Cuộc chiến Incentives của các Layer 2 sau đợt Airdrop Optimism

Sau đợt Airdrop token OP của Optimism cho người dùng, đội ngũ phát triển ngay sau đó đã công bố chương trình Incentives với 230M OP cho các dự án phát triển trên đây. Theo góc nhìn của mình, điều này sẽ khiến thị trường hướng sự chú ý tới Optimism nói riêng và Layer 2 Token nói chung. Đây hứa hẹn sẽ là điểm nóng của Crypto và là nơi đón nhận dòng tiền trong thời gian tới. Xu hướng này là gì? Chúng ta sẽ tận dụng cơ hội ra sao? Không để anh em chờ lâu hơn nữa, cùng bắt đầu nào.

Layer 2 đang trở nên nóng hơn

Tại sao thị trường lại hướng về L2? 

Layer 2 (hay L2), giải pháp mở rộng cho Ethereum với tính bảo mật được kế thừa chính mạng lưới này, đang nhận được nhiều sự chú ý từ thị trường. Đặc biệt từ khi Optimism ra mắt OP (Governance Token của dự án).

Trên thực tế, đã có khá nhiều giải pháp Layer 2 được triển khai trên thị trường và đã phát triển được hệ sinh thái riêng. Có thể nhắc tới Boba, Metis, ImmutableX, Arbitrum, ZkSync, Optimism,… như những ví dụ tiêu biểu.

Tuy nhiên, theo quan sát của mình, chỉ có 4 cái tên nổi bật thời điểm hiện tại đó là Arbitrum, Optimism, ZkSync và StarkWare. Vậy tại sao lại là 4 cái tên này?

Đó là bởi vì chúng đều chưa ra mắt Token. Đối với Optimism, dù đã có Token là OP nhưng vẫn chưa thế giao dịch được ⇒ Do đó, thị trường sẽ hướng con mắt tới những L2 này như là một cơ hội đầu tư trong bối cảnh cuộc chiến giữa các L1 (Avalanche, Solana, Terra, Near,…) đã bão hoà và The Merge của Ethereum vẫn chưa diễn ra.

Bên cạnh đó, L2 cũng nhận được rất nhiều sự chú ý bởi quy mô gọi vốn cũng như định giá của các dự án này là không hề nhỏ, một vài ví dụ:

• Optimism đã kết thúc vòng gọi vốn Series B với $150M huy động và định giá $1.65B.
• Offchain Labs (đơn vị phát triển Arbitrum) cũng không kém cạnh với $120M vốn huy động được trong Series B.
• Ở phía các giải pháp Zk-Rollup, ZkSync đã huy động được $256M bên cạnh đó là StarkWare với định giá $2B sau Series C.

Vì thế chúng ta sẽ có rất nhiều cơ hội từ săn Retroactive (như Optimism), Yield Farming đến đầu tư các L2 Token.

Tình hình L2 hiện nay

Về TVL, tổng lượng giá trị bị khóa trên các giải pháp Rollup khoảng $2.6B. Trong đó, Optimism và Arbitrum chiếm hơn 90% (số liệu tổng hợp từ DeFi Llama).

Cụ thể, tại thời điểm viết bài, TVL của Arbitrum đang là $1.93B, gấp 4.3 lần so với Optimism (chỉ khoảng $451.52M). 

Các hệ sinh thái khác như Metis và Boba dường như đã qua thời kỳ đỉnh cao của mình và chỉ chiếm thị phần TVL khá hạn chế (2 hệ sinh thái này khi TVL đạt đỉnh lần lượt chiếm 19% và 18% TVL trong toàn bộ các L2).

Về số lượng Protocols, Arbitrum và Optimism cũng chứng tỏ được sự vượt trội hơn so với các đối thủ.

Với số lượng Protocols lần lượt là 79 và 37, vượt xa con số 20 của Metis và 18 của Boba thì có thể nói rằng đây là 2 hệ sinh thái nổi bật và tập trung dòng tiền nhiều nhất trong các L2 tại thời điểm hiện tại.

Vậy còn các giải pháp Zk-Rollup thì sao?

Trong các giải pháp mở rộng Ethereum, có thể thấy rằng Zk-Rollup đang có tiềm năng lớn nhất (điều này lý giải cho việc định giá khá cao của Starkware và ZkSync). Thế nhưng, do hiện tại chưa tương thích EVM, cộng với việc phải sử dụng ngôn ngữ lập trình khác nên việc phát triển hệ sinh thái trên đây vẫn đang khá khó khăn.

Thực tế, Stakware đã có những sản phẩm sử dụng Zk-Rollup chỉ phục vụ cho Trading (Specific L2), bao gồm ImmutableX, DyDx, Sorare và DeversiFi. Tuy nhiên một phiên bản hoàn thiện của L2 (nơi các dự án của thể deploy contract trên đó) là Starknet vẫn chưa đi vào hoạt động chính thức.

⇒ Điều đó lý giải cho sự lép vế hơn của Zk-Rollup so với Optimistic-Rollup (Arbitrum, Optimism) hiện nay.

Xem thêm video so sánh & đánh giá 7 dự án Layer 2 nổi bật (Arbitrum, Optimism, ZkSync, StarkWare, ImmutableX, Polygon, Loopring, Metis,...) dưới đây:

Cuộc chiến Incentives giữa các L2

Vampire Attack sẽ nổ ra?

Nhìn vào số liệu về TVL và bối cảnh hệ sinh thái kể trên thì chắc hẳn anh em đã hình dung được mục tiêu ra mắt Token của Optimism. Có thể thấy rằng nước đi này sẽ giúp cho hệ sinh thái Optimism: 

• Tạo sự chú ý trên thị trường.
• Bootstrap hệ sinh thái bằng các gói Incentives.
• Thu hút Builders và Users.

⇒ Từ đó trở thành tâm điểm của thị trường, chiếm thị phần từ Arbitrum cũng như hút dòng tiền từ các Sidechain khác phục vụ cho sự phát triển lâu dài.

Và ngay sau khi thông báo Airdrop, Optimism đã ra mắt gói Incentives với việc chi ~230M Token OP cho các dự án phát triển trên đây.

Tính tới thời điểm hiện tại, cả Arbitrum và Optimism dù vẫn chưa đưa ra bất kỳ chương trình Incentives nào, nhưng vẫn thu hút được một lượng TVL khá lớn (khoảng $2.4B) ⇒ Điều này cho thấy nhu cầu sử dụng các giải pháp này là khá “Organic" chứ không “Synthetic" như một số hệ sinh thái khác.

⇒ Việc ra mắt Token của Optimism sẽ là một cú tạo đà cho sự tăng trưởng sắp tới của toàn bộ L2 nói chung. Khi đó, các dự án L2 sẽ “aggresive” hơn trong việc ra triển khai Token, thiết kế Incentives để cạnh tranh với nhau.

Ngoài ra, dưới góc độ Builders, việc ra mắt Token của các Layer 2 với thiết kế mô hình hợp lý cũng sẽ gia tăng độ bảo mật cho mạng lưới.

⇒ Rất có thể chúng ta sẽ thấy viễn cảnh về L2 War với Vampire Attack và các chương trình Incentives liên tục trong năm 2022 như cách mà L1 War đã diễn ra vào năm ngoái. 

Tuy nhiên có một vấn đề với các chương trình Incentives trên L2, điển hình như Case Study của Boba và Metis, đó là tình trạng Pump Dump cả về TVL của hệ sinh thái lẫn giá Token ⇒ Short-term money.

TVL của Metis đã chia tới hơn 3 lần kể từ khi đạt đỉnh, giá token METIS cũng giảm tới 85.5% kể từ ATH.

Boba cũng chịu số phận tương tự khi TVL của hệ sinh thái thậm chí còn chia 10 lần.

Sở dĩ vấn đề này diễn ra là do các vấn đề liên quan đến thiết kế tính ứng dụng cho L2 Token ⇒ Không giống như L1 hay Sidechain, các L2 trên Ethereum kế thừa bảo mật từ Chain chính, do đó không cần thiết phải sử dụng Native Token làm phí giao dịch cũng như phục vụ cho vấn đề bảo mật. 

⇒ Điều này làm giảm đi đáng kể Use Case của L2 Token dẫn đến khó tạo được một Flywheel bền vững ⇒ Các chương trình Incentives sẽ khó hiệu quả và giữ được dòng tiền trong dài hạn.

Wen Token?

Trong số 4 dự án, chúng ta đã có được thông tin xác nhận 2 trong số đó chắc chắn có Token đó là Optimism với OP và ZkSync thông qua bức ảnh dưới đây.

Câu hỏi được đặt ra hiện tại là liệu 2 dự án còn lại (Arbitrum và Starware) có Token hay không? Với việc đối thủ cạnh tranh chính Optimism đã ra mắt Token thì không có lý do gì để Arbitrum không làm điều tương tự.

Ngoài ra, dòng Tweet dưới từ Co-founder của Offchain Labs đã ngầm khẳng định về việc khả năng cao sẽ ra Token để từ Arbitrum, chỉ là ra vào lúc nào và cách thức tận dụng Token đó ra sao?

Về Starkware với StarkNet Token thì mình chưa nhìn ra được dấu hiệu nào về việc có Token. Tuy nhiên, với sức ép kể trên thì sớm muộn gì StarkNet cũng sẽ có Token của riêng mình.

Theo mình, anh em cũng không cần quá tập trung với StarkNet tại thời điểm hiện tại vì họ vẫn đang trong quá trình hoàn thiện cơ sở hạ tầng do đó cũng chưa có quá nhiều cơ hội “skin in the game" sâu.

Cơ hội đầu tư của chúng ta là gì?

Xác định vị trí “mỏ vàng"

Dựa trên bối cảnh của các L2 hiện nay mà mình đã phân tích ở trên thì chắc hẳn cơ hội sẽ nằm nhiều hơn ở các giải pháp Optimistic Rollup:

• Cả Arbitrum và Optimism đều đã có hệ sinh thái đầy đủ xây dựng trên đó, các cơ sở hạ tầng đã khá hoàn thiện.
• Triển khai Token là quân bài để chiếm lấy thị phần trong hoàn cảnh các hệ sinh thái cạnh tranh nhau rất gay gắt.

Và điều này sẽ rất có lợi cho những người hiểu được cuộc chơi. Chắc hẳn anh em còn nhớ rất nhiều Case Study của các L1 khác khi triển khai các chương trình Incentives, đó là những cơ hội đầu tư với ROI lên tới hàng chục lần và nguồn Yield khổng lồ từ Liquidity Mining. 

Quay trở lại với Zk-Rollup, với định giá $2B của Stakware và “chắc chắn không hề thua kém" của ZkSync thì mình nghĩ rằng ra mắt Token trong thời điểm này là chưa phù hợp.

Sở dĩ, các giải pháp này vẫn đang trong giai đoạn xây dựng cơ sở hạ tầng, chưa sẵn sàng để tích hợp Dapp và mở rộng hệ sinh thái. Do đó khi ra Token, họ sẽ không thể thiết kế được Use Case đủ mạnh để giữ chân người dùng và nhà đầu tư như Optimistic Rollup.

Đồng thời điều này cũng sẽ gây thiệt hại cho Backers của họ, so sánh tương đối về định giá hiện tại, Zk-Rollup lớn hơn Optimistic Rollup khá nhiều. Thật vậy, $2B của Starkware vẫn lớn hơn $1.65B của Optimism ngay cả khi Optimism đã có hệ sinh thái và sẵn sàng cho một nền kinh tế xoay quanh nó.

⇒ Launching Token mà không có Use Case đủ mạnh ⇒ Dòng tiền không đủ bền vững ⇒ Backers khó có thể happy. Từ đó uy tín của dự án cũng suy giảm, ảnh hưởng tới sự phát triển trong tương lai.

Tóm lại, Arbitrum và Optimism trong thời gian tới sẽ là nơi chúng ta tìm kiếm cơ hội đầu tư chính. 

Tìm kiếm cách thức khai thác

Sau khi xác định được vị trí “mỏ vàng" rồi, câu hỏi tiếp theo được đặt ra là Làm sao để khai thác chúng hiệu quả? Hiện nay, mình đang thấy có 3 cách chính: 

• Săn Retroactive.
• Đầu tư L2 Token cũng như các Token trong hệ sinh thái đó.
• Yield Farming.

1. Săn Retroactive

Dưới giả định kể trên, mình thấy rằng anh em sẽ cần đặc biệt chú trọng "skin in the game" với Arbitrum để có thể tăng khả năng nhận Retroactive cũng như có được lợi nhuận sớm nhất.

Optimism tuy đã có Token những vẫn còn Airdrop thêm trong tương lai ⇒ Tất nhiên điều kiện cũng sẽ ngặt nghèo hơn khá nhiều ⇒ Anh em cần chú ý trở thành một "real user" thật chất lượng.

Còn đối với các dự án Zk-Rollup, chúng ta vẫn nên làm Retroactive sớm nhất có thể. Tuy nhiên nếu việc này tốn quá nhiều thời gian cũng như "giam vốn" của anh em trong khoảng thời gian dài thì mình nghĩ rằng hoàn toàn có thể để Pending.

Tham khảo thêm: Săn Airdrop & Retroactive trên các Layer 2: Đâu là cơ hội tiếp theo?

2. Đầu tư Token 

Đối với L2 Token như OP hay Arbitrum thì mình nghĩ anh em hoàn toàn có thể đầu cơ trong thời gian ngắn khi họ mới Launching, bởi L2 Token hiện tại còn khá mơ hồ về Use Case (mình sẽ nói ở phần sau của bài viết).

Trong 4 dự án phát triển Optimistic Rollup (Boba, Metis, Arbitrum, Optimism), đã có Boba và Metis đã có Token với FDV tại mốc ATH lần lượt là $4B và $3.2B. Với việc đã được định giá tới $1.65B đối với Optimism thì mình nghĩ rằng OP và Arbitrum hoàn toàn có thể đạt mốc FDV $6B - $10B tại mức ATH.

Thậm chí con số này có thể lạc quan hơn vì chúng ta đã thấy được FDV tại ATH của IMX (sử dụng Zk-Rollup) đạt tới gần ~$20B.

⇒ Anh em có thể dựa trên mức định giá tương đối này để có được Entry phù hợp.

3. Yield Farming

Cũng là một cách khá an toàn nếu anh em Farming ở Pool 1 (không chịu rủi ro Impermanent Loss lớn như khi Farming Pool 2). 

Tuy nhiên cách này sẽ hữu dụng hơn đối với anh em có nguồn vốn nhất định. Theo kinh nghiệm của mình, nếu phần vốn phân bổ cho L2 của anh em chỉ khoảng vài ngàn đô thì cách tối ưu hơn vẫn là đầu cơ Token.

Một số điểm cần chú ý đối với L2 Token 

Việc ra mắt Token của các Layer 2 là xu hướng tất yếu, nhưng mình chưa nhìn thấy khả năng thiết kế Use Case hiệu quả để duy trì nhu cầu trong dài hạn.

Thường thì ở các L1, đồng Coin nền tảng sẽ được sử dụng với mục đích làm phí giao dịch, Staking để bảo mật mạng lưới hay quản trị,… nhưng đối với L2 trên Ethereum, điều này là hoàn toàn không cần thiết:

• Về phí và bảo mật, bản chất của các giao dịch trên L2 sẽ được gửi về Ethereum và L2 cũng sẽ phải trả ETH cho Chain chính để các Validators trên đây phê duyệt.
• Phần phí này sẽ được Cover bởi Users ⇒ Do đó việc áp thêm một khoản phí nữa là đồng Coin Native (ví dụ OP) là khá tốn kém và không cần thiết.
• Tính năng Governance thì có khả năng áp dụng để thêm Incentives cho Token nhưng mình thấy rằng đây chưa phải là một Use Case mạnh.

Do đó, các L2 hiện nay đang gặp vấn đề về việc thiết kế Use Case sao cho hợp lý khi ra mắt Token. Boba, Metis hay kể cả Aurora bên hệ sinh thái Near do không tìm ra được giải pháp cho bài toán này nên đã phải chịu tình trạng đồng Coin dự án giảm giá nghiêm trọng (ngay cả với AURORA dù TVL hệ sinh thái vẫn đang trong xu hướng tăng). 

Đây là lý do cho việc mua L2 Token trong tương lai ngắn sắp tới là đầu cơ (trừ khi có thiết kế Use Case hợp lý). Như vậy, bài toán thiết kế Use Case và Incentives của L2 hiện nay vẫn đang chưa có lời giải thoả đáng. Chúng ta sẽ phải đợi câu trả lời từ Optimism và Arbitrum. Bên phía đội ngũ Coin98 Insights chúng mình cũng sẽ tiến hành research để tìm ra lời giải cho chủ đề này trong một bài viết khác thời gian sắp tới.

Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư, các bạn hoàn toàn có thể săn cơ hội Airdrop Retroactive từ các giải pháp Layer 2 này. Coin98 Insights sẽ hướng dẫn cụ thể qua video này nhé!

Lời kết

Mình hy vọng bài viết đã cung cấp cho anh em những Insights hữu ích về sự nóng lên của các giải pháp Layer 2 trên Ethereum trong thời gian gần đây. Các thông tin và phân tích mình sẽ cố gắng cập nhật liên tục và gửi tới anh em trong thời gian sớm nhất có thể.

Nếu anh em có bất kỳ điều gì muốn chia sẻ, hãy comment xuống bên dưới để cùng trao đổi và thảo luận nhé!