Cuộc chiến Perp DEX: Ngôi vương chưa ngã ngũ
Tổng quan thị trường Perp DEX 2025
Năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ của các sàn phi tập trung hợp đồng vĩnh cửu (perp DEX), khi người dùng và khối lượng giao dịch ồ ạt dịch chuyển từ các sàn tập trung (CEX) sang các nền tảng phi tập trung.
Theo thống kê của OKX, vào quý 2/2025, khối lượng giao dịch perp DEX đạt tới 898 tỷ USD. Còn theo DefiLlama, tính đến cuối tháng 9/2025, tổng khối lượng giao dịch perp DEX trong quý 3 đã đạt gần 2.5 nghìn tỷ USD, vượt hơn cả khối lượng của toàn bộ năm 2024 cộng lại.
Thị phần khối lượng DEX so với CEX cũng đạt mức cao kỷ lục, leo lên khoảng 22% vào giữa 2025, chứng tỏ DEX đang dần chiếm một vị thế lớn trong thị trường phái sinh crypto.
Vậy những yếu tố nào thúc đẩy xu hướng này? Trước hết, các sự cố hack, phá sản của CEX giai đoạn 2022 - 2025 (đỉnh điểm là sự sụp đổ FTX cuối 2022, hay vụ hack Bybit 1.5 tỷ USD đầu năm 2025) đã làm xói mòn niềm tin vào sàn tập trung, khiến người dùng tìm đến giải pháp tự quản lý tài sản.
Song song đó, áp lực pháp lý lên CEX ngày càng tăng. Nhiều sàn bị siết chặt KYC/AML, thậm chí Binance và Coinbase phải thu hẹp hoạt động ở một số thị trường.
Điều này thúc đẩy dòng tiền dịch chuyển qua DEX, nơi người dùng không cần trung gian và ít lo ngại về việc tài khoản bị đóng băng.
Những vụ xử phạt từ CFTC với một số giao thức DeFi vào năm 2023 (như Deridex, Opyn) càng khiến các dự án DEX mới chuẩn bị kỹ về tuân thủ pháp lý, tạo niềm tin cho người dùng.
Quan trọng không kém, hạ tầng kỹ thuật đã trưởng thành vượt bậc. Sự phát triển của các giải pháp mở rộng Layer 2 của Ethereum (như Optimism, Arbitrum, Starknet, Base…) cho đến các chain hiệu năng cao như Sui và Solana tạo nền móng vững chắc cho perp DEX cất cánh.
Nhờ hạ tầng tốt, perp DEX mang lại trải nghiệm mượt mà, phí thấp, tốc độ cao, tiệm cận cảm giác giao dịch trên CEX. Chẳng hạn, các DEX như Hyperliquid phát triển hẳn blockchain riêng tối ưu cho trading (với khả năng xử lý khoảng 200,000 TPS), đạt tốc độ khớp lệnh tiệm cận thời gian thực.
Kết quả là trải nghiệm người dùng trên DEX năm 2025 như sàn tập trung, với giao diện trực quan, khớp lệnh nhanh và đòn bẩy cao (lên tới 1000x như Aster, thậm chí 2000x theo kế hoạch của Aark).
Đáng chú ý, cơn sốt airdrop và tokenomics “kích thích” cũng góp phần không nhỏ. Nhiều perp DEX tung ra chương trình tích điểm, airdrop token cho người dùng tích cực, tạo động lực mạnh mẽ thu hút dòng tiền và khối lượng giao dịch.
Cơ chế mua lại và đốt token bằng phí giao dịch (như Hyperliquid) hoặc chia sẻ phí cho người nắm giữ token biến token perp DEX thành tài sản có dòng tiền, kích thích giới đầu tư thu gom.
Các “cỗ máy in điểm” như Lighter, Paradex… đã tạo ra một làn sóng farm airdrop sôi động, nơi trader thi nhau giao dịch (thậm chí là giao dịch giả mạo, vừa long vừa short) để tích luỹ point.
Hiệu ứng mạng lưới giúp khối lượng perp DEX tăng vọt. Các nền tảng hàng đầu như Hyperliquid, dYdX, GMX… trước kia thống lĩnh, nay cũng đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt từ các ngôi sao mới nổi.
Nhìn vào dữ liệu từ BlockBeats, dễ thấy Aster và Hyperliquid đang chia nhau miếng bánh lớn, trong khi Lighter và edgeX bám đuổi phía sau.
Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Aster (dự án mới ra mắt token trong tháng 9) cho thấy thị hiếu thị trường có thể thay đổi nhanh thế nào khi có sản phẩm đủ hấp dẫn và chiến lược hút người dùng hợp lý.
Tổng kết lại, 2025 đích thực là “Năm của Perp DEX” khi khối lượng tích luỹ trong 10 tháng qua đã đạt 4.5 nghìn tỷ USD, cao hơn tổng khối lượng từ năm 2021 đến 2024 cộng lại (theo thống kê của The Defiant).
So sánh và phân loại các dự án Perp DEX
Dưới đây là so sánh tổng quan các dự án theo mức độ trưởng thành và hệ sinh thái, cùng nhận định tiềm năng 3 - 6 tháng tới.
Phân loại theo mức độ trưởng thành
Nhóm đã phát hành token (đã TGE) gồm Hyperliquid (HYPE), Aster (ASTER), Avantis (AVNT) và một số nền tảng cũ hơn như GMX, dYdX, GNS. Đây là các dự án đã hoàn thiện sản phẩm, niêm yết token và có lượng người dùng ổn định.
Hyperliquid và Aster là hai đại diện nổi bật. HYPE ra mắt và airdrop cuối 2024, còn ASTER TGE cuối 2025, đều nhanh chóng lọt top coin lớn nhờ doanh thu khủng, FDV lần lượt là 47 tỷ USD và 16 tỷ USD.
Avantis cũng vừa TGE nhưng quy mô nhỏ hơn (FDV 1.4 tỷ USD), sản phẩm đang trong giai đoạn đầu tăng trưởng.
Các dự án nhóm này thường đã có tokenomics rõ ràng, doanh thu thực tế. Trong 3 - 6 tháng tới, nhóm này tập trung củng cố vị thế. Ví dụ, Hyperliquid phải giữ thị phần trước Aster, Aster sau đợt “hype” cần duy trì lượng người dùng, Avantis phải mở rộng TVL sau khi giá token tăng.
Nhóm sắp phát hành token (chuẩn bị TGE) gồm Lighter, Paradex, StandX, edgeX, GRVT, Extended. Đây là các dự án đã mainnet hoặc sắp mainnet, có chương trình point và lộ trình TGE sắp tới.
Lighter đã có khối lượng giao dịch rất cao (khoảng 150 tỷ USD/tháng) nhờ farm point, dự kiến TGE trong vài tháng tới (dựa theo tình hình mua bán point OTC sôi động). Paradex gia hạn Season 2 tối đa tới Q1/2026 nên TGE có thể diễn ra vào cuối 2025 hoặc đầu 2026, tuỳ tình hình thị trường.
StandX khả năng TGE trong Q4/2025, vì đội ngũ đang gợi ý airdrop cho người giữ point. GRVT và edgeX chưa công bố TGE nhưng có tin đồn airdrop khoảng 20% tổng cung, nên khả năng sẽ TGE trong 6 tháng tới, vì họ chạy alpha đã lâu. Extended có thể ra token muộn hơn (nửa sau 2026).
Nhìn chung, nhóm này có tiềm năng tăng trưởng về khối lượng giao dịch sau TGE, vì token sẽ thúc đẩy nhiều chiến dịch và thu hút dòng tiền mới (mà Hyperliquid và Aster đã trở thành case study). Tất nhiên nếu ra token khi thị trường xấu thì giá có thể giảm mạnh và không đủ khả năng kích thích trader giao dịch.
Dù vậy, trong 3 - 6 tháng tới, nhóm này vẫn sẽ là tâm điểm đầu cơ của thị trường. Nhiều trader đang farm điểm các dự án này (ví dụ trade tích XP của Paradex, mint DUSD của StandX, dùng Lighter beta…) để có cơ hội nhận airdrop.
Nhóm còn sớm (mới manh nha, thử nghiệm) như Astros, vooi, Ostium… Các dự án này vừa hoặc chưa mainnet hoàn chỉnh, lượng người dùng nhỏ, nhiều tính năng còn ở dạng beta.
Astros mới có “soft launch”, người dùng Sui ít nên chưa có nhiều dữ liệu. Vooi V2 đã mainnet, hỗ trợ cross-chain trading, thu được thành công ban đầu là khối lượng tích luỹ 8.4 tỷ USD sau 1 năm rưỡi vận hành. Ostium đã vận hành từ lâu nhưng khối lượng nhỏ khoảng 2 - 3 tỷ USD/tháng.
Nhóm này trong 6 tháng tới có thể chứng kiến một vài cái tên vượt lên nhờ sự kiện hệ sinh thái. Ví dụ, nếu Sui tăng trưởng mạnh, Arbitrum có sóng RWA hay aggregator được cộng đồng ưa chuộng thì lần lượt Astros, Ostium và vooi sẽ tăng trưởng mạnh về khối lượng.
Tuy nhiên, khả năng cao chưa dự án nào thuộc nhóm này TGE trong năm 2025, mà sẽ chờ thị trường tốt hơn và sản phẩm được cải tiến nhiều hơn.
Phân loại theo hệ sinh thái
Có thể phân các perp DEX theo hệ sinh thái gồm Ethereum L2, BNB Chain, Solana, Sui/Aptos và hệ riêng (appchain).
Hệ Ethereum L2 (với Arbitrum, Optimism, Base, Starknet…) là nơi phần lớn perp DEX triển khai do tính mở rộng tốt và tệp người dùng đông.
Trên Arbitrum, GMX và Gains là những “ông vua” đã cũ, nay Aster đang triển khai multi-chain có hỗ trợ Arbitrum. Ostium theo dạng RWA cũng trên Arbitrum. Optimism có Kwenta, Perpetual Protocol… nhưng đã giảm nhiệt trong năm 2025. Trên Base, Avantis đang là ngôi sao đang lên.
ZKsync có GRVT là đại diện tiêu biểu, ngoài ra còn một số dự án đang testnet. Starknet có Extended chạy trực tiếp trên Starknet, còn Paradex sử dụng Starknet stack để tạo chain riêng. Các ZK Rollup còn lại như Scroll và Linea mới chớm nở, chưa thấy dự án perp DEX nào nổi trội, sau này có thể có các bản fork của GMX.
Nhìn chung, Ethereum L2 vẫn là đất lành cho perp DEX, nhờ khả năng kết nối vốn từ Ethereum dễ dàng. Base có ưu thế được Coinbase hỗ trợ người dùng mới, Arbitrum vẫn giàu thanh khoản nhất.
Hệ BNB Chain từng vắng bóng các perp DEX lớn vì người dùng của chain này thích trade futures trên Binance hơn. Nhưng năm 2025 lại khác, Aster chọn BNB Chain làm cứ địa, StandX cũng ở chain này. ApolloX (tiền thân của Aster) cũng chạy trên BNB Chain từ 2022.
Hệ BNB có lợi thế người dùng nhỏ lẻ rất đông, dễ tiếp cận nhưng nhược điểm là độ trung thành thấp, sẵn sàng bỏ đi nếu mất incentive. Aster và StandX đều có cách tiếp cận đúng khi khuyến khích người dùng bằng airdrop và yield.
BNB Chain nhiều khả năng sẽ là một trong những trung tâm của làn sóng perp DEX, đặc biệt nếu Binance định hướng đưa tệp người dùng từ CEX sang DeFi. Tuy nhiên người dùng cũng phải cảnh giác, BNB Chain có độ phi tập trung kém, dễ có rủi ro nếu chain gặp sự cố (đã từng dừng chain khi bị hack cầu vào năm 2022).
Hệ Solana có truyền thống về orderbook DEX như Serum, Mango. Tháng 9/2025, Pacifica đã vượt qua Jupiter để trở thành sàn perp DEX lớn nhất trên Solana. Cả hai đều có khối lượng giao dịch 7 ngày (tính đến 30/9/2025) trong top 10 theo thống kê của DefiLlama.
Điều này chứng tỏ Solana cũng đóng vai trò quan trọng trong làn sóng perp DEX 2025, là đối thủ mạnh của Ethereum L2 hay BNB. Tuy nhiên, một phần khối lượng cao của Pacifica có thể đến từ chiến dịch farm point cho airdrop thay vì nhu cầu thực.
Drift vẫn hoạt động nhưng đã bị Pacifica và Jupiter vượt xa, không còn dẫn đầu như trước. Backpack Exchange và O1 Exchange cũng là những cái tên đáng chú ý.
Hệ Sui/Aptos là những L1 mới. Trên Sui, Bluefin có tiềm năng vươn lên khi lọt top 30 về khối lượng giao dịch perp DEX 7 ngày (tính đến 30/9/2025). Astros trên Sui vẫn ở giai đoạn đầu, Magma cũng đang mở point Season 1. Perp DEX trên Aptos hầu như trầm lắng.
Khả năng trong 6 tháng tới không có nhiều thay đổi, dòng tiền lớn chưa vào các hệ này để trade perp. Song về dài hạn, với tốc độ cao và UX mượt, nếu Sui và Aptos thu hút thành công người dùng Web2 như đã định hướng, các perp DEX với giao diện thân thiện như Bluefin và Astros sẽ hưởng lợi.
Hệ riêng (appchain) là xu hướng mới, các dự án dựng chain riêng tối ưu cho trading (như cách dYdX v4 đang làm). Hyperliquid tạo Hyperliquid L1, Aster sắp có chain Aster riêng, Paradex có Paradex Chain.
Nhìn chung, appchain cho phép tuỳ biến hiệu năng nhưng khó xây dựng hệ sinh thái từ đầu. Hyperliquid là trường hợp thành công hiếm hoi, còn dYdX vẫn chật vật xây dựng TVL trên chain mới (TVL tăng từ 136 triệu USD lên 250 triệu USD sau 18 tháng ra mắt).
Dự phóng tiềm năng 3 - 6 tháng tới
Đến giữa năm 2026, bức tranh có thể thay đổi nhanh chóng. Dựa trên đà hiện tại, Aster nhiều khả năng sẽ duy trì top khối lượng (nhờ cộng đồng đông và airdrop dài hạn Stage 2, 3). Hyperliquid cần tung chiến lược mới (có thể là tokenomics v2 cho HYPE hoặc incentive khác) để lấy lại động lực.
Lighter có thể tiến hành TGE hoành tráng. Paradex nếu hoàn tất các sản phẩm (Options, XUSD) trước TGE sẽ rất đáng gờm, có thể trở thành “dYdX mới” vào 2026.
StandX có tiềm năng trở thành dự án hot trên BNB nếu TGE sớm và chứng minh mô hình DUSD hiệu quả. edgeX và GRVT khá khó đoán, nếu tiếp tục không có token, tăng trưởng sẽ ổn định nhưng chậm.
Token AVNT của Avantis trong ngắn hạn có lẽ đi ngang sau đợt tăng giá, cần tin tức mới (ví dụ ra cổ phiếu on-chain) để tạo sóng người dùng tiếp theo. Astros và vooi cần thời gian hơn 6 tháng để đạt độ chín, nên chưa kỳ vọng bứt phá lớn trước mắt.
Đọc thêm: Hyperliquid và bài toán: Minh bạch cho ai, lợi cho ai?