Hành trình phát triển của airdrop/retroactive trong crypto
Một loại tài sản nếu không được cộng đồng đón nhận và giao dịch thì không có giá trị. Điều này đúng trong bất kỳ thị trường nào. Trong crypto, airdrop/retroactive giúp kích thích sự tham gia của cộng đồng cũng như quảng bá cho dự án - một mũi tên trúng hai đích. Về phía người dùng, airdrop giúp họ nhận tiền "trên trời rơi xuống”.
Dù vậy, hoạt động này cần được thực hiện cẩn thận - airdrop quá hào phóng có thể làm giá trị token giảm, airdrop quá “chặt tay” có thể khiến cộng đồng không quan tâm.
Free money (tiền miễn phí) - 2014
Năm 2014, Auroracoin (AUR) là đồng crypto đầu tiên được airdrop cho cộng đồng. Ông Baldur Friggjar Óðinsson - nhà sáng lập của AUR đã “phát miễn phí” cho mỗi người dân Ireland 31.8 AUR, tương đương 385 USD lúc bấy giờ.
Mục đích của đợt airdrop này là giới thiệu ý tưởng về tính phi tập trung và là một cách chống lại lạm phát, đặc biệt trong thời điểm các ngân hàng ở đây vỡ nợ 85 tỷ USD sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu vào năm 2008.
Hold to Earn (nắm giữ crypto để kiếm tiền) - 2017, 2019, 2021
2017
Trong mùa bull run của thị trường crypto vào năm 2017, airdrop trở thành một phương pháp phổ biến để các dự án thu hút người dùng. Lúc này, thị trường còn ở giai đoạn ban đầu với Bitcoin và Ethereum là 2 “anh cả”.
Bỗng một ngày, những người nắm giữ Bitcoin và Ethereum thấy mình trở nên “giàu có” khi liên tục nhận được token từ nhiều dự án, phần lớn token này đều có giá trị.
Đơn cử, người dùng nắm giữ Ethereum trong ví đã nhận airdrop từ OmiseGO (OMG), tổng giá trị airdrop khoảng 20 triệu USD. Stellar cũng tiến hành airdrop token Stellar (XLM) cho những ai nắm giữ Bitcoin, tổng giá trị airdrop khoảng 120 triệu USD vào thời điểm đó.
Sau khi EOS blockchain ra đời và trở thành một trong những blockchain thành công nhất lúc bấy giờ, nhiều dự án phát triển trên hệ đã airdrop cho những ai nắm giữ EOS. Phần lớn những dự án này airdrop theo tỷ lệ 1:1 (nghĩa là nắm giữ 1 EOS token sẽ được airdrop 1 token của dự án) như Chaince, EOX, Horus Pay, Everipedia, Atidium, Cetos, HorusPay, KEOS, Lab Ledger, ONO Social Network, EON, GiveyNation…
Một số dự án airdrop cho người nắm giữ token EOS theo những tỷ lệ khác như 1:2 (YAIR), 6:1 (KARMA), 1:10… hoặc yêu cầu người dùng đăng ký như Edna, EOS Sports Bets, CryptoWizard…
2019
Đầu năm 2019, trong mùa bear market, sau khi Tron mua lại BitTorrent (BTT), Justin Sun (người sáng lập Tron) và đội ngũ đã thực hiện chiến dịch marketing: Từ tháng 3/2019 - 2/2025, vào ngày 11 mỗi tháng, những người dùng nắm giữ TRX từ ít nhất 1 năm trở đi sẽ được tặng BTT.
Đây được xem là một trong những sự kiện airdrop dài nhất lịch sử với 10.1% trong số 990 tỷ BTT token dự kiến được airdrop. Thế nhưng, chiến dịch này đã đi đến hồi kết chỉ sau gần 1 năm khởi động.
“Hãy xem Tron và BitTorrent giống như dao cạo và lưỡi dao. Bạn cần cả hai thứ này để tạo ra nền kinh tế internet mới được thúc đẩy bởi tính phi tập trung. Chúng tôi đang phân phát BTT để cung cấp một marketplace với những đổi mới và ứng dụng trên web", Justin Sun nói với CoinDesk.
2021
1inch Network cũng thực hiện airdrop lần đầu vào năm 2020, lần airdrop thứ 2 diễn ra vào tháng 12/2021. Trong đợt đầu, người dùng nắm giữ 1INCH trị giá ít nhất 20 USD sẽ nhận được khoản airdrop 1INCH lên đến 2,000 USD vào thời điểm đó.
Quest to Earn (làm nhiệm vụ để kiếm tiền) - 2018
Dự án Ontology (ONT) xây dựng trên blockchain NEO (lớn thứ 11 vào thời điểm đó) đã airdrop tổng cộng 10 triệu token ONT cho người đăng ký newsletter của dự án (1,000 ONT), người tham gia NEO DevCon (500 ONT). NEO và ONT đều là sản phẩm của công ty OnChain ở Trung Quốc.
Vào ngày 9/7/2018, Ontology tiếp tục airdrop thêm 10 triệu ONT, tương đương 42.1 triệu USD lúc ấy, cho những người nắm giữ token trên NEO blockchain. Trước đó, vào ngày 1/3, dự án đã tiến hành đợt snapshot lần đầu tiên trong lịch sử. Tổng kết, 20 triệu ONT trị giá 86 triệu USD đã được airdrop.
“Đổ tiền vào túi người khác là cách hữu hiệu để thu hút sự chú ý của họ. Nó cũng giúp phổ biến crypto rộng rãi hơn hình thức ICO”, Partner tại Blockchain Capital có trụ sở ở San Francisco, cho biết.
Theo đó, tính đến 2018, các dự án dùng hình thức ICO huy động được 7 tỷ USD, theo Autonomous Next. Nhưng trong 5 tháng (tính đến tháng 11/2018), chưa đến 1/3 số dự án ICO đạt được mục tiêu gây quỹ, theo TokenData.
Hệ sinh thái casino và eSports trực tuyến BigBang cũng airdrop token BigBang nếu người dùng follow hoặc like tất cả 6 tài khoản mạng xã hội mà dự án yêu cầu. Số token trị giá khoảng 75 USD thời điểm đó.
Used to Earn (trải nghiệm để kiếm tiền) - 2020, 2021
Với việc người dùng cheat/spam quá nhiều khiến airdrop không còn mang tính công bằng, các dự án đã áp thêm các tiêu chí khó hơn để ngăn chặn điều này, đồng thời thưởng cho người dùng thực sự.
Vào năm 2020, Uniswap tiến hành snapshot vào ngày 1/9 và airdrop cho người dùng khoảng hơn 2 tuần sau đó. Đây được xem là một trong những đợt airdrop có sức ảnh hưởng nhất thị trường, với khoảng 250,000 người dùng đủ điều kiện.
Cụ thể, người dùng swap trên Uniswap nhận được 400 UNI (khoảng 1,000 USD thời điểm đó), con số này sẽ lớn hơn với người dùng cung cấp thanh khoản. Nếu tính theo giá ATH của UNI ở 42.88 USD (theo CoinGecko), đợt airdrop có giá trị tổng cộng khoảng 6.43 tỷ USD, và mỗi người dùng được airdrop nhận ít nhất 3,400 USD.
Đến năm 2021, dYdX airdrop cho người dùng các ứng dụng (futures, margin, spot) trên Layer 1 và Layer 2 hoặc người dùng gửi tiền vào các pool borrow/supply của dự án trước ngày 26/7. Đã có 64,000 người dùng được airdrop với số tiền cao nhất là 1,000 USD.
Ethereum Name Service (ENS) cũng tiến hành airdrop cho bất kỳ người dùng nào sở hữu ít nhất một ENS tính đến ngày 31/10/2021. Nhiều người thậm chí đã nhận được số tiền lên đến gần 20,000 USD.
Để nhận được airdrop ENS, người dùng cần bỏ phiếu cho 4 điều khoản cơ bản trong điều lệ và uỷ quyền bỏ phiếu cho các đại diện (delegate) của ENS. Số lượng token được airdrop tuỳ thuộc vào thời gian mua địa chỉ ví ENS, thời gian ví được khởi tạo… Ngoài ra, chỉ những địa chỉ ví liên kết với tên ví mới đủ điều kiện nhận airdrop.
Hold NFT to Earn (nắm giữ NFT để kiếm tiền) - 2022, 2024
2022
NFT đã tạo được sức hút đáng kể vào năm 2021, dẫn đến việc các dự án sử dụng nó làm tiêu chí để airdrop.
Những người nắm giữ NFT của Yuga Labs (bao gồm BAYC, MAYC, Kennel Club) đã nhận được 10,950 APE coin. Khi giá APE vào khoảng 23.63 USD, tổng số token được airdrop trị giá khoảng 3.54 tỷ USD.
Thậm chí một người dùng đã vay 5 NFT BAYC để nhận airdrop trị giá 1.1 triệu USD, và sau đó trả lại những NFT này. Vì các holder chủ yếu đầu cơ NFT để nhận “tiền miễn phí” nên sau đợt airdrop, giá NFT của Yuga Labs đã giảm mạnh từ 106 ETH xuống 85.5 ETH.
Tháng 10/2022, Aptos đã airdrop cho 124,828 người dùng với tổng cộng 23,454,750 token APT. Cụ thể, những ai tham gia sử dụng Aptos Incentivized Testnet nhận được 300 token, mint NFT APTOS:ZERO testnet nhận được 150 token.
2023
Năm 2023, những người nắm giữ NFT BAYC được airdrop NFT Bored Ape Kennel Club, mỗi NFT trị giá đến 6 ETH. Nhiều nhà đầu tư cũng đã đầu cơ NFT Mad Labs để chờ nhận airdrop.
2024
Đầu năm 2024, người nắm giữ NFT Starship được Ninety Eight airdrop 10,000 token Saros.
DeepDive-to-Earn (trải nghiệm sâu hơn để kiếm tiền) - 2022, 2023
Thị trường crypto ngày càng lớn kéo theo lượng người dùng ngày càng tăng, trong đó số người cheat/spam để nhận airdrop cũng càng nhiều, có những người thậm chí cheat với hàng nghìn địa chỉ ví. Do đó, một lần nữa, các dự án lại nâng độ khó của việc nhận airdrop.
2022
Tháng 4/2022, Optimism đã airdrop OP theo nhiều đợt để duy trì tương tác của người dùng.
Để được nhận airdrop, người dùng cần đáp ứng một trong những tiêu chí sau: (1) người dùng của dự án trước ngày 23/06/2021, (2) tương tác với dự án trong ít nhất 4 tuần liên tiếp, (3) là DAO Voter, (4) là Multi-signer, (5) quyên góp trên Gitcoin và (6) sử dụng cầu nối sang Polygon, Arbitrum, Gnosis Chain, Solana. Nếu đáp ứng từ 4-6 tiêu chí, người dùng sẽ được nhận thêm từ 3,329 - 20,975 OP.
2023
Ngày 6/2, Arbitrum tiến hành snapshot và thực hiện airdrop một lần duy nhất vào ngày 23/3. Không chỉ người dùng cuối mà các quỹ DAO xây dựng ứng dụng trên hệ cũng được airdrop.
Số lượng token airdrop không có mức cố định như bình thường mà tuỳ vào mức độ tương tác, thời gian tương tác của người dùng, thậm chí, số dư trong ví cũng được tính đến. Ngoài ra, có những tiêu chí khác liên quan đến việc sử dụng Arbitrum One và Arbitrum Nova trong 9 tháng gần đây, khối lượng giao dịch, hợp đồng thông minh, cung cấp thanh khoản…
Vào ngày 2/11, Jupiter thông báo ra mắt token và airdrop 10 tỷ JUP (40% tổng cung) chia làm 4 giai đoạn cho 955,000 địa chỉ ví. Để đủ điều kiện nhận airdrop, người dùng cần giao dịch ít nhất 1,000 USD (swap, đặt lệnh limit order/DCA) trước thời điểm dự án thông báo airdrop.
Point to Earn (kiếm điểm để kiếm tiền) - 2023, 2024
Để khuyến khích người dùng trải nghiệm dự án, tăng TVL và độ phủ sóng… các dự án đã thực hiện việc tính điểm (point). Giờ đây, mỗi hành động của người dùng đều được tính điểm, không còn mơ hồ như trước.
Chẳng hạn, với mỗi ETH được stake, người dùng sẽ được EigenLayer cộng 1 point/giờ. Dự án margin trading Blackwing cũng tính điểm cho người dùng, ưu tiên người dùng sớm. Dự án mạng xã hội Everyworld cũng cho phép người dùng tham gia trải nghiệm dự án để kiếm điểm.
Trong khi đó, Cyber cho phép người dùng kiếm điểm thông qua link giới thiệu (link ref). Blast đang chạy chương trình Points 'Credits' dựa trên các hoạt động trading, cung cấp thanh khoản trên nền tảng.
Drift Protocol, sàn DEX trên Solana cũng đang cho phép người dùng nhận điểm tuỳ theo lượng phí gas trả và khối lượng giao dịch. Ngoài ra, những người dùng giao dịch JUP, một dự án khác trên Solana, sẽ được x2 điểm.
Người dùng của Mode Network sẽ có điểm nếu sử dụng nền tảng để swap/add LP, supply/borrow, mint ModeNS... Meteora, hệ sinh thái đa dạng sản phẩm trên Solana (Vaults, Pools, DLMM, Farm) cũng tính điểm cho người dùng nếu họ tham gia add pool DLMM bản beta (một dạng AMM với thanh khoản tập trung dựa trên Liquidity Book của Trader Joe).
Nhiều người cho rằng việc tính điểm này không hợp lý vì dự án có vẻ đang “ép” người dùng sử dụng sản phẩm thường xuyên và khiến họ cảm thấy bị lợi dụng. Tuy nhiên, các dự án trả lời là mình đang hướng đến việc loại bỏ tệp người dùng chỉ sử dụng sản phẩm để nhận airdrop.
Đọc thêm Chương trình điểm Points trong crypto.
DeepDive + Stake to Earn (trải nghiệm sâu hơn + stake để kiếm tiền) - 2023, 2024
Nếu thời gian đầu người dùng hold token để nhận airdrop, thì hiện tại họ có thể nhận “tiền miễn phí” từ việc stake token.
Ngày 1/1/2023, Celestia snapshot và vào ngày 26/9, dự án công bố airdrop tổng cộng 60 triệu TIA cho 576,653 địa chỉ ví (2% ví đủ điều kiện, 7% volume, 1% cộng đồng Discord và Twitter). Với người dùng thông thường nhận airdrop 40 triệu TIA, ngoài việc staking token, họ còn có thể đã tương tác tích cực với Layer2, là IBC relayer của Cosmos Hub và Osmisis. 20 triệu TIA còn lại được airdrop cho 7,579 lập trình viên và researcher.
Saga, một giao thức về mở rộng (scalability), cũng đã airdrop cho người dùng stake TIA và ATOM. Cụ thể, giai đoạn snapshot số dư ATOM được stake kéo dài từ ngày 20/4 - 20/10/2023.
Ngoài ra, người dùng cần đáp ứng các điều kiện như: số dư ATOM đã stake vào ngày cuối phải lớn hơn 25 ATOM và lớn hơn số ATOM được stake vào ngày đầu của thời gian snapshot. Ngoài ra, người dùng stake TIA, MATIC, AVAX cũng nhận được airdrop từ Saga.
Vào ngày 2/1/2024, Dymension cũng công bố airdrop token DYM cho hơn 1 triệu ví, bao gồm TIA staker, ATOM staker, người dùng hệ Solana và NFT holder (NFT Pudgy Penguins, Bad Kids, Mad Lads) trước ngày 18/12/2023. Trong số 70 triệu DYM được airdrop, 20 triệu DYM sẽ được phân bổ cho những người dùng đã stake ít nhất 1 TIA.
Có khoảng 124,000 người đang stake token vào ngày thông báo airdrop DYM. Chỉ 4 ngày sau, vào ngày 6/1, con số này đã tăng hơn 50% lên hơn 186,000 người. Khoảng 483 triệu TIA, tương đương 48% tổng cung lưu hành đã được stake, tăng 3 triệu TIA từ con số 480 triệu vào ngày 2/1.
Hai ngày sau, Saga tiếp tục thông báo airdrop cho hơn 27,000 người dùng đã stake ít nhất 23 TIA trước ngày 1/12/2023. Dự án vẫn chưa tiết lộ chính xác số lượng token SAGA được phân bổ trong đợt airdrop này. Ngoài ra, với việc stake ETH trên EigenLayer, người dùng cũng được nhận airdrop từ Kelp DAO và AltLayer (ALT).
Buy to Earn (mua để kiếm tiền) - 2023, 2024
Đến nay, thị trường crypto đã phát triển và dần đi vào đời sống thực thông qua các sản phẩm vật lý như điện thoại, thẻ…
Saga phone
Lúc mới ra mắt, điện thoại Saga của Solana có doanh thu ảm đạm. Sau hơn nửa năm, dự án chỉ bán được 2,200 chiếc. Tuy nhiên, điện thoại bất ngờ trở thành hàng "hot" với doanh số tăng 10 lần trong 48 giờ, nhờ vào khoản airdrop 30 triệu memecoin BONK cho người dùng mua Saga. Số BONK được airdrop trị giá khoảng 700 USD, trong khi điện thoại Saga chỉ có giá 599 USD.
Nối gót BONK, dự án Access Protocol cũng công bố kế hoạch airdrop cho chủ sở hữu điện thoại Saga với 100,000 token ACS mỗi người, trị giá khoảng 250 USD.
Aptos Jambo Phone
Với việc hợp tác với JamboPhone của Aptos, Coin98 Super Wallet sẽ được cài đặt sẵn trên điện thoại này.
Ông Nguyễn Thế Vinh, CEO của Ninety Eight và builder của Coin98 Super Wallet, chia sẻ trên Twitter rằng người dùng mua điện thoại Jambo do Ninety Eight phân phối sẽ có khả năng nhận được airdrop trong tương lai.
Zen Card
Zen Card - sản phẩm mới của Ninety Eight được xem là "con lai" của ví nóng và ví lạnh cũng có thể là cơ hội kiếm tiền "miễn phí" cho người dùng. Cũng theo ông Nguyễn Thế Vinh, nếu người dùng sở hữu tất cả bộ sưu tập Zen Card, đặc biệt những phiên bản giới hạn ra mắt vào các dịp kỷ niệm, nhiều khả năng họ sẽ nhận được airdrop.
Hành trình phát triển của airdrop trong không gian crypto đã phần nào phản ánh chính chặng đường trưởng thành của ngành. Từ một khởi đầu khiêm tốn để marketing dự án đến các cơ chế phức tạp hơn trong việc tương tác, quản trị và khuyến khích cộng đồng tham gia, airdrop đã chứng minh mình là công cụ đắc lực của các dự án crypto. Tuy nhiên, đây có phải cách bền vững để giữ chân cộng đồng hay không vẫn là câu chuyện còn lâu mới ngã ngũ.
Đọc thêm: Airdrop đang ngày càng "khó khăn”.