xAI đổ tiền, Telegram bơm người dùng: TON sẽ tăng trưởng?

TON và chiến lược đưa 500 triệu người dùng đến với blockchain thông qua Telegram

Blockchain Layer 1 - TON (The Open Network) được phát triển với tham vọng lớn: đưa 500 triệu người dùng tiếp cận công nghệ blockchain vào năm 2028. Đây là mục tiêu táo bạo nhưng thực tế, nhờ vào mối liên kết chặt chẽ với nền tảng nhắn tin Telegram, hiện có hơn 950 triệu người dùng trên toàn cầu.

Khác với nhiều blockchain truyền thống như Ethereum hay Solana, vốn phải xây dựng cộng đồng từ đầu và yêu cầu người dùng cài đặt ví riêng, TON chọn cách tiếp cận đơn giản hơn, đó là tích hợp sâu vào Telegram, biến chính ứng dụng nhắn tin này thành cánh cổng dẫn vào thế giới Web3.

Người dùng có thể gửi Toncoin hoặc USDT, thanh toán cho Telegram Premium, hoặc chơi các trò chơi như Notcoin mà không cần rời khỏi khung chat. Tất cả được thực hiện thông qua TON Space – ví blockchain tích hợp trong Telegram, và hệ thống Telegram Mini Apps (TMA), cho phép truy cập các dApp một cách liền mạch.

Bên cạnh đó, TON còn phát triển các hạ tầng cốt lõi như TON Payments (dịch vụ thanh toán), TON DNS (tên miền blockchain), TON Storage (lưu trữ dữ liệu phi tập trung) và TON Proxy, với mục tiêu dài hạn là xây dựng một “Internet phi tập trung”.

Sự kết hợp giữa trải nghiệm người dùng quen thuộc và nền tảng blockchain phía sau giúp TON tạo ra một lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với các hệ sinh thái blockchain hiện tại.

Blockchain TON: Phí chưa rẻ, tốc độ chưa nhanh, nhà phát triển chưa mạnh

Phí giao dịch trên TON hiện rơi vào khoảng 0.0055 TON, thấp hơn nhiều so với Ethereum (trung bình khoảng 1 USD), nhưng vẫn cao hơn đáng kể so với Solana – blockchain vốn nổi tiếng với chi phí giao dịch siêu rẻ gần như bằng 0.

Về mặt công nghệ, TON sử dụng kiến trúc multi-blockchain kết hợp sharding, cho phép các shard chain hoạt động song song để tăng thông lượng. Hệ thống này được bảo mật bằng cơ chế Proof-of-Stake (PoS) với Byzantine Fault Tolerance (BFT).

TON cũng có máy ảo riêng là TON Virtual Machine (TVM), cho phép triển khai hợp đồng thông minh bằng ngôn ngữ Tact, vốn còn khá mới và khó tiếp cận hơn so với Solidity trên EVM của Ethereum.

Mặc dù về lý thuyết, sharding giúp TON có thể mở rộng quy mô xử lý giao dịch tốt, nhưng các thử nghiệm on-chain không ghi nhận hiệu suất vượt trội khi so sánh với các blockchain Layer 1 khác.

Một điểm cần lưu ý là hệ sinh thái TON hiện vẫn chưa thu hút được lượng nhà phát triển đủ lớn. Từ tháng 7/2024 - tháng 7/2025, số lượt commit của các nhà phát triển còn thấp và chưa ổn định, đặc biệt là so với các cộng đồng đã hình thành vững chắc như trên Ethereum hay Solana.

TON có Telegram, có tiền, có người dùng… chỉ thiếu chiều sâu

TVL còn thụ động, gaming bùng nổ nhưng ngắn hạn

Theo dữ liệu từ DefiLlama, tính đến tháng 7/2025, tổng giá trị khóa (TVL) của hệ TON đạt khoảng 330 triệu USD.

Con số này được tính dựa trên TVL 140 triệu USD được DefiLlama hiển thị, cộng với TVL 190 triệu USD trên các giao thức liquid staking mà DefiLlama đã loại bỏ trong quá trình tính toán (nhằm tránh việc lặp TVL như đã xảy ra với Solana vào năm 2021).

Đây là con số không quá thấp với một hệ sinh thái mới, nhưng cấu trúc dòng tiền bên trong lại cho thấy nhiều vấn đề.

Trong đó, 24% TVL (khoảng 80 triệu USD) đang nằm ở các giao thức DEX, 58% TVL (khoảng 190 triệu USD) thuộc về mảng liquid staking – dẫn đầu là Tonstakers. Dòng tiền đổ vào liquid staking khá lớn, nhưng đây lại là hình thức thụ động, chưa tạo ra nhiều giá trị hay động lực phát triển cho toàn hệ.

Trong khi đó, DEX lớn nhất là STON.fi có khối lượng giao dịch hàng ngày khá thấp, chỉ từ 3 đến 7 triệu USD, cho thấy hoạt động swap còn yếu và người dùng thật sự chưa nhiều.

Về lâu dài, nếu muốn thúc đẩy sự phát triển bền vững, TON cần cải thiện dòng tiền chảy vào các DEX – nơi tạo ra thanh khoản thực, khuyến khích giao dịch và là điểm xuất phát của các token mới.

Trái ngược với sự ảm đạm của DeFi, mảng gaming của TON lại bùng nổ mạnh mẽ trong năm 2024, nhờ vào làn sóng Tap-to-Earn. Các Mini App gaming tích hợp trực tiếp trong Telegram giúp người dùng mới dễ dàng tham gia mà không cần ví hay hiểu về blockchain.

Hai ví dụ nổi bật là Notcoin và Hamster Kombat. Notcoin từng thu hút 35 triệu người chơi chỉ trong vòng 4 tháng, còn Hamster Kombat từng có 60 triệu người dùng, trong đó có tới 24 triệu người dùng hoạt động hàng ngày.

Tuy nhiên, phần lớn các dự án dạng này hướng đến farming airdrop, thu hút lượng lớn bot và người dùng ngắn hạn. Sau khi phân phối token xong, người dùng thường rút khỏi hệ sinh thái.

Điều này khiến tăng trưởng trở nên thiếu ổn định, phụ thuộc vào hiệu ứng FOMO hơn là giá trị thật. Dù vậy, không thể phủ nhận rằng Tap-to-Earn đã giúp TON có được sự chú ý trên quy mô lớn, mở ra một cơ hội để giữ chân người dùng nếu hệ sinh thái kịp triển khai các sản phẩm chất lượng hơn.

Mini Apps: “Chìa khóa” mở cánh cổng đưa người dùng Web2 bước vào Web3

Trọng tâm của TON là Telegram Mini Apps, hoạt động nhờ lớp hạ tầng blockchain của TON, cho phép phát hành các token và NFT. Để mở rộng hệ sinh thái, TON Foundation và Telegram đang tiếp tục hoàn thiện các công cụ hỗ trợ cho nhà phát triển như TON SDK và hàng loạt dịch vụ hạ tầng khác.

Tất cả các dịch vụ trên đều sử dụng token TON làm đơn vị thanh toán, tạo thêm nhu cầu sử dụng thực tế cho đồng coin của hệ.

Và trong lúc hệ đang phát triển các mảnh ghép nghiêm túc, TON Dating – Mini App cho phép “hẹn hò kiểu Web3”, cũng âm thầm xuất hiện. Dù không phải là ứng dụng trọng điểm, Mini App này cho thấy một khía cạnh thú vị: TON đang cố gắng tạo ra trải nghiệm toàn diện, từ thanh toán, chơi game cho đến… tìm người yêu.

Đọc thêm: Telegram Mini Apps - Chiến lược mở rộng hệ sinh thái Web3 của TON

The Open League: Chiến dịch đưa hệ sinh thái TON cất cánh

TON chủ động thúc đẩy hệ sinh thái bằng chiến dịch quy mô lớn mang tên The Open League (TOL) – chương trình tài trợ và thưởng định kỳ cho cả nhà phát triển lẫn người dùng. Triển khai từ tháng 3/2024, TOL đã trải qua 8 mùa chỉ trong vòng chưa đầy một năm, trở thành động lực chính thúc đẩy tăng trưởng on-chain của hệ TON.

Mùa đầu tiên gọi là Beta Season, diễn ra từ tháng 3 đến tháng 4/2024, đóng vai trò như giai đoạn thử nghiệm để khởi động hệ sinh thái. Với tổng phần thưởng khoảng 650,000 TON (2.6 triệu USD), mùa này tập trung kích hoạt các dự án DeFi cốt lõi và khuyến khích người dùng tương tác.

Kết quả cho thấy chỉ trong 2 tuần đầu, TVL trên TON tăng hơn 70% và số lượng ví hoạt động hàng ngày tăng gần 370% so với thời điểm trước đó. Đây được xem là bước khởi đầu tạo đà mạnh mẽ, giúp TON thu hút sự chú ý từ cộng đồng crypto rộng lớn.

Từ tháng 4 đến tháng 11/2024, TOL tiếp tục bước vào giai đoạn mở rộng mạnh mẽ với 6 mùa liên tiếp (từ mùa 1 đến mùa 6), phân phối hơn 26 triệu TON cho cộng đồng. Trong thời gian này, có hơn 200 dự án thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau tham gia vào hệ sinh thái.

Đáng chú ý nhất là mùa 1, khi các chỉ số tăng trưởng đạt mức ấn tượng: người dùng mới tăng 613%, số ví giao dịch hàng tuần tăng 850%, số ví hoạt động hàng ngày tăng 1380% và TVL DeFi tăng tới 1298%, đạt 320 triệu USD. Mùa này thường được cộng đồng nhắc đến như giai đoạn “tăng trưởng điên cuồng” của TON.

Đến cuối năm, TON bắt đầu điều chỉnh chiến lược. Mùa 7 – New Year Edition (tháng 11 - 12/2024) chuyển hướng tập trung hoàn toàn vào DeFi, với cấu trúc cạnh tranh mới chia người dùng thành hai đội: Đội TVL và Đội Volume, tính điểm dựa trên đóng góp thanh khoản và khối lượng giao dịch. Tổng phần thưởng lên tới 1.5 triệu USD token TON, được chia dựa trên DeFi Score cá nhân.

Sau 20 ngày triển khai, chương trình ghi nhận 5,962 ví đủ điều kiện nhận thưởng, với mức thưởng trung bình khoảng 251 USD mỗi ví. TVL tăng thêm 11.3 triệu USD (tăng 163%) và khối lượng giao dịch đạt 161 triệu USD (tăng 156%) chỉ trong thời gian ngắn.

Mùa này được đánh giá là có cấu trúc hấp dẫn và hiệu quả tăng trưởng rõ rệt, nhưng cũng xuất hiện phản ứng trái chiều do trong số gần 500,000 ví từng nhận badge tham gia, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ nhận được phần thưởng.

Nhìn chung, TOL cho thấy Telegram và TON Foundation đang không ngừng thử nghiệm để tìm ra công thức phù hợp nhất cho việc tăng trưởng hệ sinh thái, từ cách thúc đẩy cộng đồng và thanh khoản, cho đến thử nghiệm mô hình airdrop dựa trên đóng góp thực tế.

Tóm lược lại cả ba giai đoạn, The Open League đã giúp hệ TON mở rộng nhanh chóng: tăng người dùng on-chain, tăng khối lượng lượng giao dịch, đẩy mạnh thanh khoản trên các DEX và từng giúp token TON có nhịp tăng giá mạnh sau mỗi mùa giải.

Chỉ trong vòng 3 tháng giữa năm 2024, hơn 40 triệu USD được bơm vào hệ thông qua các chương trình phần thưởng, kích thích thanh khoản (LP boost) và airdrop – một con số rất lớn cho một hệ sinh thái còn non trẻ. Dòng tiền, đặc biệt trên các DEX như STON.fi, được cải thiện rõ rệt trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, phía sau tăng trưởng đột biến là nhiều vấn đề chưa giải quyết được. Hệ sinh thái vẫn phụ thuộc quá nhiều vào airdrop – người dùng chủ yếu làm nhiệm vụ để farm thưởng, không gắn bó lâu dài.

Việc bơm phần thưởng bằng TON khiến token bị lạm phát nhẹ và tạo áp lực xả hàng sau mỗi mùa. Một số dự án như game Hamster Combat tận dụng chương trình thưởng nhưng không để lại giá trị nền tảng gì đáng kể.

Vậy TOL đã thành công hay thất bại? Câu trả lời là: TOL thành công ở giai đoạn marketing, thất bại ở khâu giữ chân người dùng và xây nền tảng lâu dài. Các chỉ số hoạt động tăng mạnh trong từng mùa, nhưng sau khi kết thúc chương trình, hệ TON lại nhanh chóng trở về trạng thái “lặng sóng”: dòng tiền và người dùng biến mất gần như ngay lập tức.

Hệ TON chưa đủ lực bật

So với các blockchain Layer 1 hiện nay, hệ sinh thái TON vẫn đang ở thế yếu. Ethereum dẫn đầu về DeFi và NFT. Solana nổi bật với tốc độ xử lý giao dịch nhanh và chi phí rẻ, có dòng người dùng thực nhờ sự bùng nổ của meme coin. Aptos có công nghệ đột phá, khả năng mở rộng cao.

TVL của hệ hiện chỉ ở mức 140 - 160 triệu USD, trong khi con số của Solana là 7.8 tỷ USD, và của Ethereum là gần 60 tỷ USD.

Có ba nguyên nhân chính khiến hệ sinh thái TON “hụt hơi”. Đầu tiên là sự thiếu vắng các dự án thực sự chất lượng và có chiều sâu. Thứ hai, cơ sở hạ tầng kỹ thuật của TON vẫn chưa thực sự ổn định, đội ngũ phát triển còn hạn chế. Cuối cùng, TON vẫn loay hoay trong chiếc ao làng Telegram, chưa đủ sức chạm đến cộng đồng crypto toàn cầu.

TON cũng đang dần trở thành một blockchain độc quyền của Telegram. Các Mini App mới đều buộc phải tích hợp với TON thay vì có quyền “chọn chain” như trước.

Nếu TON đủ mạnh như Ethereum hay Solana, chiến lược này có thể đúng. Nhưng hiện tại, việc Telegram “đóng cửa” với các chain khác lại đang phản tác dụng: dự án không muốn chuyển hạ tầng sang TON thì buộc phải rời đi, còn hệ TON lại chưa đủ hấp dẫn để giữ chân họ.

Dù vậy, hệ TON vẫn có điểm sáng với việc tích hợp USDT và USDe. Sự có mặt của USDT – đồng stablecoin có thanh khoản cao nhất thị trường, giúp các nhà đầu tư lớn dám rót vốn nghiêm túc. Không phải chain nào cũng được Tether lựa chọn để phát hành USDT, và sự kiện tích hợp cho thấy TON vẫn có tiềm năng phát triển mạnh mẽ.

TON âm thầm xây dựng lợi thế chiến lược

TON đang âm thầm tích lũy những lợi thế mà không nhiều dự án có được. Blockchain này đã bắt tay với hàng loạt tên tuổi lớn như Tether và Ethena để tích hợp stablecoin, hay hợp tác với Tencent để triển khai mô hình super-app. Đặc biệt, Binance – sàn giao dịch từng dè dặt về TON do yếu tố pháp lý và cạnh tranh, cũng đã niêm yết Toncoin.

Đáng chú ý nhất là mối quan hệ tiềm năng giữa Telegram và xAI được công bố vào ngày 28/5/2025, trong đó xAI sẽ đầu tư 300 triệu USD vào Telegram, đồng thời chia sẻ 50% doanh thu từ Grok AI trên Telegram.

Dù Elon Musk khẳng định cả hai “vẫn chưa ký thỏa thuận”, nhưng nếu khoản đầu tư này trở thành hiện thực, đây sẽ là “thương vụ thế kỷ” giữa hai cá nhân có tầm ảnh hưởng cực lớn trong ngành crypto (Elon Musk và Pavel Durov), và TON sẽ là bên hưởng lợi trực tiếp.

Với việc Grok tích hợp sâu vào Telegram, có thể kỳ vọng một ngày nào đó người dùng sẽ sở hữu “trợ lý AI” ngay trong khung chat để tìm kiếm, tóm tắt tài liệu, chọn sticker, viết tin nhắn... Tính năng này giúp cải thiện trải nghiệm người dùng, tăng thời gian sử dụng và thúc đẩy người dùng đăng ký Premium.

Đối với hệ sinh thái TON, khả năng tự động hóa giao dịch, đọc dữ liệu và hỗ trợ người dùng của Grok có thể tạo ra bước đột phá trong việc trải nghiệm dApp/Mini App. TON sẽ có tiềm năng phát triển mạnh mẽ nhờ sự kết hợp giữa AI, mạng xã hội và blockchain.

Về dòng tiền, TON từng huy động được 1.7 tỷ USD thông qua ICO năm 2018 nhưng phải hoàn trả sau khi bị SEC cáo buộc vi phạm luật chứng khoán. Tuy vậy, hệ sinh thái này đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm của các quỹ đầu tư lớn.

Tháng 3/2025, Sequoia, Ribbit và CoinFund đã rót tổng cộng 400 triệu USD để mua token TON. Không lâu sau, TON Foundation huy động thêm 1.5 tỷ USD từ trái phiếu với sự tham gia của BlackRock, Citadel và Mubadala. Trước đó, vào tháng 3/2024, Pantera – một trong những quỹ crypto Tier 1, cũng từng xác nhận TON là khoản đầu tư lớn nhất của họ.

Xét về quy mô, tổng vốn đầu tư vào TON vượt xa các đối thủ như Sui (336 triệu USD), Aptos (350 triệu USD), Starknet (282 triệu USD), chỉ đứng sau kỷ lục của EOS (4,1 tỷ USD). Ngoài tiền huy động từ các quỹ, vào năm 2022, TON còn nhận được hơn 1 tỷ USD tiền quyên góp từ cộng đồng dưới dạng token TON.

TON cũng nổi bật về sự chịu chi trong việc phát triển hệ sinh thái. Các quỹ như TONcoin.Fund (250 triệu USD), TON Alpha-Vista Fund (90 triệu USD), TON Ventures (40 triệu USD) và TON Accelerator Program (25 triệu USD) đã nâng tổng giá trị hỗ trợ phát triển vượt mốc 400 triệu USD.

Các chương trình như The Open League hay TON Accelerator thể hiện rõ chiến lược “dùng tiền xây dựng cộng đồng” của TON Foundation. Trong bối cảnh các hệ sinh thái cạnh tranh gay gắt để hút nhà phát triển và người dùng, sự hào phóng của TON đang trở thành lợi thế chiến lược.

TON có xứng đáng để đầu tư dài hạn khi hệ sinh thái vẫn còn sơ khai?

Vì sao nhà đầu tư nên chú ý tới TON?

Nhìn vào những gì TON đã làm được, có thể thấy dự án này đang dần tự định vị mình như một cầu nối giữa Web2 và Web3. Trải nghiệm người dùng được đơn giản hóa, người dùng Telegram có thể giao dịch token ngay trong ứng dụng.

Bên cạnh đó, TON còn mở ra cơ hội kiếm tiền. Những kênh Telegram đạt đủ điều kiện (tối thiểu 1,000 người đăng ký) có thể nhận tới 50% doanh thu từ quảng cáo – một mô hình tận dụng lượng truy cập khổng lồ của Telegram và kết nối trực tiếp với hệ thống quảng cáo dựa trên TON.

Dự án cũng đang liên tục mở rộng các ứng dụng thực tiễn, không chỉ trong nội bộ mà còn hợp tác cùng những đối tác lớn, uy tín để phát triển hạ tầng và sản phẩm.

TON có sự hậu thuẫn toàn diện từ Telegram – nền tảng đang có hàng trăm triệu người dùng, cùng một hệ sinh thái tuy chưa quá rộng nhưng đang tăng trưởng đều đặn. Nhiều quỹ đầu tư lớn, bao gồm cả những tên tuổi top tier, đã tham gia nắm giữ token TON.

Về mặt công nghệ, TON vẫn đang triển khai nhiều cải tiến, nổi bật là việc nghiên cứu mô hình sidechain và cầu nối với Bitcoin để mở rộng khả năng tương tác đa chuỗi.

Định giá cao, hệ sinh thái chưa theo kịp

Vốn hóa thị trường 6.7 tỷ USD của TON vẫn còn cách khá xa so với FDV 14 tỷ USD, do còn một lượng lớn token (khoảng 2.7 tỷ TON) chưa được đưa vào lưu thông. Tỷ lệ FDV/Vốn hóa cao (2.1) có thể gây áp lực giảm giá trong tương lai.

Đây là mức vốn hóa khá cao khi đặt trong bối cảnh tiềm năng và thực trạng hiện tại của hệ sinh thái TON. So với Solana với TVL 7.8 tỷ USD và vốn hóa 69 tỷ USD, đạt tỷ lệ TVL/Vốn hóa là 0.11, thì tỷ lệ của TON chỉ là 0.02, phản ánh hệ sinh thái dApp chưa phát triển tương xứng với định giá hiện tại.

Dù vậy, lịch phát hành token của TON diễn ra theo dạng tuyến tính, với tỷ lệ lạm phát thấp (khoảng 0.6% mỗi năm), nên áp lực pha loãng có thể được kiểm soát nếu nhu cầu sử dụng tăng trưởng trong tương lai.

Rủi ro khi đầu tư vào TON là gì?

Hệ sinh thái TON vẫn chưa thể thu hút được lực lượng nhà phát triển mạnh. Những công nghệ đáng chú ý như TVM và Sharding đều là những module phức tạp, đòi hỏi việc kiểm tra và thử nghiệm nghiêm ngặt. Với số lượng dApp còn hạn chế, TON chưa tạo ra sức hút thực sự để kéo các nhà phát triển từ các hệ sinh thái khác.

Liệu lợi thế “được Telegram hậu thuẫn” có đủ để TON vượt Solana, NEAR hay các hệ sinh thái lâu đời khác? Số người dùng trên lý thuyết là rất ấn tượng – 950 triệu người dùng, với 450 triệu người dùng hoạt động hàng ngày trên Telegram.

Nhưng thực tế, chỉ có khoảng 1.66 triệu địa chỉ hoạt động hàng ngày trên TON, tương đương 0.37% lượng DAU của Telegram. Sự chênh lệch này cho thấy TON vẫn chưa khai thác được lợi thế “ngàn vàng”. Một rủi ro đặc biệt khác là sự phụ thuộc vào Telegram – dù TON Foundation quản lý dự án, phần lớn người dùng mới vẫn đến từ Telegram.

Tháng 8/2024, CEO Pavel Durov bị bắt tại Pháp khiến giá token TON lao dốc 25%, cho thấy mức độ nhạy cảm của token này với biến cố pháp lý. Đến năm 2025, Telegram bị cấm tại Việt Nam và một số quốc gia khác, tiếp tục hạn chế tiềm năng mở rộng số lượng người dùng cho TON.

Với nhà đầu tư, TON là một “ván cược” dài hạn, do đó cần theo dõi sát roadmap, dòng tiền vào hệ (TVL) và độ đa dạng của các dApp. Với bản thân hệ TON, bài toán sống còn là thoát khỏi cái bóng Telegram, mở rộng hệ sinh thái ứng dụng và sẵn sàng tuân thủ pháp lý. Nếu làm được, TON có cơ hội đứng vào hàng ngũ các blockchain Layer 1 dẫn dắt kỷ nguyên Web3 tiếp theo.

Đọc thêm: Telegram x Ton Network: Tầm nhìn trở thành Wechat của Web3