Sei Network tạo ra 'Robinhood phi tập trung', để người dùng là một phần của 'bộ lạc blockchain'

Năm 2018, Jay Jog đang là kỹ sư phần mềm tại Robinhood - một trong những nền tảng giao dịch nổi tiếng nhất của Mỹ. Tuy nhiên, ba năm sau, vụ bê bối GameStop trong đó Robinhood đóng băng các giao dịch của khách hàng đã khiến Jay Jog thất vọng về tính minh bạch của nền tảng này.

Cuối cùng, anh quyết định dấn thân vào crypto để xây dựng thứ anh gọi là “phiên bản Robinhood” phi tập trung mà sau này trở thành Sei Network.

The Spotlight là series trò chuyện giữa Coin98 Insights với các builder trong ngành về những chủ đề nóng trên thị trường.  

- Thất vọng về sự thiếu minh bạch của Robinhood sau vụ bê bối GameStop vào 2021, anh quyết định gia nhập crypto nhằm tạo ra một “Robihood phi tập trung”. Anh hiện thực hóa tham vọng này thông qua Sei Network như thế nào?  

Jay Jog: Ở Sei, chúng tôi hoạt động theo phương châm: “Giao dịch tài sản số là trường hợp sử dụng (use case) cơ bản nhất của blockchain”. Mọi ứng dụng crypto hiện nay, dù trực tiếp hay gián tiếp, đều gắn liền với giao dịch.

Uniswap, OpenSea là những ứng dụng giao dịch trực tiếp, cho phép giao dịch tài sản giao ngay hoặc NFT. Hoặc StepN - một ứng dụng GameFi - cũng có nền tảng giao dịch vật phẩm trong game với nhiều giao dịch từ người chơi. Trong khi đó, Aave, MetaMask là những ứng dụng giao dịch gián tiếp. Người dùng có thể vay tiền để giao dịch trên Aave hoặc giao dịch on-chain trên MetaMask. 

Nhiều yếu tố cho thấy ứng dụng giao dịch và giao dịch on-chain sẽ xuất hiện nhiều hơn trong tương lai. Chẳng hạn so với 10 năm trước, crypto ngày càng được chấp nhận rộng rãi hơn. Các sàn giao dịch và thực thể tập trung trong crypto cũng được cơ quan pháp luật giám sát chặt chẽ hơn, khiến một phần giao dịch tập trung được thực hiện on-chain. 

Tuy nhiên, mở rộng quy mô sàn giao dịch và ứng dụng giao dịch on-chain còn gặp nhiều vấn đề lớn, đặc biệt về trải nghiệm người dùng. Sự khác biệt giữa giao dịch trên Binance và Uniswap là hai thế giới. Trải nghiệm giao dịch on-chain chậm, rắc rối, với quá trình tham gia phức tạp, trong khi đó, giao dịch ở Web2 đơn giản, liền mạch và nhanh chóng hơn nhiều. 

Về lâu dài, chúng tôi nghĩ không nên có khác biệt về trải nghiệm người dùng giữa Web2 và Web3. Đó là điều chúng tôi đang hướng đến ở Sei. Chúng tôi muốn xây dựng cơ sở hạ tầng tốt nhất cho các ứng dụng giao dịch. Nếu thành công, sẽ không có khác biệt nào giữa hoạt động trên Web3 và Web2. 

- Anh nghĩ thị trường blockchain Layer 1 đang ở giai đoạn nào? Sei và các Layer 1 khác cần làm gì để trở nên nổi bật hơn trong môi trường đầy cạnh tranh này? 

Jay Jog: Dưới góc độ kỹ thuật, hầu hết Layer 1 đều gặp ba vấn đề chính: tốc độ, thông lượng, và front-running (MEV). 

Về tốc độ, nhìn vào những Layer 1 phổ biến nhất hiện nay như Solana hay Aptos, không Layer 1 nào có thời gian hoàn tất giao dịch (time to finality) đủ nhanh. Solana mất 600 mili giây để tạo giao dịch cho một khối (block), nhưng khối này không thực sự hoàn thiện cho đến khi nhiều khối khác được thêm vào trên đó (mất thêm 3-5 giây). 

Sei cải thiện điều này bằng cách tạo ra cơ chế đồng thuận mới Twin Turbo. Bằng cách tiếp cận điểm đồng thuận cuối cùng duy nhất (single spot finality consensus), sau đó thay đổi cách truyền khối (block propagation) và xử lý khối, chúng tôi giảm thời gian hoàn tất giao dịch xuống 300 mili giây, nhanh gấp 10 lần Solana. Khi một khối được tạo, các validator (trình xác thực) sẽ nhận và xử lý nó ngay. Sei là blockchain đầu tiên thực hiện được điều này và là blockchain nhanh nhất hiện nay. 

Về phí gas và thông lượng, người dùng thường muốn giao dịch của mình được xử lý ngay trong khi chỉ cần trả phí gas tối thiểu. Tuy nhiên, trên Ethereum người dùng phải trả mức phí gas rất cao mà giao dịch lại thường tắc nghẽn. Về lâu dài, để các hoạt động diễn ra trên on-chain nhiều hơn, cần có nền tảng có khả năng mở rộng và xử lý đồng thời nhiều giao dịch. Với tính năng song song hóa, Sei cho phép nhận 20,000 đơn hàng mỗi giây, lớn hơn nhiều so với các blockchain khác như Solana, Aptos… 

Cuối cùng, Sei có tính năng ngăn front-running, hay ngăn kẻ gian lợi dụng chênh lệch giá và kiếm tiền từ người dùng ở cấp độ giao thức. 

Trong 2-3 năm qua, vô số Layer 1 và Layer 2 ra mắt, nhưng phần lớn chẳng đi đến đâu. Để một blockchain thực sự thành công, cần ít nhất một ứng dụng đột phá được phát triển trên đó.

Tóm lại, có rất nhiều vấn đề ở Layer 1 cần được cải thiện. Trong 2-3 năm qua, vô số Layer 1 và Layer 2 ra mắt, nhưng phần lớn chẳng đi đến đâu. Để một blockchain thực sự thành công, cần ít nhất một ứng dụng đột phá được phát triển trên đó. Điều này đúng cho cả Layer 1 và Layer 2. Nếu muốn một cơ sở hạ tầng được chấp nhận rộng rãi, người dùng phải có cái gì đó để chia sẻ. Tôi nghĩ đây là vấn đề lớn nhất mà phần lớn Layer 1 đang đối mặt: Không có ứng dụng đột phá nào được phát triển ở trên.

Điều tương tự cũng đúng với Sei, để trở thành Layer 1 thành công chẳng hạn trong vòng 2 năm nữa, chúng tôi sẽ cần ít nhất một ứng dụng đột phá.

- Sei có cách tiếp cận khác biệt khi xây dựng blockchain nằm giữa blockchain phục vụ mục đích chung (general purpose blockchain) và blockchain phục vụ một ứng dụng (app-specific blockchain). Sei đã đi đến ý tưởng này như thế nào?

Jay Jog: Trong cộng đồng, Sei được gọi là blockchain chuyên phục vụ một lĩnh vực cụ thể (sector-specific blockchain), tuy nhiên chúng tôi nhận ra cách định nghĩa này khiến mọi người hơi khó hiểu. Thật ra, Sei hoàn toàn là general purpose blockchain Layer-1.

Tôi có thể nói rằng, cơ sở hạ tầng chỉ rơi vào hai nhóm: general purpose blockchain và app-specific blockchain như Dydx v4 hay Osmosis. Với cách tiếp cận này, bạn có thể xây dựng cơ sở hạ tầng hoàn toàn xoay quanh một loại ứng dụng, với đó, cơ sở hạ tầng sẽ tốt hơn vì nó được tối ưu hóa hoàn toàn cho một loại ứng dụng. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là rất khó để bạn xây dựng hệ sinh thái thuộc bất kỳ loại nào, bởi chỉ có một ứng dụng nên không dễ thu hút sự chú ý của mọi người, cũng như xây dựng những ứng dụng kết hợp khác phía trên (composable applications).

Trong khi đó, dễ xây dựng hệ sinh thái với general-purpose blockchain hơn, bởi bạn có các dự án khác nhau thuộc cùng một nhóm và tất cả chúng đều có thể giúp hệ sinh thái tổng thể thành công. Đây là lý do mà một trong những câu đầu tiên mọi người hỏi là: “Okay, dự án thú vị này được xây dựng trên chain nào?”. Hỏi như vậy bởi điều này cho phép bạn trở thành một phần của bộ lạc và cho phép toàn bộ lạc đó thành công. Vì vậy, chúng tôi nghĩ cách tiếp cận general-purpose sẽ tốt hơn nhiều.

Chúng tôi cũng nhận ra trong crypto, giao dịch là loại use case có mục đích chung nhất, bởi như đã nhắc ở trên, mọi thứ trong crypto đều là ứng dụng giao dịch trực tiếp hoặc gián tiếp. Do đó, Sei là chain có mục đích chung nhất hiện nay, với nguồn mở, không cần cấp phép, và bất kỳ ai cũng có thể triển khai bất kỳ loại hợp đồng thông minh nào trên đó.

- Thay vì xây dựng trên một general purpose blockchain như Rollup trên Ethereum để tận dụng khả năng bảo mật, hay trên blockchain có thông lượng cao như Solana, các anh lại chọn xây dựng Sei từ đầu. Lý do đằng sau quyết định này là gì? 

Jay Jog: Nếu muốn đạt hiệu suất cao và trải nghiệm người dùng tốt, chúng tôi không nghĩ xây dựng Rollup là ý hay, vì hạn chế lớn nhất của Rollup trên Ethereum hiện nay là khả năng mở rộng. 

Về lý thuyết, trên Rollup, các giao dịch diễn ra off-chain (ngoài chuỗi), sau đó được nén và ghi vào Ethereum, với chi phí rất cao, khoảng 16 gas/byte dữ liệu. Nếu Ethereum chỉ được sử dụng để xử lý các giao dịch Rollup, thì mỗi giây có khoảng 6,000 giao dịch được thực hiện. 

Tuy nhiên, thực tế, mỗi Rollup chỉ xử lý được 20-30 giao dịch/giây. Chúng tôi không nghĩ tương lai ngành giao dịch được xây dựng trên Rollup  vì nó không đủ khả năng mở rộng. Bạn cần hỗ trợ thông lượng lớn hơn như vậy nhiều. Chúng tôi cũng không nghĩ Protodank Sharding sẽ hữu ích vì nó không thực sự cải thiện thông lượng có thể được hỗ trợ. Nó giúp tăng thông lượng từ 6,000 lên 6,700, nhưng về cơ bản không giải quyết được vấn đề cốt lõi. 

Ngoài ra, chúng tôi cũng đã cân nhắc xây dựng trên các general purpose blockchain khác nhưng cách tiếp cận này tồn tại nhiều vấn đề về thời gian kết thúc giao dịch, thông lượng và front-running. Do đó, chúng tôi quyết định xây dựng blockchain chuyên biệt, tối ưu hóa từng phần của hệ thống và giúp ứng dụng giao dịch cung cấp trải nghiệm tốt nhất.

- Trong một số bài phỏng vấn, anh từng nói để giải quyết bộ ba bất khả thi của sàn giao dịch (exchange trilemma), giải pháp không chỉ là lặp lại các cơ chế trao đổi mà là viết lại toàn bộ cơ sở hạ tầng bên dưới. Anh có thể chia sẻ thêm về tầm nhìn này và cách Sei thực hiện nó không?

Jay Jog: Chúng tôi nghĩ sẽ tốt hơn nếu tối ưu hóa từng phần của stack (cấu trúc dữ liệu ngăn xếp) và mang lại trải nghiệm chính xác mà ứng dụng muốn, thay vì tạo ra một thứ chung chung mà các ứng dụng xây dựng trên đó phải thay đổi liên tục để phù hợp.  Điều này được xây dựng dựa trên giả thuyết “Chu kỳ cơ sở hạ tầng ứng dụng”. Theo đó, khi một cơ sở hạ tầng phát triển, nhiều ứng dụng mới sẽ được xây dựng, và một số ứng dụng tìm được môi trường phát triển phù hợp sẽ cần cơ sở hạ tầng mới hỗ trợ chúng. 

Nhìn vào ngành cơ sở dữ liệu, Oracle database (hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu Oracle) đã tạo điều kiện phát triển cho nhiều ứng dụng trong Web1 và Web2. Phần lớn những ứng dụng này chẳng đi đến đâu, nhưng một số tìm được môi trường phát triển phù hợp. Chẳng hạn, một số ứng dụng về Artificial Intelligence (trí tuệ nhân tạo) và Machine Learning (học máy) phát triển mạnh và cần cơ sở hạ tầng mới - đây là nơi Databricks ra đời. Chúng tôi nghĩ điều tương tự đang diễn ra trong blockchain, bắt đầu từ cơ sở hạ tầng Ethereum. 

Chúng ta thấy trong 5 năm qua, có vẻ hầu hết ứng dụng được phát triển on-chain không tìm được thị trường phù hợp. Toàn bộ mô hình kinh doanh của chúng chỉ là phát hành token và điều này không đem lại nhiều kết quả. Nhưng một số bên như sàn giao dịch đã thành công và liên tục thu hút lượng người dùng khổng lồ. Đó là lý do Sei tạo cơ sở hạ tầng chuyên biệt, điều chỉnh mọi thứ ở mức độ đồng thuận với nhiều cấp độ thực thi để hỗ trợ các ứng dụng giao dịch, giúp chúng có hiệu suất và trải nghiệm người dùng tốt nhất.

- Sei đang sử dụng những chiến lược gì để khuyến khích các dự án tham gia vào hệ sinh thái của mình? Anh có thể kể tên một số dự án nổi bật trên Sei không? 

Jay Jog: Khách hàng cuối của Sei là các nhà phát triển, vì họ là những người xây dựng ứng dụng trên cơ sở hạ tầng. Và điều lớn nhất họ quan tâm là người dùng bởi đây là yếu tố giúp dự án của họ thành công. Từ quan điểm cơ sở hạ tầng, cách tốt nhất để hỗ trợ những nhà phát triển này là cung cấp trải nghiệm người dùng tốt. Bởi khi bất kỳ dự án nào xây dựng trên Sei, họ đang đặt cược rằng trải nghiệm người dùng trên Sei tốt hơn các hệ sinh thái khác.

Và tôi nghĩ đây là một trong những điều giúp Sei khác biệt so với các dự án crypto khác - vốn thường cho cảm giác họ xây dựng vì mục đích công nghệ hơn là tập trung vào người dùng. Sei xây dựng công nghệ như thay đổi cách xử lý khối, tích hợp đồng thuận song song… để giải quyết vấn đề của người dùng. Chúng tôi hình dung trong 5 năm nữa, sẽ không có khác biệt giữa việc sử dụng Sei, Binance hay các nền tảng xây dựng trên máy chủ AWS. 

Mọi người thường nhầm Sei là hệ sinh thái tập trung vào DeFi, nhưng thật ra chúng tôi là hệ sinh thái phục vụ mục đích chung. Hiện tại, có hơn 150 dự án xây dựng trên Sei và hơn một chục dự án hoạt động trên mạng chính. 

Trong lĩnh vực GameFi, chúng tôi có Fable phát triển giải đấu thể thao điện tử và Tommy là dự án game mang tính xã hội. Trong lĩnh vực Rollup, Nitro xây dựng Rollup dựa trên Swana VM, còn Paddle xây dựng Rollup dựa trên Move VM. 

Trong lĩnh vực giao dịch, một số sàn giao dịch đã ra mắt chính thức là Fuzio và Atroport. Ngoài ra còn có Levana là nền tảng hoán đổi vĩnh viễn (perpetual swaps) và Senatow, dự án xây dựng token có thể thả nổi (floatable tokens). Sắp tới, SushiSwap cũng sẽ ra mắt trên Sei - đây là phiên bản đầu tiên bên ngoài hệ sinh thái Ethereum.

Anh nghĩ gì về cộng đồng Sei ở thời điểm hiện tại? Bên cạnh việc có một dự án đột phá, nhanh, hiệu quả, cung cấp trải nghiệm người dùng tốt, Sei sẽ sử dụng chiến lược gì để thu hút người dùng mới trong tương lai? 

Jay Jog: Mọi người chỉ gắn bó với một cơ sở hạ tầng nếu nó có ứng dụng tốt khiến họ quan tâm. Và các ứng dụng tốt chỉ được triển khai trên hệ sinh thái nếu các nhà phát triển giỏi tìm hiểu về công nghệ và bắt đầu xây dựng trên đó . 

Quan điểm của Sei là bạn không thể kiểm soát lượng người dùng truy cập cũng như việc xây dựng các ứng dụng cao cấp, vì chúng là những yếu tố đầu ra. Yếu tố đầu vào  Sei có thể kiểm soát là các nhà phát triển giỏi tìm hiểu về Sei và bắt đầu xây dựng trên đó. Vì thế hiện tại, một trong những điều lớn nhất chúng tôi tập trung là khiến càng nhiều nhà phát triển biết về Sei và cân nhắc đến đây xây dựng, chẳng hạn các nhà phát triển tài năng ở các khu vực như Việt Nam. 

Cụ thể, Sei Foundation dành 120 triệu USD để đầu tư vào các dự án và cung cấp tính thanh khoản on-chain. Ngoài ra, chúng tôi sẽ tổ chức nhiều chương trình như Hacker House, Entrepreneur & Residence Program… để thu hút các nhà phát triển.

Với việc các sàn giao dịch tập trung Binance và Coinbase gặp rắc rối với cơ quan quản lý như SEC, anh nghĩ điều này mở ra cơ hội gì cho các sàn giao dịch phi tập trung? Một blockchain mã nguồn mở dành riêng cho giao dịch như Sei có thể thu được lợi ích gì từ tình huống này?

Jay Jog: Nhu cầu giao dịch tài sản kỹ thuật số sẽ không biến mất, các giao dịch sẽ luôn diễn ra theo hướng tập trung hoặc phi tập trung. Nhưng bất cứ khi nào các thực thể tập trung bị cơ quan quản lý nhắm đến, một phần hoạt động sẽ chuyển sang môi trường on-chain. 

Nhiều người cho rằng quy định trong crypto là điều tồi tệ. Thật ra, trong ngắn hạn, quy định có thể tạo tâm lý tiêu cực cho những người không am hiểu crypto, nhưng về lâu dài, đây là điều tốt vì như đã nói ở trên, mọi người sẽ hoạt động on-chain nhiều hơn. 

Ngoài ra, việc cơ quan quản lý để mắt kỹ đến crypto cho thấy ngành đang trưởng thành và có những biện pháp bảo vệ người dùng tốt hơn. 

Trong 50 năm nữa, tôi tin hệ thống tài chính sẽ rất khác. Có lẽ ở Mỹ mọi thứ sẽ không thay đổi ngay lập tức, mọi người sẽ không bắt đầu thực hiện mọi thứ on-chain. Nhưng ở các nước đang phát triển, với việc người dân không tin vào những nhân vật đang điều hành chính phủ, crypto sẽ được áp dụng để thanh toán nhiều hơn, nhiều công nghệ phi tập trung hơn cũng sẽ được sử dụng.