Sóng Bitcoin-native trở lại: Cơ hội từ meme coin và NFT

Nhìn lại sự trỗi dậy của Ordinals và BRC-20 trên Bitcoin

Từng được xem là “vàng kỹ thuật số”, một tài sản lưu trữ giá trị và phương tiện thanh toán ngang hàng, Bitcoin đang dần thay đổi vai trò trong hệ sinh thái crypto.

Bước ngoặt bắt đầu từ đầu năm 2023, khi Ordinals xuất hiện, cho phép khắc dữ liệu trực tiếp lên từng satoshi trên blockchain. Nhờ bản nâng cấp Taproot được triển khai từ năm 2021, Bitcoin lần đầu tiên có thể lưu trữ hình ảnh, văn bản và thậm chí cả NFT mà không cần hợp đồng thông minh.

Tốc độ phát triển của Ordinals diễn ra chóng mặt. Theo Dune, chỉ trong vài tháng, số lượng inscription (đơn vị dữ liệu được khắc) đã tăng từ 260 nghìn lên hơn 33 triệu. Đến tháng 7/2025, con số này đã đạt 92 triệu, nghĩa là mỗi năm vẫn có thêm 20 triệu đến 40 triệu inscription được tạo ra.

Cũng trong năm 2023, một tiêu chuẩn token mới mang tên BRC-20 được đề xuất bởi lập trình viên ẩn danh @domodata. Thay vì sử dụng hợp đồng thông minh như ERC-20 trên Ethereum, BRC-20 hoạt động thông qua một file JSON được khắc trực tiếp lên satoshi bằng giao thức Ordinals.

Ngay sau khi ra mắt, BRC-20 tạo nên cơn sốt meme coin trên mạng lưới Bitcoin. Cuối năm 2023 đến đầu 2024, token ORDI (mã BRC-20 đầu tiên) tăng giá gần 30 lần, đạt vốn hóa khoảng 1.8 tỷ USD.

Hàng loạt token khác nhanh chóng xuất hiện, tạo nên một không gian đầu cơ sôi động. Bitcoin không còn chỉ là nơi cất giữ tài sản mà đã trở thành “miền Tây hoang dã” mới cho những nhà đầu tư ưa rủi ro.

Đọc thêm: Ordinals và Runes: Những bước phát triển và thách thức trong tương lai

Bitcoin uptrend, dòng tiền có chảy vào các tài sản Bitcoin-native?

Nhìn vào dữ liệu thị trường từ năm 2023, câu trả lời là có. Đầu năm 2023, khi giá Bitcoin hồi phục mạnh mẽ, dòng tiền đã chảy vào hệ sinh thái Bitcoin-native, đặc biệt là các NFT Ordinals và token BRC-20.

Trước hết là thị trường NFT. Sau khi Ordinals ra mắt vào tháng 1/2023, Bitcoin nhanh chóng trở thành blockchain có khối lượng giao dịch NFT lớn thứ ba toàn cầu, đạt khoảng 596 triệu USD tính đến quý 3/2023, chỉ sau Ethereum và Solana. Tháng 11/2023, Bitcoin thậm chí còn vượt Ethereum về khối lượng giao dịch NFT, dẫn đầu toàn thị trường.

Tiếp theo là cơn sốt BRC-20, làn sóng meme coin trên Bitcoin bùng nổ vào đầu tháng 5/2023. Ngày 11/5 ghi nhận mức giao dịch Ordinals cao nhất kể từ khi xuất hiện, trùng với giai đoạn các token BRC-20 bắt đầu được mint hàng loạt trên UniSat và Ordinals Wallet.

Trong vòng chưa đầy ba tháng, từ 1/5 đến 18/7/2023, tổng khối lượng giao dịch Ordinals đạt 207 triệu USD, tương đương khoảng 2.5 triệu USD mỗi ngày. Trong đó, phần lớn giao dịch đến từ các token BRC-20. Riêng top 50 token đã chiếm khoảng 30% tổng khối lượng Ordinals ở giai đoạn đầu bùng nổ.

Về mặt vốn hóa, tổng vốn hoá các token BRC-20 từng đạt đỉnh 3.7 tỷ USD vào ngày 5/3/2024. Dù vậy, làn sóng BRC-20 đang tạm thời hạ nhiệt.

Đến giữa năm 2025, tổng vốn hoá dao động trong vùng 300 đến 350 triệu USD, giảm hơn 90% từ đỉnh. ORDI chiếm phần lớn trong số đó, hiện có vốn hóa trên 200 triệu USD và khối lượng giao dịch hàng ngày ở mức hàng chục triệu USD.

Một số token khác như SATS đang thu hút lượng người nắm giữ khá lớn. Theo dữ liệu từ OKLink, SATS hiện có hơn 53,000 ví nắm giữ, cho thấy lực cầu vẫn đến từ đông đảo nhà đầu cơ chứ không chỉ từ một nhóm nhỏ cá voi.

Ngay cả thị trường NFT cao cấp trên Bitcoin cũng từng ghi nhận những thương vụ lớn. Tháng 2/2023, một NFT trong bộ sưu tập Ordinal Punks (bản sao của CryptoPunks trên Bitcoin) được bán OTC với giá 9.5 Bitcoin, tương đương khoảng 215,000 USD thời điểm đó. Bộ sưu tập này gồm 100 NFT, thuộc nhóm inscription đầu tiên từ #1 đến #650, nhanh chóng được giới sưu tầm săn lùng nhờ độ hiếm và yếu tố lịch sử.

Đặc biệt, sự tham gia của Yuga Labs (đơn vị đứng sau Bored Ape Yacht Club) càng đẩy xu hướng này lên cao. Tháng 3/2023, Yuga Labs mở đấu giá bộ sưu tập TwelveFold trên Bitcoin, thu về 735 Bitcoin, tương đương khoảng 16.5 triệu USD chỉ trong 24 giờ. Giá trung bình mỗi NFT rơi vào khoảng 0.25 Bitcoin, với mức đấu giá cao nhất lên tới 7 Bitcoin cho một tác phẩm.

Cơ hội alpha: Những dự án, token và NFT gắn liền với Bitcoin

Tháng 7/2025, vốn hoá Bitcoin vượt mốc 2300 tỷ USD. Chỉ trong 3 tháng gần nhất, vốn hoá Bitcoin đã tăng thêm 800 tỷ USD, còn nếu tính từ cuối năm 2024, mức tăng đã lên tới 1300 tỷ USD. Trong bối cảnh Bitcoin trở thành narrative hot nhất thị trường, có thể điểm mặt một số cái tên đáng chú ý để “đón sóng” nếu hệ sinh thái này sôi động trở lại.

Nhóm meme coin BRC-20 nổi bật

ORDI là token BRC-20 đầu tiên, được mint từ giai đoạn sơ khai của Ordinals. Tính tiên phong giúp ORDI nhanh chóng trở thành biểu tượng của cả trào lưu, thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng. Tổng cung được giới hạn ở mức 21 triệu, trùng với tổng cung của Bitcoin, tạo thêm yếu tố khan hiếm.

Nhờ được niêm yết trên nhiều sàn lớn và có thanh khoản cao, ORDI vẫn giữ vị trí dẫn đầu trong nhóm BRC-20 đến giữa năm 2025. Nếu hệ BRC-20 tiếp tục mở rộng, ORDI có thể đóng vai trò tương tự ETH đối với hệ Ethereum. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng ORDI không có tiện ích công nghệ rõ ràng, và giá trị chủ yếu dựa trên vị thế “đầu tiên”.

Một meme coin khác là SATS, lấy cảm hứng trực tiếp từ “satoshi” – đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin. Dù bản chất khá trừu tượng, ý tưởng biến satoshi thành một token riêng lại nhận được hưởng ứng mạnh từ cộng đồng.

Đầu năm 2023, SATS từng có vốn hóa 1.5 tỷ USD. Vì gắn liền với thương hiệu Bitcoin, SATS có tiềm năng trở thành “Doge của hệ Bitcoin”, có xu hướng tăng theo đà lạc quan của Bitcoin. Tuy nhiên, vì không có tiện ích cụ thể, đây vẫn là một token meme thuần túy, với biến động giá rất cao và rủi ro lớn cho nhà đầu tư.

Trong khi ORDI và SATS nổi bật nhờ vị thế và tính nhận diện, RATS với hình tượng “chuột” cũng là một meme coin động vật từng gây sốt với vốn hóa 500 triệu USD vào đầu 2024, dù hiện nay con số này chỉ còn khoảng 20 triệu USD. Tuy chưa có thanh khoản mạnh như ORDI hay SATS, RATS vẫn có thể thu hút dòng tiền nếu trào lưu meme coin động vật lan sang hệ Bitcoin.

NFT Ordinals: Những bộ sưu tập có thể trở thành alpha

Ordinal Punks là một trong những bộ NFT đầu tiên được khắc lên Bitcoin, gồm 100 hình ảnh pixel art lấy cảm hứng từ CryptoPunks. Tất cả đều nằm trong số 650 inscription sớm nhất, tạo nên giá trị lịch sử khó sao chép.

Mặc dù thanh khoản thấp và chủ yếu được giao dịch qua Discord OTC, Ordinal Punks vẫn được xem như biểu tượng khởi nguyên của NFT trên Bitcoin, tương tự vai trò của CryptoPunks đối với Ethereum.

Ordinal Maxi Biz (OMB) là dự án NFT mang phong cách nổi loạn, đúng chất “dân chơi” crypto. Người sáng lập ẩn danh zk-Shark phát hành ba bộ sưu tập, mỗi bộ gồm 100 NFT với màu mắt khác nhau: Xanh, Đỏ, Lục.

Câu chuyện “đốt CryptoPunks để thể hiện đẳng cấp” được cộng đồng hưởng ứng mạnh, giúp OMB đạt giá đỉnh tới 4.2 Bitcoin mỗi NFT. Dự án này từng hợp tác với nhà đấu giá danh tiếng Christie’s, đưa NFT Bitcoin lên sàn nghệ thuật truyền thống. OMB cho thấy một điều: nếu biết cách kể chuyện và xây dựng cộng đồng, NFT trên Bitcoin hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng văn hóa, không chỉ là trào lưu nhất thời.

Bộ NFT TwelveFold lại đánh dấu sự tham gia của Yuga Labs trên Bitcoin. TwelveFold gồm 300 tác phẩm nghệ thuật tạo hình theo dạng lưới 12x12, phản ánh cấu trúc dữ liệu của blockchain Bitcoin. Với uy tín của Yuga Labs, bộ sưu tập này được xem là ứng viên “blue chip” tiềm năng của NFT trên Bitcoin.

BTC DeGods là case study về dòng tiền NFT chảy từ chain khác sang Bitcoin. Vốn là bộ PFP nổi tiếng trên Solana, tháng 3/2024, dự án quyết định “đốt” 535 NFT cũ và hồi sinh chúng dưới dạng Ordinals trên Bitcoin. Mỗi NFT có giá mint khoảng 0.33 Bitcoin, nhưng giá sàn nhanh chóng tăng lên 1.2 Bitcoin. Đội ngũ đứng sau thậm chí mua nguyên một block Bitcoin để mint toàn bộ bộ sưu tập, động thái cho thấy niềm tin mạnh mẽ vào tương lai của NFT trên Bitcoin. Hiện tại, BTC DeGods đang có giá sàn 0.0142 Bitcoin trên Magic Eden.

Ngoài các tên tuổi kể trên, nhiều dự án NFT native trên Bitcoin từng tạo ra ảnh hưởng lớn hoặc thể hiện sức sáng tạo đáng chú ý như:

• Runestone là bộ sưu tập 112,383 NFT được mint và airdrop cho người dùng sớm của hệ sinh thái Bitcoin Ordinals, tạo ra đợt airdrop có giá trị lên tới 210 triệu USD.
• Quantum Cats là bộ NFT do Taproot Wizards phát triển. Với 3,333 NFT, bộ sưu tập này từng đạt vốn hoá hơn 100 triệu USD, nhưng hiện nay vốn hoá đã giảm 90% từ đỉnh.
• OnChainMonkey ứng dụng kỹ thuật inscription lồng nhau để tạo ảnh 3D có độ chi tiết cao, vượt giới hạn dung lượng 4MB của mỗi block.
• Bitcoin Miladys phát triển cầu nối BRC-721E, cho phép đốt NFT Ethereum để tái sinh thành Ordinal, mở ra hướng đi mới cho cross-chain NFT.
• Quantum Cats triển khai ý tưởng NFT tiến hóa theo thời gian, với nhiều lớp dữ liệu được giải mã dần, một thử nghiệm kỹ thuật có thể ảnh hưởng đến cách thức vận hành của cả giao thức Bitcoin.

Đọc thêm: Top 5 dự án Bitcoin NFT nổi bật năm 2024

Một số ngách khác cũng có thể thu hút dòng tiền

Ngoài meme coin và NFT, hệ sinh thái Bitcoin-native đang xuất hiện thêm nhiều ngách nhỏ nhưng đáng chú ý. Nổi bật là các Layer 2, sidechain và cầu nối gắn với Bitcoin.

Chẳng hạn, Stacks (STX) là blockchain riêng liên kết với Bitcoin, cho phép triển khai smart contract và NFT thông qua cơ chế ghi dữ liệu vào chain gốc. Đầu năm 2023, STX từng tăng hơn 250% trong vòng một tháng nhờ hiệu ứng từ cơn sốt Ordinals. Tuy nhiên, mức tăng giá không phản ánh đúng hoạt động on-chain. Thống kê từ Cointelegraph cho thấy trong thời gian đó, chỉ có khoảng 1,000 ví hoạt động trên các dApp của Stacks.

Một dự án khác là Multibit (với token MUBI) – cầu nối giữa BRC-20 và các blockchain EVM, đứng ở vị trí trung gian đón dòng tiền luân chuyển giữa hai hệ sinh thái lớn.

Hạ tầng giao dịch Ordinals cũng được xem là “nơi bán xẻng” trong hệ sinh thái Bitcoin. Khi một trào lưu mới bùng nổ, những người cung cấp công cụ và dịch vụ thường là bên hưởng lợi ổn định nhất. UniSat, Xverse hay Magic Eden là những ví và sàn sớm hỗ trợ giao dịch Ordinals.

Báo cáo của CoinGecko vào tháng 9/2024 cho thấy, Magic Eden chiếm khoảng 61% thị phần NFT Bitcoin, trong khi OKX chiếm khoảng 29%. Doanh thu từ phí giao dịch NFT Bitcoin trên các nền tảng này có thể là động lực thúc đẩy token ME và OKB tăng giá.

Một xu hướng mới cũng đang diễn ra mạnh mẽ đó là BTCFi (Bitcoin DeFi) với một hệ sinh thái đa dạng. Ngoài việc săn các token đang bị định giá thấp, nhà đầu tư có thể chủ động farm point và yield để kiếm tiền từ xu hướng này, nhưng phải có kinh nghiệm dày dạn về DeFi.

Đọc thêm: BTCFi tăng trưởng 2,700%: Khi người khổng lồ tỉnh giấc