Toàn cảnh NFT Collection | Sự cạnh tranh của những vùng đất Jpeg
Sự cạnh tranh của những vùng đất Jpeg
NFT ra đời đã cách mạng hoá phương thức sở hữu tài sản số và chiếm một thị phần không nhỏ trong thị trường crypto. Các bộ sưu tập NFT (NFT Collection) là thước đo cho:
Nắm được toàn cảnh các bộ sưu tập NFT sẽ giúp ta hiểu được một phần đáng kể cộng đồng trên một mạng lưới. Từ đó người dùng và dự án có thể hiểu đâu là xu hướng được ưa chuộng để đưa ra các quyết định đầu tư cũng như phát triển sản phẩm.
Các bộ sưu tập NFT khá giống với các nhánh khác trong thị trường crypto khi số lượng mạng lưới mới ngày càng tăng nhưng giá trị chỉ tập trung chủ yếu ở một vài mạng lưới. Bức bản đồ của thế giới Jpeg cũng hiện lên với sự phân chia phần lớn thuộc về Ethereum, Bitcoin và Solana. Những vùng đất khác như Polygon, Base vẫn chưa đáng kể khi so sánh với thị phần của ba kẻ đứng đầu.
Vậy đâu là điểm khác biệt đã giúp Ethereum, Solana và Bitcoin thu hút giá trị? Liệu có hi vọng cho những kẻ thách thức khác?
Kẻ tiên phong Ethereum và miếng bánh đã được phân chia
Ethereum là mạng lưới tiên phong của thị trường crypto, việc hỗ trợ smart contract đã mở đường để tạo ra hàng loạt ứng dụng đột phá hiện tại. Mọi cập nhật, sản phẩm của Ethereum đều được các hệ sinh thái khác học tập và NFT là một trong số đó.
Khởi đầu với sự ra mắt của Crypto Punks vào tháng 06 năm 2017, bộ sưu tập gồm 10,000 NFT có phong cách pixel 8-bit là một trong những dự án NFT nổi tiếng đầu tiên trên thế giới và đã truyền cảm hứng cho rất nhiều nghệ sĩ, thậm chí thúc đẩy việc phát triển tiêu chuẩn token ERC-721 sau này.
Kẻ tiên phong đã mở đường để tạo nên vị thế của các bộ sưu tập NFT như hiện tại. Trong suốt nhiều năm phát triển, miếng bánh thị phần cũng dần được phân chia khi các dự án nổi bật và phát triển sớm hơn đã thu hút được cộng đồng cho mình.
Yuga Labs và phần còn lại
Trong số 12 dự án có khối lượng giao dịch hàng đầu hiện tại thì có 5 bộ sưu tập được Yuga Labs phát triển hoặc mua lại bản quyền (IP) bao gồm: Bored Ape Yacht Club, Mutant Ape Yacht Club, Crypto Punks, Moonbirds, Meebits. Chưa kể tới những bộ sưu tập NFT nổi tiếng khác như Otherside, TwelveFold, Bored Ape Kennel Club. Với tài lực hùng hậu cùng việc sở hữu những bộ sưu tập có tên tuổi, Yuga Labs là một thế lực của nhánh NFT trên Ethereum.
Hiện tại Yuga Labs đang tập trung phát triển Otherside, một game metaverse nơi người chơi có thể tự do sáng tạo nội dung giống Minecraft. Người sở hữu PFP NFT trong hệ sinh thái Yuga và đối tác có thể mang nhân vật vào vũ trụ Otherside.
Tuy nhiên để phát triển một tựa game chất lượng có khả năng đáp ứng số lượng người chơi lớn yêu cầu thời gian và nhiều nguồn lực. Các mini game được ra mắt trước trong lúc phát triển game chính Otherside như Donkey Dash, HV-MTL, Legend of the Mara sau một thời gian đã không giữ chân được cộng đồng. Người chơi tốn quá nhiều tiền để tham gia các mini game mà phần thưởng nhận lại không được bao nhiêu.
Bộ sưu tập đại diện cho Yuga Labs là Bored Ape Yacht Club (BAYC) cũng đang giảm giá liên tục. Ở chu kỳ trước, việc sở hữu BAYC giúp người dùng nhận được rất nhiều airdrop liên quan. Tuy nhiên sau khi xu hướng được airdrop kết thúc, giá trị của BAYC cũng theo đó giảm mạnh. Giá BAYC từ đỉnh 152E hiện tại đã giảm xuống vùng 10E. Các bộ sưu tập khác trong hệ Yuga cũng chịu tình cảnh tương tự. Tháng hai vừa qua, Yuga đã chi khoảng 250 triệu USD để mua lại Proof, studio đứng đằng sau bộ sưu tập Moonbird, điều này cũng dấy lên lo ngại về việc Yuga Labs liệu có đang vung tay quá trán.
Một số số liệu tài chính của Yuga Labs:
Với số tiền đó, có thể phỏng đoán tình hình tài chính của Yuga Labs còn khá tốt, Yuga Labs cũng đang sở hữu cho mình nhiều bộ sưu tập NFT hàng đầu trên Ethereum. Nếu tựa game chiến lược Otherside có thể phát triển được như kỳ vọng, Yuga Labs vẫn còn nhiều cơ hội để thu hút giá trị trong tương lai.
Những hướng đi mới
Với tài lực kém hơn, lượng cộng đồng sở hữu giới hạn cũng như không có kinh nghiệm và đội ngũ để phát triển sản phẩm thực sự, nhiều bộ sưu tập NFT hàng đầu Ethereum đã chọn hướng đi khác thay vì phát triển sản phẩm như Yuga Labs.
Điển hình có thể kể đến việc Pudgy Penguins mở bán đồ chơi sở hữu hình ảnh NFT của mình. Pudgy Penguins là một trong những đồ chơi hot trên Amazon và đã bán được hơn 500,000 USD trong 2 ngày đầu ra mắt.
Một ví dụ khác là Azuki, với việc ra mắt phim anime có chủ đề xoay quanh các nhân vật sở hữu sức mạnh nguyên tố (xem trailer phim tại đây). Đi theo hướng phát triển đó Doodles cũng thông báo về việc ra mắt phim hoạt hình cartoon có hình ảnh nhân vật Doodles.
Cần lưu ý là ngoài những bộ sưu tập kể trên, không phải bộ sưu tập nào cũng thông báo về hướng phát triển tiếp theo ví dụ như Milady, CloneX,... Đây cũng là một tiêu chí cần cân nhắc cho những ai muốn tham gia vào hệ sinh thái NFT trên Ethereum.
Solana, hồi sinh mạnh mẽ từ đống tro tàn
Tháng 11 năm 2022, sàn FTX sụp đổ. Sự việc này ảnh hưởng nghiêm trọng tới hệ sinh thái Solana, giá SOL giảm hơn 50% và chạm mốc $10/SOL. Hậu quả tiếp tục lan sang các dự án khác trong hệ sinh thái khi có nhiều dự án để tiền gọi vốn trên sàn FTX. Hình ảnh của Solana lúc đó chạm đáy, người dùng dần rời bỏ hệ sinh thái. Thậm chí nhiều dự án hàng đầu cũng không lạc quan về tương lai của Solana, bộ sưu tập PFP hàng đầu lúc đó là Degods và y00ts cũng rời Solana để qua Polygon và Ethereum.
Tuy nhiên trong giờ phút đen tối đó vẫn còn có nhiều sản phẩm đang được ấp ủ phát triển trên hệ sinh thái. Mad Lads với việc tiếp tục phát triển trên Solana đã nhận được phần thưởng xứng đáng. Với đội ngũ uy tín, PFP đẹp và có sản phẩm, Mad Lads đã nghiễm nhiên thay thế chỗ trống Degods và y00ts bỏ lại để trở thành bộ sưu tập hàng đầu trên Solana.
Sự thành công của Mad Lads cũng thúc đẩy nhiều bộ sưu tập PFP NFT tăng trưởng như Tensorians, Claynosaurz,...
Không chỉ Mad Lads thành công nhờ việc không rời bỏ Solana khi những đối thủ khác rời bỏ, NFT marketplace Tensor cũng thành công theo cách tương tự. Lúc sàn Magic Eden tập trung hỗ trợ multi-chain, Tensor tiếp tục hoàn thiện sản phẩm cho người chơi NFT trên Solana. Đến hiện tại, khối lượng giao dịch trên Solana của Tensor đã vượt trội hơn so với Magic Eden và trở thành sàn giao dịch NFT được ưa chuộng nhất trên Solana. Giá trị bộ sưu tập NFT của Tensor là Tensorians theo đó cũng tăng trưởng theo.
Các bộ sưu tập NFT hàng đầu trên Solana có xu hướng phát triển kèm sản phẩm:
Solana với phí giao dịch thấp và tốc độ xác nhận giao dịch nhanh là yếu tố khuyến khích việc luân chuyển giá trị liên tục trên hệ sinh thái. Dự án NFT vì vậy cần thêm những yếu tố khác để giữ chân người dùng thay vì chỉ nắm giữ NFT. Sản phẩm hoặc bộ sản phẩm nào mang tới nhiều giá trị nhất cho người dùng sẽ có lợi thế hơn trong nhánh NFT trên Solana.
Con ngựa ô Bitcoin
Từ khi ra mắt, Bitcoin luôn là gương mặt đại diện của thị trường crypto. $BTC là đồng coin chiếm tỷ trọng vốn hoá lớn nhất và được coi là “vàng kĩ thuật số”. Tuy nhiên trong một thời gian dài, mạng lưới Bitcoin gần như đứng im khi những hệ sinh thái khác phát triển thần tốc.
Đứng trước tình thế đó, nhiều nhà phát triển đã thử nghiệm các giải pháp để mang làn gió mới tới mạng lưới Bitcoin. Nổi bật trong số đó là inscriptions với khả năng khắc dữ liệu vào các sats, đơn vị tiền tệ nhỏ nhất của Bitcoin.
Bitcoin từ một mạng lưới không hỗ trợ smart contract và không thể phát triển các tính năng liên quan, nhờ inscriptions đã mở ra hướng phát triển mới khi có thể tạo ra những token, bộ sưu tập NFT, game và thậm chí là smart contract trên mạng lưới.
Các bộ sưu tập NFT trên Bitcoin dần xuất hiện và nhanh chóng thu hút giá trị. Bởi những hạn chế liên quan đến phí cũng như tốc độ xử lý giao dịch của mạng lưới Bitcoin, tần suất giao dịch NFT trên đây thấp hơn những mạng lưới khác. So sánh sự phân bổ người dùng với khối lượng giao dịch, Bitcoin NFT có số người dùng thấp hơn nhưng giao dịch với khối lượng lớn hơn. Từ đó suy ra phân khúc Bitcoin NFT hiện tại thuộc phân khúc giá trị cao.
Mỗi bộ sưu tập có những điểm đặc biệt riêng như Ordinal Maxi Biz, Bitcoin Frogs được khắc trên sats hiếm, NodeMonkes chạy node Bitcoin, Runestone được phát triển từ team Ordinals,...
Số lượng dự án Bitcoin NFT mới đang dần tăng khi xu hướng Bitcoin Ordinals phát triển. Điều này kéo theo nhu cầu cho các sats hiếm và việc giao dịch các sats hiếm cũng đang diễn ra nhộn nhịp trên thị trường.
Gần đây giá trị của các bộ sưu tập NFT trên Bitcoin tăng trưởng mạnh do những thông tin liên quan đến việc airdrop từ Runes Protocol, chuẩn token mới hứa hẹn thay thế cho chuẩn BRC-20 cũ. Sau sự kiện halving diễn ra vào ngày 20/4 vừa qua, nhiều airdrop đã được hoàn tất và giá trị các bộ sưu tập NFT giảm nhanh chóng.
Về lâu dài các bộ sưu tập NFT trên Bitcoin vẫn còn nhiều khả năng thu hút dòng tiền do thuộc mạng lưới giá trị lớn nhất thị trường. Các bộ sưu tập có những đặc điểm nổi bật như có doanh thu từ chạy node, được khắc trên sats hiếm,... sẽ dễ nhận được sự chú ý hơn những bộ sưu tập khác.
Đọc thêm: Ảnh hưởng của Bitcoin NFT đến thị trường.
Cơ hội nào cho kẻ thách thức | Cục diện tương lai ở thế giới Jpeg
Các bộ sưu tập NFT là thước đo cộng đồng của một mạng lưới. Mạng lưới nào có cộng đồng mạnh thì gần như chắc chắn sẽ có các bộ sưu tập NFT giá trị. Do đó việc lựa chọn đúng mạng lưới là rất quan trọng nếu muốn có thị phần đáng kể ở thế giới Jpeg hiện nay.
Ngoài yếu tố cộng đồng, ta còn phải quan tâm đến hướng phát triển của hệ sinh thái. Nếu hệ sinh thái đó thế mạnh hoặc hướng phát triển không tập trung vào NFT thì cũng rất khó để các bộ sưu tập NFT có thể thu hút dòng tiền. Ví dụ như Tron được tạo ra để phục vụ chính cho việc chuyển USDT, Arbitrum tập trung vào phát triển DeFi, BNB Chain có hệ sinh thái khá hỗn tạp và thiếu cộng đồng trung thành,...
Ngược lại với các ví dụ trên, ta có thể thấy những chain khá phù hợp để phát triển các bộ sưu tập NFT có thể kể tới như Base với cộng đồng mạnh và lượng người dùng từ sàn Coinbase, Ton Network với yếu tố cộng đồng có sẵn từ Telegram,...
Những chain có điểm khác biệt về nền tảng và ủng hộ NFT cũng đáng chú ý, cách phát triển này sẽ tương đồng với cách Solana phát triển hệ sinh thái NFT lúc trước. Hiện tại có mạng lưới Starknet có những đặc điểm trên với thế mạnh về Fully-on-chain game (FOCG) và các NFT liên quan tới FOCG.
Tổng kết
Thị trường NFT hiện tại đang khá tập trung với giá trị chủ yếu thuộc về Ethereum, Solana và Bitcoin. Vẫn có cơ hội để mạng lưới khác lấy miếng bánh thị phần từ thị trường, tuy nhiên cơ hội sẽ không đồng đều ở các hệ sinh thái. Đây sẽ là yếu tố cần xem xét nếu muốn đầu tư hoặc phát triển các bộ sưu tập NFT.