Zero Gas Fee: Ai trả tiền Gas cho người dùng?

Zero Gas Fees là một tính năng hấp dẫn thường thấy trong Rollapp, giúp cải thiện trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, nó không hoàn toàn miễn phí, vậy ai thực sự đang chi trả những khoản phí này cho người dùng?

vinhvo

Published Sep 19 2024

Updated Sep 20 2024

9 min read

Zero Gas Fee trên Rollapp và L1

Rollapp là một Rollup được thiết kế cho các ứng dụng cụ thể, mang lại khả năng tùy chỉnh linh hoạt, giúp các ứng dụng hoạt động trên Chain riêng (AppChain) của họ mà vẫn duy trì kết nối với phần còn lại của hệ sinh thái.

Rollapps cho phép tùy chỉnh cấu trúc phí, các nhà phát triển tận dụng điều này để mang lại một tính năng độc đáo cho người dùng: Zero Gas Fee. Tính năng này đem đến nhiều lợi ích khác nhau, một trong những lợi ích tiêu biểu bao gồm:

Nâng cao trải nghiệm người dùng

Không có phí giao dịch: Người dùng có thể thoải mái tương tác với các ứng dụng dApps mà không phải lo lắng về phí gas, mang lại trải nghiệm tương tự như các ứng dụng Web2.
Tương tác mượt mà: Việc loại bỏ gas fee cho phép nhà phát triển tối ưu cách người dùng tương tác với ứng dụng, giúp quá trình diễn ra trơn tru và dễ tiếp cận hơn, đặc biệt đối với những người mới làm quen với Web3.

Tăng cường áp dụng

Giảm rào cản gia nhập: Zero gas fee giúp loại bỏ một trong những rào cản lớn nhất, khuyến khích nhiều người dùng hơn tham gia, đặc biệt là những người trước đây ngần ngại vì phí gas.
Thu hút người dùng Web2: Người dùng từ các nền tảng Web2 có thể dễ dàng chuyển sang Web3 mà không gặp khó khăn liên quan đến phí gas.

Lợi thế cạnh tranh

Cạnh tranh với Web2: Zero gas fee giúp các ứng dụng Web3 cạnh tranh mạnh mẽ hơn với dịch vụ Web2 truyền thống, cung cấp trải nghiệm mượt mà và chi phí thấp hơn cho người dùng.

Một số Rollapp đang sử dụng tính năng này để thu hút người dùng, tiêu biểu như: dYdX, Immutable X, apeX, DeGate V1, Aevo, Loopring,...

Bên cạnh đó, Zero Gas Fee không chỉ có trên Rollapp mà còn có trên cả các blockhain Layer1 khác, điển hình là Viction. Nội dung bên dưới sẽ trình bày rõ hơn về tính năng này.

Rollapp không phải là một cơ sở hạ tầng miễn phí

Mặc dù tính năng Zero Gas Fee cho phép người dùng tương tác với Rollapp mà không phải trả phí giao dịch, nhưng thực chất các giao dịch này không hoàn toàn miễn phí. Về cơ bản, Rollapp có một cơ cấu chi phí được liên kết với Layer 1 mà nó được xây dựng trên.

Rollapp có thể miễn phí các tài nguyên trên nền tảng của mình cho người dùng, do những chi phí này được quản lý và chi phối bởi chính các nhà phát triển Rollapp. Tuy nhiên, Rollapp vẫn phải chịu các chi phí liên quan khi sử dụng tài nguyên của Layer 1. Các khoản chi phí liên quan đến Layer 1 có thể chia thành 2 thành phần chính:

Chi phí thực thi trên Layer 1 (Layer 1 Execution Cost): Đây là chi phí cho việc thay đổi trạng thái trên Layer 1. Khi VM của Layer 1 thực hiện tính toán và thay đổi trạng thái của các giao dịch (txs), nó sẽ tiêu tốn tài nguyên nhất định.
Chi phí khả dụng dữ liệu (Data Availability Cost): Đây là chi phí mà Rollapp phải trả để xuất bản dữ liệu giao dịch lên Layer 1, đảm bảo rằng tất cả dữ liệu cần thiết đều sẵn sàng để các bên liên quan có thể truy cập và xác minh tính chính xác của các bản cập nhật trạng thái đó.

Hãy xem xét cơ cấu chi phí on-chain của dYdX v3, một Rollapp được xây dựng trên Ethereum, chuyên phục vụ giao dịch phái sinh. Nền tảng này hỗ trợ zero gas fee cho các trader, nghĩa là người dùng không phải trả phí gas khi thực hiện giao dịch trên dYdX.

dydx onchain fee — Cơ cấu chi phí on-chain của dYdx. Nguồn ảnh: L2beat

Trong 30 ngày gần đây, dYdX đã trả khoảng $1,300 bằng ETH cho Ethereum, với chi phí trung bình mỗi giao dịch trên dYdX V3 Rollapp vào khoảng $0.001161.

Phần lớn chi phí mà dYdX trả cho Ethereum (màu hồng) là chi phí tính toán liên quan đến việc xác minh bằng chứng STARK đệ quy. Chi phí khả dụng dữ liệu (màu xanh) chiếm một tỷ trọng nhỏ hơn, chỉ khoảng 16%.

Tuy nhiên, đây chỉ là các chi phí on-chain. Thực tế, các Rollapp còn phải chịu nhiều khoản chi phí off-chain khác để vận hành, chẳng hạn như các Validity Rollapp có thể phải trả thêm chi phí liên quan đến việc tạo ra các bằng chứng hợp lệ (Validity Proof). Thậm chí, những chi phí này có thể lớn hơn cả chi phí on-chain mà Rollapp trả cho Layer 1.

Tuy nhiên, Rollapp có nhiều lựa chọn khác nhau để giảm thiểu chi phí on-chain và off-chain, mỗi lựa chọn đều đi kèm với các lợi ích và đánh đổi nhất định:

Giảm tần suất xuất bản dữ liệu giao dịch và cập nhật trạng thái

Lợi ích: Giảm đáng kể chi phí onchain.
Đánh đổi: Tăng rủi ro bảo mật. Người dùng có thể phải chờ lâu hơn để xác minh giao dịch, ảnh hưởng trải nghiệm sản phẩm (UI_UX).

Sử dụng các giải pháp DA (Data Availability) thay thế

Lợi ích: Giảm chi phí lưu trữ dữ liệu bằng cách sử dụng các lớp khả dụng dữ liệu khác như Celestia, thay vì Ethereum.
Đánh đổi: Bổ sung những giả định bảo mật bổ sung vào Rollapp, đánh đổi một phần mức độ bảo mật, phân cấp và sự liên kết với Ethereum.

Sử dụng các kỹ thuật mã hoá tiên tiến để tối ưu hóa chi phí xác minh bằng chứng, tiêu biểu như đệ quy bằng chứng

Lợi ích: Giảm chi phí on-chain cho việc xác minh bằng chứng thông qua các kỹ thuật tiên tiến.
Đánh đổi: Tăng chi phí off-chain do tính toán phức tạp và đòi hỏi tài nguyên lớn hơn, dẫn đến phức tạp hóa hệ thống vận hành.

Ai đã trả Gas Fee cho người dùng?

Rõ ràng, người dùng không trực tiếp trả gas fee, chi phí này vẫn được chi trả bởi các nhà phát triển hoặc đơn vị vận hành Rollapp. Họ thường sử dụng doanh thu từ các sản phẩm và dịch vụ khác để bù đắp chi phí này.

Để hiểu rõ hơn, hãy xem cách dYdX và Immutable X, hai dự án Rollapp nổi bật đang thực hiện mô hình Zero Gas Fee cho người dùng của họ.

dYdX V3

Sàn giao dịch phi tập trung dYdX chuyên về phái sinh. Người dùng không phải trả gas fee khi thực hiện các giao dịch trên của dYdX V3. Chi phí này được tài trợ bởi chính dự án.

dYdX kiếm doanh thu chủ yếu từ các phí giao dịch mà người dùng trả khi thực hiện các lệnh mua bán trên nền tảng. Các khoản phí này dư dả để bù đắp cho chi phí gas mà dYdX đã trả cho người dùng.

Immutable X

Immutable X quảng bá chính mình “Next Generation Of Web3 Games”. Thực tế, sản phẩm cốt lõi của Immutable X là NFT Marketplace cho phép giao dịch NFT. Immutable X không tính phí người dùng hoạt động trên Rollapp.

Immutable X kiếm tiền từ phí giao dịch NFT và chia sẻ doanh thu với các đối tác phát triển game hoặc các dự án NFT. Các đối tác trả phần trăm lợi nhuận khi họ sử dụng nền tảng Immutable X để giao dịch NFT. Doanh thu này được sử dụng để bù đắp chi phí gas mà nền tảng phải chi trả. Immutable X cũng có thể thu tiền từ các dự án hoặc tổ chức muốn tận dụng hạ tầng của họ để triển khai các dịch vụ NFT.

Nhìn chung, Cả dYdX và Immutable X đều tài trợ phí gas cho người dùng, với nguồn doanh thu đến từ:

dYdX: Phí giao dịch từ các hoạt động mua bán phái sinh.
Immutable X: Phí giao dịch NFT và chia sẻ doanh thu từ đối tác phát triển game, dự án NFT.

Doanh thu này giúp các dự án duy trì hoạt động và bù đắp cho các chi phí gas phát sinh từ việc vận hành Rollapp.

Zero Gas Fee trên Layer 1

Không chỉ Rollapps có thể triển khai tính năng Zero Gas Fee, các nền tảng Layer 1 cũng có thể áp dụng mô hình này, điển hình là Viction. Tuy nhiên cơ cấu chi phí trên Layer 1 sẽ có sự khác biệt so với Rollapp, nhưng về cơ bản vẫn theo mô hình "một bên tài trợ gas fee để người dùng không phải trả phí".

Tính năng Zero Gas Fee trên Viction cho phép người dùng tương tác với các dApp mà không cần trả phí gas trực tiếp. Thay vào đó, chủ sở hữu dApp có thể chi trả phí giao dịch cho người dùng. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng quản lý hay sở hữu VIC để trả phí gas, từ đó cải thiện trải nghiệm và tăng tính tiện dụng của dApp.

Việc áp dụng mô hình Zero Gas Fee ngay trên Layer 1 như Viction không chỉ nâng cao trải nghiệm người dùng mà còn mở rộng khả năng tiếp cận của các ứng dụng blockchain, tạo ra một môi trường thân thiện và dễ sử dụng hơn cho người dùng phổ thông.

Đọc thêm: Viction (VIC) là gì? Blockchain Layer 1 hiện thực hóa Zero Gas