Tổng quan về hệ sinh thái Tezos

Trong thời gian vừa qua, các hệ sinh thái liên tục tăng trưởng mạnh mẽ. Hơn nữa, trong khi các project NFT đang tăng trưởng khá nhanh và tương đối nóng, việc tìm kiếm cơ hội đầu tư ở các blockchain chuyên về NFT là một lựa chọn vô cùng đáng cân nhắc. Trong bài viết này, mình sẽ cùng anh em đi qua hệ sinh thái Tezos và cùng trả lời những câu hỏi:

• Trên Tezos có những mảng nào?
• Hệ sinh thái Tezos đang ở giai đoạn nào?
• Tìm kiếm cơ hội đầu tư và dự phóng hệ sinh thái Tezos.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bài viết sau!

[toc]

Sơ lược về Tezos Blockchain

Tezos là gì? 

Tezos là một nền tảng mã nguồn mở dành cho các tài sản và ứng dụng có thể phát triển bằng cách tự nâng cấp mà không cần hardfork. Mục tiêu của Tezos là nhằm giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trong các blockchain phổ biến hiện tại như Ethereum hay Bitcoin.

Tezos đảm bảo tính an toàn, xác minh chính xác và quyền quản trị cho phép người dùng quyền bỏ phiếu cải thiện giao thức ở mức độ sâu nhất có thể. Một mạng lưới vừa phân quyền nhưng vẫn thống nhất được các thay đổi mà không cần thực hiện hard-fork là điểm khác biệt và cải tiến ở Tezos so với các blockchain khác.

Tìm hiểu thêm: Tezos Exchange (TEZEX) là gì?

Các thông số nổi bật

Các thông số nổi bật của blockchain Tezos (12/10/2021):

• Số node hoạt động: 376.
• Số delegator: 148,261.
• Lượng XTZ được stake: 75.28%.
• Lượng giao dịch trung bình 24h trong 30 ngày gần đây: 269,801.
• Số địa chỉ ví: 1,957,218.
• Block Height: 1,855,150.
• Tổng lượng giao dịch nền tảng: 106,568,128.
• Marketcap: 5.1 tỉ đô.
• Tình trạng: Mainnet từ tháng 9/2018.

Lịch sử, tình hình hiện tại và roadmap

Tezos đã trải qua những giai đoạn phát triển sau trong quá khứ:

• Betanet Launch (6/2018): Block genesis của Tezos được khởi chạy.
• Mainnet Launch (9/2018): Mainnet khởi chạy và tiếp nối sự hoạt động của Tezos Betanet.
• Athens (5/2019): Một bản nâng cấp on-chain từ một proposal tới từ Nomic Labs, nhằm tăng gas limit và giảm roll size của mạng lưới.
• Babylon (10/2019): Giới thiệu tới thuật toán Emmy+, giúp phát triển smart contract trên mạng lưới dễ dàng hơn, và đơn giản hoá quá trình delegate trên mạng lưới.
• Carthage (3/2020): Tăng gas limit cho mỗi block 30%, nhằm cho phép các nhà phát triển chạy các thuật toán phức tạp hơn trên mạng lưới. Upgrade này cũng có một vài bổ sung giúp mạng lưới an toàn hơn, tránh khỏi khả năng bị tấn công bởi hacker.

Nhà đầu tư và đội ngũ phát triển dự án

Tezos có nhiều nhà đầu tư lớn tham gia vào đầu tư dự án bao gồm: Enabling Future, 01 Capital, ExoticTokens Capital, Blockpower, Ledger.vc, Tenzor Capital, Du Capital, Winklevoss Capital, Starchain Capital, Moonchain Capital, Draper Associates, Limitless Crypto Investments, Cyber Fund, ChainFunder, Continue Capital, CMT Capital.

Với sự tham gia đầu tư của nhiều quỹ lớn trong thị trường, chắc chắn đây sẽ là nhân tố vô cùng lớn tham gia vào sự phát triển của hệ sinh thái Tezos.

Các mảnh ghép trên hệ sinh thái Tezos

Tổng quan về các mảnh ghép trên Tezos được mình thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó có trang Tezos Project - một trang tổng hợp hệ sinh thái Tezos. Anh em hãy cùng mình bắt đầu tìm hiểu về hệ sinh thái này nào!

DEX

Tezos có các ứng dụng DEX sau trên hệ sinh thái:

• Plenty DeFi: Một DEX đang trong quá trình beta, được phát triển bởi Tezsure và DGH Labs. Ứng dụng đang có hơn 22 triệu đô TVL. Ngoài ra, Plenty DeFi còn cung cấp giải pháp wrap các tài sản tez thành ctez để người dùng vừa có thể stake vừa có thể dùng token này trong các ứng dụng trong hệ sinh thái;
• QuipuSwap: DEX trên Tezos hoạt động theo cơ chế AMM, được phát triển bởi Madfish Solutions. Hiện tại, lượng TVL của AMM DEX này đang ở mức 20 triệu đô, nhưng lượng TVL và volume trên sàn này đang giảm dần trong vài tháng gần đây. Tuy nhiên, chỉ số Volume 24h/ TVL vẫn ở con số tương đối ấn tượng (15-25%, so với chỉ khoảng 10-15% của các DEX khác).

• Crunchy Network: DEX trên Tezos hoạt động theo cơ chế AMM, có các protocol khác bên cạnh AMM DEX như IFO, Farming,... nhưng dự án hiện tại mới chỉ đang trong giai đoạn beta. TVL dự án đang ở khoảng 6 triệu đô.
• Vortex AMM: DEX trên Tezos hoạt động theo cơ chế AMM, có các chức năng đi kèm như loterry. TVL đang ở mức 500K đô.
• FlameDEX: Dự án DEX trên Tezos hiện tại đã Mainnet, tuy nhiên chưa có cách nào để track performance của dự án nên mình chưa thể phân tích sâu.
• Tezex: DEX P2P dành cho các tài sản tương xứng giá trị, ví dụ như USDT và USDtz; USDC thành USDtz, BTC thành BTCtz, ETH thành ETHtz,… Dự án đã được audit bởi Apriorit. Bởi dự án hoạt động theo cơ chế P2P nên không có TVL. Tuy nhiên, có vẻ dự án đã nhận thấy rằng giải pháp P2P không hiệu quả do thiếu các giao dịch và độ thanh khoản thấp nên thời gian hoàn thành một giao dịch rất lâu, nên họ đã quyết định phát triển và chuẩn bị ra mắt Convert Finance - một DEX cho các tài sản tương xứng với thuật toán như cách Curve Finance hoạt động.

⇒ Nhận xét: Hiện tại, các DEX trên Tezos chủ yếu hoạt động theo cơ chế AMM, và lượng thanh khoản trên các DEX này cũng không cao, sự khác biệt giữa DEX đi đầu và các DEX sau không quá lớn (lần lượt là 22, 20, 15 triệu đô cho 3 sàn dẫn đầu). 

Các dự án cũng là những bản fork của các DEX quen thuộc như Uniswap V2, PancakeSwap, QuickSwap và không có các chức năng nào sáng tạo đặc biệt. Vậy nên hiện tại cũng chưa thể rõ đâu là leader trong mảng DEX trên hệ sinh thái này. 

Lượng người dùng và TVL trên DEX không lớn, dù các mảnh ghép đã sẵn sàng và đầy đủ để tăng tốc. Có thể thời gian tới, để thu hút sự chú ý và người dùng về hệ sinh thái, Tezos cũng sẽ ra các gói kích thích phát triển trên hệ để lôi kéo người dùng về hệ với nguồn yield lớn - như cách các hệ sinh thái khác đã và đang làm tương đối thành công.

Lending

Tezos có các ứng dụng lending sau trên hệ sinh thái:

• Tezfin: Protocol lending dạng money market trên Tezos. Dự án vẫn chưa bắt đầu khởi chạy.
• Kolibri: Protocol lending dạng debt protocol trên Tezos, cho phép mint stablecoin kUSD bằng tài sản thế chấp là token XTZ, và ứng dụng sử dụng price oracle Harbinger;
• Yupana Finance: Một lending protocol mới bắt đầu phát triển từ tháng 6, và dự án vẫn chưa chạy sản phẩm.

⇒ Nhận xét: Hiện tại, trên Tezos, ngoài Kolibri là ứng dụng lending dạng debt protocol đang hoạt động duy nhất và đã mint ra 3 triệu đô stablecoin, thì chưa có lending protocol nào khác. Với số liệu này, anh em cũng có thể thấy rằng lending trên Tezos còn rất ít người dùng. Việc này có thể bởi Tezos chưa tung ra các chương trình liquidity mining, chưa thu hút được dòng tiền từ các hệ sinh thái khác về.

Stablecoin

Tezos có các loại stablecoin sau trên hệ sinh thái:

• Lugh: Mint stablecoin EURL bằng tiền fiat Euro, và giữ cho giá của 1 EURL = 1 đồng Euro. Dự án được phát triển bởi By Coinhouse, Groupe Casino & Nomadic Labs.
• kUSD: Stablecoin được mint từ ứng dụng Kolibri. Hiện tại, tổng lượng stablecoin này trên hệ là hơn 3 triệu đô.
• USDtz: Một loại stablecoin khác trên hệ đang có 3 triệu đô trên hệ.
• wUSDC: Wrapped USDC từ Ethereum được chuyển sang Tezos, với hơn 2 triệu stablecoin trên hệ.
• wBUSD: Wrapped USDC từ Ethereum được chuyển sang Tezos, với hơn 2 triệu stablecoin trên hệ.
• wDAI, wUSDT: Wrapped stablecoin từ Ethereum sang Tezos, với chỉ 200k đô mỗi loại.
• uUSD: Synthetic asset được phát hành bởi Youves, với 2 triệu đô stablecoin đã phát hành.

⇒ Nhận xét: Tổng lượng stablecoin trên hệ đang ở con số khoảng 12 triệu đô. Đây là một con số vô cùng khiêm tốn đối với một hệ sinh thái đã phát triển lâu đời và có nhiều dự án như Tezos. Với số ứng dụng tạo stablecoin tương đối nhiều, cùng các cơ sở hạ tầng để đưa dòng tiền từ Ethereum qua Tezos đã vô cùng sẵn sàng hoạt động, điều này phản ánh rằng Tezos đang là hệ sinh thái vô cùng ít người dùng.

Quản lý tài sản và Launchpad

Tezos có các mảnh ghép thuộc mảng Quản lý tài sản như sau:

• Youves: Ứng dụng quản lý tài sản top 1 TVL trong hệ sinh thái theo DefiLlama. Anh em có thể provide liquidity cho một số DEX ngay trên ứng dụng này, cũng như mint các synthetic asset như uUSD và uDEFI (chỉ số dựa trên giá của 5 token AAVE, CAKE, LINK, LUNA và UNI) qua việc thế chấp tài sản trong hệ sinh thái. Hiện tại, TVL ứng dụng đang ở mức 35 triệu đô.
• StakerDAO: Một dự án làm về staking pool, cho phép deposit XTZ để stake và nhận lại wXTZ và sử dụng chúng trong các ứng dụng trong hệ sinh thái (tương tự Lido và Metapool).
• Rocket: Một launchpad IDO trên Tezos. Hiện tại dự án chưa đi vào hoạt động và chưa launch dự án nào trên nền tảng này.

⇒ Nhận xét: Tuy chưa có nhiều mảnh ghép ở mảng quản lý tài sản nhưng hệ sinh thái cũng đã có một số ứng dụng chính ở mỗi phân mục, như Youves ở mảng synthetic asset, StakerDAO ở mảng staking pool, và cũng đã có launchpad đầu tiên trên hệ. Tuy nhiên, lượng TVL trong các ứng dụng này cũng chưa lớn - Youves TVL lớn nhất hệ cũng chỉ có 36 triệu đô TVL.

Cơ sở hạ tầng

Tezos có các mảnh ghép cơ sở hạ tầng sau trên hệ sinh thái:

• Harbinger: Oracle “bao trọn" hệ sinh thái Tezos. Hầu hết các ứng dụng lending hay các ứng dụng cần sử dụng oracle trên hệ sinh thái này đều sử dụng Harbinger làm oracle.
• Temple Wallet: Wallet được xây dựng bởi team Madfish Solutions. Hiện tại, ứng dụng ví này đã có hơn 90 ngàn lượt download và sử dụng.
• Galleon, Magma, Spire, Kukai: Các ứng dụng ví native trên Tezos. Trong đó, đặc biệt là Magma Wallet tích hợp chức năng swap được cung cấp bởi Dexter DEX, và có thể trade các token in-app bao gồm kUSD, tzBTC, ETHtz, USDtz, wXTZ.
• Teztool: Một dashboard thống kê token và giá trị token trên Tezos.
• Wrap Protocol: Hoạt động như một chiếc bridge giúp đưa tài sản từ Ethereum qua Tezos và ngược lại.
• Tezos Domains: Ứng dụng tạo domain giống như ENS trên Ethereum, hoạt động native trên mạng lưới Tezos.

Tìm hiểu thêm: Ethereum Name Service (ENS) là gì

⇒ Nhận xét: Tezos đã có đủ các ứng dụng cơ sở hạ tầng trên hệ, với oracle và các công cụ khác trên hệ sinh thái. Điều này là tương đối dễ hiểu với một hệ sinh thái đã tương đối lâu đời như Tezos. Lượng cơ sở hạ tầng này đã đầy đủ để người dùng mới thoải mái sử dụng các ứng dụng và bắt đầu với hệ Tezos nếu hệ thu hút được user về nền tảng.

Nhận định và dự phóng về hệ sinh thái Tezos

Như anh em có thể thấy, hệ sinh thái Tezos tuy đã có nhiều mảnh ghép và đã có tương đối đầy đủ cơ sở hạ tầng và ứng dụng để đẩy mạnh phát triển, nhưng không có user và TVL trên hệ. Điều này chứng tỏ hai khả năng có thể xảy ra:

• Hệ sinh thái Tezos sẽ tung ra các gói kích thích hệ sinh thái trong thời gian tới. Với việc hệ đã phát triển đầy đủ các mảnh ghép và vô cùng sẵn sàng để kích thích sự phát triển, thì họ hoàn toàn có thể làm như các hệ sinh thái khác - tung gói incentives để thu hút user và TVL về hệ sinh thái như nhiều hệ đã làm bao gồm Avalanche, Celo, Fantom, Harmony,...
• Hệ sinh thái Tezos không tập trung vào phát triển các ứng dụng DeFi mà chú trọng và việc phát triển các ứng dụng truyền thống và ứng dụng doanh nghiệp trên blockchain. Với việc Tezos có nhiều bên chạy node là các công ty lớn, tập đoàn lớn trong thế giới truyền thống như RedBull, Ubisoft, Exaion, Societe Generale Group (một ngân hàng lớn ở Pháp),...

Anh em có thể tự đưa ra suy đoán của bản thân để đánh cược vào khả năng Tezos có đưa ra các gói kích thích để phát triển hệ hay không. Với việc các mảnh ghép đã vô cùng đầy đủ và sẵn sàng để bung ra, chỉ cần Tezos Foundation có động thái kích thích thì hệ sinh thái Tezos chắc chắn tăng trưởng trong tất cả các mảng mà mình đã đề cập bên trên.

Lời kết

Hi vọng rằng qua bài viết trên, anh em đã có cái nhìn toàn cảnh hơn về hệ sinh thái Tezos, hiểu về tình hình các mảng và bắt đầu tìm kiếm được cơ hội đầu tư trên hệ sinh thái Tezos.

Anh em nghĩ hướng đi tiếp theo của hệ sinh thái Tezos là gì? Anh em muốn tìm hiểu về tổng quan hệ sinh thái nào tiếp theo? Hãy comment ở dưới bài viết cho mình biết nhé!

Đọc thêm:  Serum: Hệ Sinh Thái Cho Tương Lai & Ngôi Nhà Của Mọi Team Dev