Tăng trưởng hay tích luỹ giá trị: Dự án crypto nên ưu tiên gì trong giai đoạn đầu?

Tình trạng hiện tại

Hiện tại, nhiều dự án lớp ứng dụng crypto tập trung vào tăng trưởng, mở rộng thị phần và thu hút người dùng để củng cố vị thế. Các dự án này ít chú trọng đến việc tích lũy và phân phối giá trị từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của giao thức.

Xu hướng này được thể hiện rõ qua một số dự án top đầu trong DeFi, cụ thể là Uniswap và Lido.

Uniswap

Uniswap hiện tại là DEX với TVL lớn nhất trên thị trường. Uniswap Labs đã chuyển quyền quản lý Uniswap Protocol cho DAO, đồng thời trì hoãn việc tích lũy giá trị cho Protocol và UNI token để ưu tiên cho việc tăng trưởng.

Uniswap Labs đã xây dựng một mô hình kinh doanh bền vững với doanh thu đến từ các khoản phí bổ sung được áp dụng trên giao diện người dùng (Front-end Fee) mà họ phát triển. Trong khi đó, Uniswap Protocol vẫn chưa có cơ chế cụ thể để tích lũy giá trị từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của chính nó.

Đọc thêm: Mô hình kinh doanh và chiến lược của Uniswap Labs.

Lido

Một trường hợp tương tự là Lido, Liquid Staking Protocol lớn nhất Ethereum. Khác với Uni, Lido đã xây dựng mô hình phân phối lợi nhuận giữa các bên tham gia, bao gồm Staker, Node Operator và Lido DAO. Phần thưởng staking được phân phối lại theo tỷ lệ:

• 90% dành cho Staker.
• 5% cho Node Operator.
• 5% cho Lido DAO.

Mặc dù Lido đã có cơ chế tích lũy giá trị cho Protocol, họ vẫn trì hoãn việc phân phối giá trị đã tích lũy cho các bên liên quan, trong đó có những người nắm giữ token LDO.

Điểm chung của Lido và Uniswap đều là những giao thức hàng đầu trong lĩnh vực của mình, Uniswap dẫn đầu trong mảng DEX, còn Lido đứng đầu về Liquid Staking.

Tuy nhiên, cả hai đều không tích lũy giá trị kinh tế trực tiếp cho native token của mình. Dù vậy, vốn hóa thị trường của UNI và LDO vẫn đã vượt qua mức hàng tỷ đô la.

Điều này dẫn đến một câu hỏi quan trọng:

• Liệu các dự án lớp ứng dụng nên đặt trọng tâm là tăng trưởng, phát triển thị phần lên trên các khía cạnh như tích lũy và phân phối giá trị kinh tế cho các bên liên quan?
• Liệu đây có phải là một chiến lược mà các dự án khác nên học hỏi và áp dụng?

Góc nhìn: Ưu tiên thị phần trước

Trong trường hợp của Lido và Uniswap, 2 dự này đang cạnh tranh trong thị trường DeFi năng động, cạnh tranh gay gắt, lần lượt là phân khúc Liquid Staking và DEX.

Mô hình kinh doanh cốt lõi của hai nhóm dự án không khác nhau nên sự khác biệt nhỏ về lợi nhuận cho các bên tham gia có thể dẫn đến dịch chuyển thanh khoản, TVL và người dùng sang các giao thức đối thủ.

Chẳng hạn, nếu Uniswap kích hoạt cơ chế chia sẻ phí quá sớm, điều này có thể làm suy yếu lợi thế cạnh tranh và tạo cơ hội cho các DEX khác thu hút nhà cung cấp thanh khoản (LPs) với mức lợi nhuận cao hơn.

Hơn nữa, các vấn đề liên quan đến tích lũy và phân phối giá trị kinh tế rất phức tạp. Nếu triển khai không tối ưu, dự án có thể thất bại và đánh mất thị phần vào tay các đối thủ cạnh tranh.

Vì vậy, lựa chọn an toàn, hợp lý trong giai đoạn đầu là tập trung vào việc thu hút người dùng và ưu tiên tăng trưởng thị phần để củng cố vị thế trên thị trường.

Khi đã đạt được một vị thế vững chắc và ổn định, dự án có thể triển khai các cơ chế tích lũy và phân phối giá trị một cách hiệu quả hơn, đảm bảo rằng giá trị không bị chia sẻ quá sớm và không làm ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh lâu dài.

Góc nhìn: Cân bằng tăng trưởng và tích lũy giá trị

Trì hoãn việc tích lũy giá và phân phối giá trị để tập trung vào tăng trưởng là chiến lược mà nhiều dự án đã và đang lựa chọn nhưng đây không phải là lựa chọn ý tưởng trong mọi trường hợp.

Dưới đây là một số quan điểm ủng hộ các dự án cần bằng tăng trưởng, tích lũy và phân phối giá trị.

Các vấn đề liên quan đến vốn chủ sở hữu và lợi ích nhóm

khi phân cấp và phát triển giao thức theo thời gian, các vấn đề liên quan đến vốn chủ sở hữu và lợi ích nhóm có thể làm mọi thứ trở nên phức tạp và thậm chí gây ra xung đột trong cộng đồng. Tiêu biểu như Uniswap DAO đang gặp nhiều khó khăn để kích hoạt chuyển đổi phí.

Giả định người chiến thắng chiếm phần lớn

Cách tiếp cận chi tiền để thúc đẩy tăng trưởng (ví dụ chi tiêu lớn để thu hút người dùng mà không tập trung vào lợi nhuận ngay lập tức) chỉ hợp lý khi tin rằng thị trường, nơi dự án hoạt động sẽ có cấu trúc "người chiến thắng chiếm phần lớn", như các sàn giao dịch, nơi người dẫn đầu có thể chiếm ưu thế lớn và áp đảo thị phần.

Ngược lại, nếu dự án đang hoạt động trong một thị trường phân mảnh và cạnh tranh, nơi không có người dẫn đầu rõ ràng và các đối thủ cạnh tranh chia sẻ thị phần tương đối đồng đều, thì việc chi tiền để tăng trưởng có thể trở nên lãng phí. Lợi nhuận tiềm năng thường bị cạnh tranh làm mất đi, khiến cho những nỗ lực đầu tư ban đầu không còn xứng đáng.

Meme Governance Token

Giá trị của token là một yếu tố quan trọng cho sự phát triển của giao thức, thường được sử dụng như một loại tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng (ví dụ, trả lương hay cung cấp phần thưởng khuyến khích). Tuy nhiên, để token duy trì giá trị trong dài hạn, cần phải có cơ chế tích lũy giá trị.

Điều này không cần phải xảy ra ngay lập tức, nhưng việc trì hoãn nó có thể dẫn đến các vấn đề như xung đột lợi ích hay sự phức tạp về vốn chủ sở hữu. Vậy nếu điều này là không thể tránh khỏi, tại sao chúng ta không thực hiện nó càng sớm càng tốt khi các rào cản còn thấp?

Chúng ta đang sống trong thế giới thực, nơi các cấu trúc thị trường đã tồn tại. Nếu các dự án muốn thu hút nguồn vốn từ các tổ chức lớn, họ cần tránh các Meme Governance Token. Đây chính là lý do tại sao việc các giao thức bắt đầu tích lũy và phân phối giá trị là rất quan trọng, dù số tiền tích lũy có thể chưa lớn.

Nhận định của tác giả

Về cơ bản, tác giả đồng ý với cả hai góc nhìn đã trình bày. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đặt dự án vào bối cảnh cụ thể của nó. Bối cảnh phát triển của mỗi dự án thường khác nhau và phải được xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định chiến lược.

Một số yếu tố cần xem xét bao gồm:

• Category và sub-Category của dự án: Ví dụ, các dự án trong lĩnh vực DeFi có thể thuộc các phân mục khác nhau như DEX (sàn giao dịch phi tập trung) hoặc Liquid Staking. Mỗi phân mục sẽ có các đặc điểm và thách thức riêng, đòi hỏi các chiến lược phát triển khác nhau.
• Đặc tính của Category: Cách thức giá trị lưu chuyển (value flow) trong một danh mục như AMM (Automated Market Maker) sẽ khác với Liquid Staking. Do đó, chiến lược tích lũy và phân phối giá trị cần được tùy chỉnh sao cho phù hợp với đặc điểm của từng danh mục.
• Vị thế trên thị trường: Chiến lược phát triển của một dự án mới trong một danh mục đã có những đối thủ lớn chiếm lĩnh sẽ khác với chiến lược của một dự án đã đứng đầu thị trường.

Chiến lược phát triển, tăng trưởng, tích lũy và phân phối giá trị của một dự án phụ thuộc rất nhiều vào bối cảnh xung quanh nó. Không có một công thức chung cho tất cả các dự án.