Những rủi ro thường xảy ra trong AMM

Cơ chế AMM được sử dụng nhiều nhất trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), giúp giải quyết vấn đề khi giao dịch token thanh khoản thấp với tốc độ nhanh chóng. Tuy nhiên, vẫn có những rủi ro nhất định trong khi sử dụng AMM.

tracydemon.bts

Published Oct 01 2020

Updated May 31 2024

5 min read

Những rủi ro thường xảy ra trong AMM

Tổn thất tạm thời

Để dễ hình dung Tổn thất tạm thời, chúng ta cùng xem xét ví dụ dưới đây:

Giả sử, mình sở hữu một cổ phiếu Tesla. Giá cổ phiếu giảm từ 500 USD xuống còn 400 USD. Tuy nhiên, khoản lỗ 100 USD chỉ đang ghi nhận trên giấy tờ. Khi mình chưa bán cổ phiếu thì khoản lỗ vẫn chưa được ghi nhận, chỉ có giá trị của cổ phiếu thay đổi.

Cổ phiếu có thể tăng lên 500 USD một lần nữa và mình sẽ không nhận khoản lỗ nào.

Ví dụ trên của Tesla cho thấy rủi ro ở đây là khi giá cổ phiếu giảm, chắc chắn mình sẽ phải nhận một tổn thất thực sự.

AMM thay đổi nhanh chóng theo biến động giá và các phép toán được tính liên tục theo từng giây, khoản tổn thất mà người dùng đang thấy trên “giấy tờ” không hẳn là tổn thất thực sự. Nó đang ở trạng thái “chưa tổn thất”.

impermanent loss — Impermanent loss (tổn thất tạm thời)

Lấy ví dụ của Uniswap.

Giả sử Uniswap không có phí giao dịch, một pool có 2 token: ETH và USDT.

Khi 1 ETH = 400 USDT. Tỉ lệ này chỉ được tính cho các token đã có sẵn bên trong pool.

Còn bên ngoài pool, giả sử mọi người đang giao dịch 1 ETH = 420 USDT trên sàn Binance.

Nhà giao dịch chênh lệch giá kiếm lời như thế nào?

Các nhà giao dịch chênh lệch giá sẽ dùng 400 USDT để mua 1 ETH trong pool, sau đó chuyển lên sàn Binance và bán nó với giá 420 USDT.

Điều đó có nghĩa họ nhận được 20 USDT miễn phí, và điều này được gọi là chiến lược kinh doanh chênh lệch giá (arbitrage). Việc tương tự diễn ra trong tài chính truyền thống cũng vậy.

Khoản lỗ do đâu mà có?

Các nhà giao dịch chênh lệch giá này tất nhiên sẽ mua và bán ETH cho đến khi tỷ giá trong pool đạt 1 ETH = 420 USDT (bằng với giá trên Binance).

Bây giờ có thể bạn sẽ nghĩ "dù sao thì đó cũng là giá bình thường, không ảnh hưởng gì đến mình cả".

Tuy nhiên, quá trình sẽ xảy ra những thứ như sau:

Trạng thái bắt đầu: Số tiền có trong pool là 25 ETH và 10,000 USDT.

Theo thứ tự lần lượt: Token → Số lượng → Giá → Giá trị.

ETH → 25 → 400 → 10,000 (tính bằng USD).
USDT → 10,000 → 1 → 10,000 (tính bằng USD).

Tổng số lượng coin không đổi (hằng số k) = 25 * 10,000 = 250,000.

Khi giá bên ngoài tăng lên 1 ETH = 420 USDT, các nhà giao dịch chênh lệch giá sẽ giao dịch.

Sự thay đổi trong pool sẽ được tính theo công thức sau:

Giả sử bạn sở hữu 10% pool, bạn sẽ được hưởng 2.43975 ETH + 1,024.695 USDT.

Tổng số tiền bạn có tính theo USDT là = 2.43975 * 420 + 1,024.695 = 2,049.39 USDT

Nếu ban đầu bạn giữ 10% đó trong ví cứng, bạn vẫn giữ 2.5 ETH +1,000 USDT.

Số tiền bạn có tính theo USDT == 2.5 * 420 + 1,000 = 2,050 USDT.

Số tiền bị mất = 2,050 - 2,049.39 = 0.61.

Tìm hiểu chi tiết: Cách giảm thiểu tổn thất tạm thời trong Crypto.

Rủi ro trượt giá

Tổn thất gì xảy ra trên AMM nếu có thực hiện giao dịch? Rủi ro này được gọi là trượt giá (slippage).

Sự khác biệt giữa giá dự kiến trước khi giao dịch và giá thực tế khi token được giao dịch. Chính là lý do tại sao trên Uniswap, người dùng luôn thấy hai chỉ số là "số tiền tối thiểu nhận được" (minimun received) và “tác động giá” (price impact).

Điều gì gây ra trượt giá?

Các AMM DEX liên tục diễn ra các giao dịch. Trong một cặp giao dịch, giá cho token thứ nhất sẽ khác với giá của token thứ hai vì mô hình nhà tạo lập thị trường tự động (AMM). Quy mô giao dịch càng lớn so với thanh khoản, mức trượt giá càng cao.

Ví dụ, bạn muốn giao dịch 9,000 token và mà chỉ có 10,000 token trong pool (hay còn gọi là 90% tính thanh khoản), mức trượt giá sẽ rất lớn. Điều đó có nghĩa là số tiền thực tế bạn nhận được so với số tiền dự kiến sẽ rất khác nhau.

Có cách nào để ngăn chặn trượt giá không?

Một giải pháp để ngăn chặn trượt giá là trả phí gas cao hơn để các giao dịch của người dùng được ưu tiên, nhưng điều đó sẽ gây tốn kém về phía người dùng. Bởi phí giao dịch thậm chí có thể nhiều hơn mức trượt giá.

Một cách khác là chọn giao dịch trong các pool thanh khoản lớn, nơi mà lượng token người dùng muốn giao dịch chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ so với pool.

Ví dụ, nếu bạn muốn giao dịch COMP để lấy ETH, bạn nên vào Balancer, Uniswap, Bancor... chọn nhóm có thanh khoản lớn nhất và giao dịch ở đó thay vì ở nơi khác.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm: 3 cách tránh trượt giá khi giao dịch Crypto.

Tổng kết

Qua bài viết, hy vọng bạn cũng có thể hiểu thêm hơn về những rủi ro thường thấy trong khi sử dụng các giao thức cơ chế AMM.