Uniswap V4 trở thành giao thức do cộng đồng phát triển?

Uniswap V3 là giao thức giúp xử lý hơn 1.5 nghìn tỷ USD khối lượng giao dịch, cung cấp tính năng thanh khoản tập trung, lưu trữ oracles, tích hợp dữ liệu định giá on-chain theo thời gian thực… Tuy nhiên, phí giao dịch và độ phức tạp của giao thức vẫn là trở ngại của nhiều người.

Published Jun 16 2023

Updated Jul 18 2023

8 min read

Đáp ứng kỳ vọng của nhiều người dùng, Uniswap V4 đã được phát triển nhằm giải quyết những vấn đề tồn đọng và cung cấp thêm nhiều tính năng. Vậy phiên bản mới của Uniswap có gì đặc biệt?

Một số ý chính:

Uniswap V4 là non-custodial AMM, triển khai trên máy ảo Ethereum (EVM).
Uniswap V4 cung cấp khả năng tùy chỉnh nhờ các Hooks, giúp tăng cường áp dụng mô hình thanh khoản tập trung cùng nhiều tính năng mới.
Uniswap V4 giúp cải tiến hiệu quả sử dụng gas nhờ Singleton, Flash Accounting và hỗ trợ ETH gốc.

Hai tính năng chính được giới thiệu trong Uniswap V4

Vào ngày 14/6, Uniswap giới thiệu phiên bản nâng cấp V4 cho giao thức. Phiên bản nâng cấp này có hai tính năng chính khác đáng kể so với các phiên bản trước đó.

Tùy chỉnh nhiều hơn với Hooks Contract

Sự thay đổi đáng kể đầu tiên được đề cập trong Uniswap V4 là Hooks.

Hooks có thể hiểu là bộ công cụ mới cho các pool thanh khoản (Liquidity Pool). Hooks cho phép tùy chỉnh cách thức swap, phí giao dịch của pool, hay thậm chí là cách thức tương tác của pool thanh khoản với nhà cung cấp thanh khoản.

Chẳng hạn, người dùng có thể đặt lệnh swap với giá mong muốn nhờ tính năng on-chain limit order. Ví dụ như đặt lệnh swap ETH ở giá $1,500. Người dùng còn có thể chia nhỏ lệnh swap, ví dụ như đặt swap 10 ETH trong 10 ngày, mỗi ngày tự động swap 1 ETH.

Một số tính năng đáng chú ý có thể đạt được thông qua Hooks bao gồm:

Thực hiện các lệnh lớn theo thời gian thông qua TWAMM (Time-weighted average market maker)
Tự động điều chỉnh phí giao dịch tùy vào sự biến động hoặc các yếu tố đầu vào.
Thêm đơn hàng on-chain thực hiện ở mức giá đánh dấu (onchain limit orders).
Thêm thanh khoản ngoài phạm vi vào các giao thức cho vay.
Tùy chỉnh oracle on-chain.
Tự động gộp phí LP.
Nội bộ hóa, phân phối lợi nhuận MEV cho LP.

Hooks trao quyền cho các nhà phát triển thiết kế và triển khai các chiến lược độc đáo và phức tạp trong Uniswap V4, nâng cao chức năng và tính linh hoạt của pool thanh khoản. Nó mở ra cơ hội tạo cơ chế giao dịch sáng tạo và tối ưu hóa lợi nhuận cho các nhà cung cấp thanh khoản.

Singleton và hệ thống Flash Accounting

Trong Uniswap V3, việc triển khai pool mới đồng nghĩa với việc triển khai hợp đồng (contract) mới. Giao dịch trên nhiều pool cũng liên quan đến chuyển giao và cập nhật trạng thái dự phòng trên nhiều hợp đồng. Token native ETH cũng không được hỗ trợ ở Uniswap V2 và V3 do sự phức tạp và phân mảnh thanh khoản trên wETH và các cặp ETH. Tất cả những điều này đã khiến phí gas tăng cao.

Trong Uniswap V4, tất cả các pool chỉ tồn tại trong một hợp đồng đơn lẻ (singleton), giúp giảm 99% chi phí tạo pool, từ đó giảm phí gas. Nguyên nhân là do các giao dịch hoán đổi không còn cần phải chuyển token giữa các pool được giữ trong các hợp đồng khác nhau.

Dựa trên kiến trúc của Singleton, Uniswap V4 triển khai Flash Accounting, giúp tối ưu hóa chi phí cho các giao dịch phức tạp liên quan đến nhiều pool thanh khoản khác nhau.

Flash Accounting đảm bảo khả năng thanh toán của pool bằng cách cập nhật số dư ròng nội bộ trong quá trình hoạt động mà không cần chuyển token ngay lập tức. Cách tiếp cận này giúp giảm phí gas và đơn giản hóa các quy trình như atomic swapping (hoán đổi nguyên tử) và thêm thanh khoản.

Nhìn chung, Singleton và hệ thống Flash Accounting giúp giảm chi phí giao dịch, mang lại trải nghiệm mượt mà và tiết kiệm hơn cho người dùng.

Giấy phép và quản trị của Uniswap V4

Ngoài những cải tiến ở cấp độ kỹ thuật, Uniswap còn quyết định đăng ký một giấy phép phần mềm giới hạn việc sử dụng Source Code của Uniswap V4 trong môi trường thương mại hoặc sản xuất trong vòng 4 năm (gấp đôi Uniswap v3).

Về quản trị, Uniswap V4 có hai cơ chế quản trị phí swap và phí rút tiền riêng biệt. Về phí swap, đây có thể là mức phí cố định hoặc linh động tùy vào Hooks, quản trị có thể chọn áp dụng giới hạn tỷ lệ phần trăm phí swap trên một pool cụ thể. Về phí rút tiền, nếu Hooks tính phí rút tiền cho một pool, quản trị cũng có thể chiếm một tỷ lệ phần trăm giới hạn của phí rút tiền đó.

Không giống như Uniswap v3, quản trị không kiểm soát mức phí cho phép hoặc khoảng giá đánh dấu. Quản trị cũng có thể bỏ phiếu để thêm phí giao thức vào bất kỳ pool nào, với số tiền giới hạn.

Ảnh hưởng của Uniswap V4 đến thị trường Crypto

Uniswap V4 giới thiệu một loạt các cải tiến và tính năng độc đáo, đặc biệt tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm người dùng và cung cấp các tùy chọn tùy chỉnh tốt hơn.

Mặc dù một số khía cạnh của Uniswap V4 lấy cảm hứng từ các giao thức trước đó như Balancer, nhưng vẫn có những sự đổi mới thực sự - Tính năng Hooks.

Với Hooks, các nhà phát triển giờ đây có thể xây dựng các giao thức của riêng họ trong hệ sinh thái Uniswap bằng cách triển khai các pool thanh khoản và xác định các hợp đồng thông minh sẽ được thực thi trước hoặc sau các hành động cụ thể.

Hooks mở ra rất nhiều khả năng cho các nhà phát triển, cho phép họ tạo các tính năng độc đáo trực tiếp trong các pool thanh khoản mà họ triển khai.

Một số ý tưởng độc đáo mà tôi tìm được trên Twitter:

Các nhà phát triển có thể thiết kế các pool thanh khoản ETH-X. Trong đó, một phần đáng kể ETH đã ký gửi được stake vào Lido để kiếm lợi nhuận từ việc Staking.
Các nhà phát triển cũng có thể xây dựng MEV capturing AMM (McAMM).

Điều quan trọng cần lưu ý, Hooks cũng gây thêm rủi ro cho các nhà cung cấp thanh khoản. Một số quyền được cấp cho Hooks, chẳng hạn như sửa đổi vị trí thanh khoản có khả năng khiến các nhà cung cấp thanh khoản mất quyền truy cập vào vốn LP của họ.

Tạm kết

Nhìn chung, các cải tiến của Uniswap V4 tập trung vào trải nghiệm người dùng và khả năng tùy chỉnh. Hooks cung cấp cho các nhà phát triển các công cụ mạnh mẽ để tạo các giao thức sáng tạo hơn, đồng thời, nó cũng yêu cầu người dùng phải chủ động hơn trong việc đánh giá các rủi ro liên quan đến việc tham gia vào pool có hỗ trợ Hooks.

Ở góc nhìn ngược lại, đây có thể là một hướng đi mang nhiều rủi ro. Trao quyền nhiều hơn cho các nhà cung cấp thanh khoản có thể khiến hiệu quả sử dụng vốn không đạt giá trị tối đa như Uni v3. Những tính năng này khiến Uni trở nên phức tạp hơn đối với người dùng cuối đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ khai thác lỗ hổng bảo mật.

Dù sao thì Uniswap V4 vẫn chưa chính thức hoạt động. Dự án vẫn đang thu thập ý kiến từ cộng đồng để hoàn thiện sản phẩm trước khi khởi chạy v4. Chưa thể kết luận hướng đi này sẽ có ảnh hưởng như thế nào, nhưng rõ ràng đây là tâm điểm của DeFi trong năm nay.