Incentive Program là gì? Nó có thật sự giúp ích cho DeFi?

Từ khoảng tháng 7/2021, các hệ sinh thái có một trend rất thú vị, đó là hàng loạt các gói Incentive Program được đưa vào các hệ sinh thái, vậy số tiền này và mục đích của chúng là gì? Bài viết này sẽ giúp anh em hiểu thêm về dòng tiền này và Incentive Program là gì, chúng tác động thế nào đến hệ sinh thái, cùng một số dự phóng của mình đối với Incentive Program.

Lưu ý: Bài viết đã cập nhật dòng thời gian các gói Incentives mới nhất trong năm 2022.

Incentive Program là gì?

Incentive Program là các gói hỗ trợ bằng tiền được đưa vào các hệ sinh thái nhằm phát triển hệ sinh thái theo nhiều mặt, có thể là phát triển cơ sở hạ tầng, khuyến khích dự án khác xây dựng trên hệ sinh thái của mình,... Nguồn tiền đổ vào hệ sinh thái cũng rất đa dạng, có thể là quỹ đầu tư, chính bản thân team của Blockchain đó, hoặc các dự án khác góp tiền vào,…

Thật ra, Incentive Program nhìn theo một hướng nào đó cũng có thể được xem là một dạng đầu tư. Nếu trước đây, anh em chỉ thấy dòng tiền chảy vào dự án đơn lẻ, thì bây giờ cũng thế, chỉ khác đối tượng là hệ sinh thái.

Các Incentive Program hiện tại

Bắt đầu khoảng cuối tháng 8/2021, các Blockchain bắt đầu được rất nhiều bên đổ tiền vào. Hình dưới đây thống kê theo thời gian cùng với số tiền của mỗi gói:

Trong đó có một vài Blockchain được rót vốn vào không chỉ một lần, đó là Algorand với 3 lần như hình dưới:

Hoặc hệ sinh thái Avalanche với gói Incentive Program thứ hai trị giá $230M đến từ các quỹ lớn như Polychain, Three Arrow Capital, Dragonfly Capital,…

Tác động của Incentive Program

Trong mục này, mình sẽ phân tích ở 2 khía cạnh: Coin của Blockchain và hệ sinh thái nói chung.

Đối với đồng coin của Blockchain

Cách dễ nhất để tìm ra mối liên hệ giữa các chương trình Incentive Program và các Native coin của Blockchain đó là quan sát chart. Sau khi ra mắt tin tức:

• Celo: Giá CELO đã có sự tăng trưởng lên đến 155%, nhưng sau đó đã trở về mức giá gần như cũ và sideway đến hiện tại.
• Terra: Giá LUNA ngày hôm sau tăng trưởng khoảng 40% và tạo luôn ATH mới với 60%.
• Avalanche: Giá AVAX cũng tăng khoảng 40%, sau đó tăng dần tạo ATH mới với 220%.
• Algorand: Nếu tính từ ngày 10/9, Giá ALGO không có quá nhiều biến động, nhưng trước đó 2 ngày thì có tăng lên khoảng 100%. Ở lần thông báo Fund thứ hai thì không tạo nhiều khác biệt.
• Harmony: Giá ONE tăng khoảng 40%.
• Fantom: FTM tăng khoảng 55% trong ngày, nhưng sau đó đạt ATH với khoản 240% tương đương $4B.

Đối với hệ sinh thái

Sau khi tin tức Incentive Program được tung ra, tình hình của hệ sinh thái thay đổi như thế nào?

• Avalanche: Từ ngày 18/8 - 17/9: TVL tăng 800% ($312M - $2.66B).
• Terra: Từ ngày 9/9 - 17/9, TVL tăng 22% ($6.93B - $8.15B).
• Fantom: Từ ngày 30/8 - 17/9, TVL tăng 65% ($760M - $1.2B).
• Celo: Từ ngày 30/8 - 17/9, TVL tăng 27% ($397M - $700M).
• Algorand: Không có sự thay đổi nhiều.
• Harmony: Từ ngày 30/8 - 17/9, TVL tăng 22% ($66M - $114M).

Nhìn chung thì đây là một trong những bước phát triển của việc “kích thích hệ sinh thái”. Nếu như trước đây, anh em chỉ được biết đến các Hackathon đơn thuần để thu hút dự án mới, thì giờ đây, những Incentive Program này sẽ đóng vai trò là thu hút những dự án lớn cũ xây dựng trên Blockchain của mình.

Khi các dự án có tiếng “đặt chân” lên mảnh đất mới này, sẽ kéo theo rất nhiều người dùng đã quen với dự án theo. Ngoài ra, các Incentives này còn khuyến khích nhiều dev đến và xây dựng dự án. Nhưng đồng thời điều này cũng có một mặt hại, mình sẽ nói ở phần dưới.

Các Incentive Program này nói lên điều gì?

Qua các con số TVL tăng trưởng nói trên, có thể thấy những gói hỗ trợ này có khả năng thu hút người dùng rất lớn, gần như đều tăng trưởng ít nhất là khoảng 22% so với con số trước đó của từng hệ.

Nói về trend hệ sinh thái,  thời gian bắt đầu bùng nổ có lẽ là vào khoảng giữa năm 2021, với sự trỗi dậy của 4 cái tên bên cạnh Ethereum, đó là Solana, BSC, Terra và Polygon. Điển hình của việc này là TVL của 4 hệ sinh thái trên đều luôn đứng top. Nếu không tính Ethereum, chỉ 4 hệ sinh thái trên đã chiếm 22%, và nếu tính cả Ethereum thì con số này lên đến… 93%.

Từ hai ý trên, có thể thấy dường như các hệ sinh thái khác đang bắt đầu muốn lấy lại vị thế, hút dòng tiền đổ về mình. Nhưng thật sự đây có phải là dòng vốn lành mạnh?

Liệu những gói Incentive Program có giúp hệ sinh thái phát triển?

Nếu anh em để ý, thì dòng vốn đổ vào Crypto hiện tại từ tháng 5/2021 đến nay không có dấu hiệu gì thể hiện dòng tiền mới đổ vào. Do đó, cá nhân mình thấy các Incentives này chỉ đơn giản là một “Vampire Attack”, lấy tiền của các bên qua lại.

Bên cạnh đó, DeFi hiện tại gần như đã bão hòa với những model dự án đã quá cũ, chỉ vòng vòng qua lại AMM, Lending,... Dù biết đây là những mảnh ghép cần thiết của hệ sinh thái, nhưng nếu vẫn giữ nguyên như vậy, người dùng sẽ không thấy được sự khác biệt mà chỉ chạy theo Incentives, từ đó dẫn đến nguồn tiền vào hệ sinh thái trở nên không bền.

Tỉ phú Peter Thiel - Founder của Paypal đã từng nói: “Competition is just for losers”. 

Câu này có vẻ khá đúng ở tình hình hiện tại, khi đa phần các dự án chỉ dường như cạnh tranh một cách mù quáng, ai cũng giống ai mà không tạo ra một nét đặc trưng riêng. Một nét đặc trưng mà mình có thể ví dụ, đó là Terra:

Nếu anh em đã từng hay từng nghiên cứu về Terra, đều biết “xương sống” của Terra chính là UST. Do đó, để phát triển, Terra đã chọn hướng đi là mở rộng nhu cầu UST thông qua hai cách:

• Phát triển chiều dọc: Tăng nhu cầu sử dụng trong chính Terra (1).
• Phát triển chiều ngang: Tăng nhu cầu sử dụng qua các hệ khác (2).

Ở ý (1), đó là xây dựng Anchor làm trung tâm, các ứng dụng vay mượn khác ở trên, dùng UST làm Stablecoin duy nhất,...

Về ý (2), đó là mở rộng hợp tác với Solana, Harmony, Secret, đưa UST sang các hệ sinh thái đó.

Và cuối cùng là Project Dawn, một quỹ mới của chính team Terraform Labs, dùng để xây dựng cơ sở hạ tầng của Terra để đáp ứng nhu cầu của người dùng, không phải là Incentives trực tiếp.

Dự phóng sắp tới về Incentive Program

Hệ sinh thái nói chung

Như mình đã nói, dòng tiền đổ vào các hệ sinh thái khác có lẽ vẫn giúp tăng trưởng phần nào, nhưng vẫn mang tính đầu cơ là chính. Và sau đó là những đợt pump dump liên tục diễn ra.

Ngoài ra, khi dòng tiền đổ vào các hệ sinh thái khác quá nhanh, sẽ dẫn đến rất nhiều dự án theo kiểu “mì ăn liền”, từ đó tạo ra hệ quả là các đợt hack liên tục ở BSC mà mình đã từng đề cập trong bài viết này.

Và một điều tiếp theo khả năng cao cũng sẽ đến, đó là các Blockchain khác cũng sẽ có dòng tiền đổ vào. Những Blockchain này có thể là Tezos, Flow, Secret Network, Crypto.com,…

Một trend mới sắp đến?

Vẫn có khả năng khác, đó là nếu dòng tiền ở các hệ sinh thái top-tier trên mà vẫn không có gì mới ở DeFi, thì khi sang các hệ sinh thái nhỏ như Avalanche, Celo, Algorand,... đột nhiên sẽ xuất hiện một trend khác, và đây là cột mốc tạo ra sự đột phá mới cho DeFi nói riêng và cả Crypto nói chung.

Một vài trend mình nghĩ có khả năng xảy ra sắp tới:

• Bảo hiểm: Thời gian DeFi xuất hiện không phải là quá lâu, cũng không phải là quá ngắn, nhưng vẫn chưa có cách nào khắc phục được các đợt Hack, Exploited,... đã gây tổn thất không hề nhỏ. Bảo hiểm hiện tại vẫn chưa có ai có thể giải quyết được những việc này, khi mà dự án được bảo hiểm thì không bị hack, dự án không được bảo hiểm thì bị hack liên tục.
• NFT: NFT đang đem lại làn gió mới trong thời gian gần đây, khi rất nhiều bộ sưu tập ngộ nghĩnh ra mắt với giá trị không tưởng. Đỉnh điểm là Loot, có thể xem là tựa game đầu tiên xuất phát từ chính Crypto mà không hề vay mượn ý tưởng game của thế giới truyền thống. Liệu tương lai sẽ có điều gì khác thú vị hơn?

Tổng kết

Việc cạnh tranh là một điều tất yếu phải xảy ra không chỉ ở Crypto, mà còn là ở mọi nơi. Nhưng nếu cạnh tranh một cách không có hướng đi rõ ràng, và không tạo ra sự khác biệt, thì ở đó, tất cả đều là người thua cuộc.