các nền tảng AMM, câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Liệu các dự án có thể tìm ra một công thức hoàn hảo trong đó khuyến khích người dùng, cùng với thanh khoản của họ, trung thành với giao thức, hay mãi mãi tiềm ẩn nguy cơ bị đối thủ khác qua mặt?

Xem thêm: Cuộc chiến AMM giữa các Blockchain

Thu hút lượng người dùng lớn hơn

Các tổ chức tài chính lớn đang để ý Crypto 

Trong bối cảnh lãi suất tiệm cận bằng 0 trên hầu hết mọi nền kinh tế lớn, DeFi đã khiến crypto trở thành một kênh thu hút vốn hấp dẫn. Ngay cả những tổ chức có mức độ chấp nhận rủi ro thấp và ưu tiên thu nhập thụ động hơn là tăng giá trị vốn như quỹ tài trợ của trường đại học hay các tổ chức tài chính, đang bắt đầu thăm dò thị trường crypto một cách thận trọng. 

Goldman Sachs, JPMorgan và Citi đang xem xét tham gia thị trường lưu ký tiền điện tử sau phán quyết của OCC về chủ đề này. Visa đang làm việc với Anchorage, một ngân hàng tài sản kỹ thuật số, để cho phép khách hàng của ngân hàng tự do mua bitcoin. 

Ngoài ra, các tổ chức lâu nay không ưa chuộng rủi ro như công ty bảo hiểm MassMutual và Quỹ hưu trí của Nhân viên Công vụ California (CalPERS) cũng đang tìm cách tiếp cận với crypto.

Sự quan tâm ngày càng lớn này của các tổ chức tài chính có thể lấp đầy nhu cầu dân chủ hóa tài chính của các nhà đầu tư nhỏ lẻ. 

Ví dụ, hậu sự sau khi Gamestop sụp đổ - với việc Robinhood ngừng giao dịch cổ phiếu do Redditors quảng bá - đã thể hiện nhu cầu về các nền tảng đầu tư trong đó cho phép nhà đầu tư bán lẻ giao dịch trực tiếp và được bảo vệ khỏi sự giận dữ vô lý và kiểm duyệt gắt gao của các tập đoàn tài chính và cơ quan quản lý. 

DeFi - Những cơ hội đi kèm với rủi ro

DeFi đã nắm bắt cơ hội này qua Mirror Finance và Synthetix, các ứng dụng phi tập trung cho phép nhà đầu tư giao dịch tài sản tổng hợp hoặc tài sản “nhân bản”, chẳng hạn như cổ phiếu, mà không bị gián đoạn hoặc kiểm duyệt. Hiệu ứng gợn sóng từ Gamestop saga đương nhiễn sẽ mất nhiều thời gian để hiện thực hóa hoàn toàn, và có vẻ như DeFi đang ở vị trí tốt nhất để hưởng lợi từ nó.

Tuy nhiên, với quy luật cơ bản của sự đánh đổi lợi nhuận - rủi ro (risk-return tradeoff), anh em sẽ hiểu rõ lý do tại sao lãi suất lại hấp dẫn đến vậy: Cuối cùng, DeFi vẫn là một cơ chế tiềm ẩn nhiều rủi ro không lường trước được so với tiền gửi truyền thống. 

Tất cả các giao thức DeFi đều có nguy cơ bị lỗi phần mềm và / hoặc sao chép, trong trường hợp xấu nhất có thể bị rút cạn kiệt hoàn toàn tính thanh khoản. Ngoài ra, một điều rõ ràng là chúng ta không có bảo hiểm FDIC nào bảo vệ các khoản tiền gửi crypto.  

Các giao thức cho vay như Compound hoặc tài khoản tiết kiệm như BlockFi có thể bị rút bất hợp pháp, trong khi AMM như Uniswap yêu cầu anh em chấp nhận rủi ro một cách hoàn toàn khác khi cung cấp thanh khoản.

Tóm gọn lại, không phải tất cả các sản phẩm DeFi đều dành cho tiết kiệm, và chắc chắn không phải để tiết kiệm dành cho nghỉ hưu, hoặc ít nhất là chưa. Nhưng khi đối tượng của DeFi được mở rộng và sự tham gia của các tổ chức tài chính lớn, thước đo rủi ro của ngành tài chính được quản lí chặt chẽ, chúng ta có thể hy vọng DeFi sẽ là khởi nguồn cho một kỷ nguyên được chờ đợi từ lâu, nơi mọi hộ gia đình đều sở hữu crypto và sinh lời. Rốt cuộc, giống như tiền, crypto cũng nên không bao giờ ngủ (Money never sleeps).

Lời kết 

Trong vô vàn những ứng dụng đột phá của blockchain, tài chính phi tập trung (hay còn gọi là DeFi) có thể là công cụ được người dùng tiếp cận nhiều nhất - và trực tiếp thách thức ngành tài chính lâu đời. Bằng cách thực thi các contracts trên thị trường, thay vì thông qua trung gian là các tổ chức tài chính, DeFi cho phép người dùng cho vay và đi vay lẫn nhau, đồng thời hưởng lãi và phí giao dịch cho các hoạt động cho vay này. 

Với DeFi, anh em có rất nhiều cơ hội mới để kiếm tiền, chẳng hạn như “làm nông dân canh tác” (yield farming), tương tự với các chiến lược tài chính truyền thống. Tuy nhiên DeFi giống như một bản cập nhật quy mô lớn cho việc bơm thanh khoản của các thị trường tài chính như NASDAQ và NYSE, cùng với đó mang lại sự hiệu quả, minh bạch và đáng tin cậy hơn. 

Sẽ luôn có rủi ro khi tham gia vào thị trường tiền điện tử, nhưng DeFi cho phép người dùng có thể dễ dàng tiếp cận và gặp ít biến động hơn so với các thị trường khác - điều này có thể đưa blockchain lên một tầm ảnh hưởng mới.

Tham khảo bài viết gốc tại đây.