5 nhóm coin phổ biến khi TGE: Sự thật khi TGE token là gì?

TGE (Token Generation Event) là thời điểm biến động mạnh nhất của thị trường crypto, khi giá token có thể tăng hoặc giảm hàng chục phần trăm chỉ trong vài phút. Nguyên nhân đến từ float thấp, market maker điều phối thanh khoản, kỳ vọng ảo từ premarket, áp lực unlock của VC/team và với các dự án có airdrop, lực bán càng lớn vì người dùng muốn chốt lời ngay.

Mặc dù hỗn loạn, hành vi giá của token khi TGE thường rơi vào vài mô hình quen thuộc: pump một nhịp rồi giảm, pump dụ retail rồi đổ sập, hoặc dump mạnh rồi tích lũy và hồi sinh. Việc phân loại token thành 5 nhóm giúp trader và người nhận airdrop nhanh chóng nhận diện: nên giữ, nên bán ngay hay nên đợi tích lũy.

VC Coins: Low Float, High FDV

VC Coins là nhóm phổ biến nhất trong các đợt TGE hiện nay. Đặc trưng của nhóm này là float cực thấp (thậm chí dưới 5%) trong khi FDV bị đẩy lên mức rất cao, thường vài trăm triệu đến cả tỷ USD ngay từ ngày đầu. Với float thấp, market maker dễ dàng điều khiển giá để tạo cú pump mở màn, nhưng sau đó token thường đi vào xu hướng sideway yếu hoặc giảm dần, vì thị trường không có đủ lực mua thật để duy trì đà tăng.

Áp lực xả của nhóm này luôn lớn hơn nhà đầu tư nghĩ. Hầu hết các dự án được VC tài trợ đều có lịch unlock sau 6-12 tháng, khiến token của VC bị khóa suốt nhiều tháng liền. Điều này tạo ra động lực để họ bảo toàn vị thế ngay từ giai đoạn đầu TGE, thường bằng cách hedge hoặc chốt lời gián tiếp để tránh rủi ro biến động giá.

Không chỉ VC và team, mà các dev, những người nhận token để xây dựng ứng dụng  cũng có xu hướng bán ngay sau TGE để thu hồi chi phí hoặc giảm rủi ro. Kết quả là biểu đồ giá của VC coins thường tạo thành mô hình pump một nhịp, rồi cắm đầu lao dốc.

Starknet (STRK) là ví dụ tiêu biểu cho nhóm “VC coin”. Tại thời điểm TGE vào cuối năm 2024, STRK chỉ đưa khoảng 0.6% nguồn cung ra thị trường, nhưng FDV được đẩy lên tới 10-20 tỷ USD. VC giữ tận 20% tổng cung của STRK, với lịch vesting kéo dài trong 3 năm.

Sau cú pump ban đầu, token nhanh chóng bước vào pha điều chỉnh mạnh do các đợt mở khóa liên tục và dòng tiền nội bộ bán ra trên OTC. Ở thời điểm giữa năm 2025, STRK đã giảm hơn 90% so với mức giá niêm yết, và chỉ còn khoảng 2 tỷ USD vốn hóa thị trường, phản ánh rõ việc thị trường định giá lại Starknet sau giai đoạn tăng trưởng quá mức.

Theo bảng dữ liệu của @dyorcrypto, nhiều dự án hiện nằm trong vùng rủi ro cao do VC đang nắm lợi nhuận chưa thực hiện (unrealized profit) quá lớn, trong khi tỷ lệ sở hữu token của VC (VC dominance) cũng ở mức đáng lo ngại.

Chỉ số Dump Pressure phản ánh việc VC đang lời bao nhiêu lần so với giá gốc; còn VC Dominance thể hiện tỷ lệ nguồn cung mà VC đang nắm giữ, hai yếu tố kết hợp lại sẽ quyết định mức độ dễ bị xả trong giai đoạn tới.

Một số dự án có mức độ rủi ro nổi bật gồm:

• Ethena (ENA): VC đang lãi 52×, đồng thời nắm khoảng 25% tổng cung → thuộc nhóm rủi ro cao nhất.
• ONDO: Lợi nhuận VC đạt 17×, dump pressure lớn dù VC dominance thấp.
• ATH: VC đang lãi 10×, áp lực bán lớn từ các vòng gọi vốn trước.
• SUI và SEI: VC lãi khoảng 7×, trong đó SEI còn có VC dominance cao, chiếm 20% nguồn cung.

Những token như ENA và SEI nằm trong nhóm rủi ro kép: VC lãi lớn + nắm giữ nhiều, khiến khả năng bị áp lực bán trong các kỳ unlock sắp tới rất cao.

Đối với VC Coins, chiến lược an toàn nhất là chỉ tham gia sớm để ăn cú pump mở màn lúc TGE rồi chốt nhanh, tuyệt đối không giữ dài hạn vì cấu trúc tokenomics vốn bất lợi cho nhà đầu tư retail. Biến động của nhóm này thường rất mạnh, do đó không nên all-in hay mở vị thế lớn.

Trước khi quyết định vào lệnh, nhà đầu tư cần kiểm tra kỹ ba yếu tố quan trọng: tỷ lệ float thực sự lưu thông, lịch unlock của VC và team, và FDV so với giá trị sản phẩm hiện tại. Nếu cả ba yếu tố này đều xấu, lựa chọn khôn ngoan nhất là đứng ngoài hoặc chỉ giao dịch trong thời gian ngắn.

Crime Coins: Pump và dump có chủ đích

Crime Coins là nhóm token có biến động dữ dội nhất khi TGE, thường bị team hoặc market maker điều khiển để tạo hiệu ứng FOMO. Chúng chủ yếu là các token vốn hóa nhỏ, thanh khoản mỏng hoặc meme coin được KOL shill, nên rất dễ bị thao túng order-book. Giá thường được đẩy lên dựng đứng trong thời gian ngắn, thu hút retail mua đỉnh trước khi bị xả mạnh.

Điểm nguy hiểm là Crime Coins rất khó nhận diện từ đầu, vì bề ngoài trông giống bất kỳ TGE bình thường nào: không sản phẩm, không utility, tokenomics mơ hồ nhưng vẫn có thể tăng nhiều lần nhờ thao túng hoặc dòng tiền đầu cơ. Với memecoin, cú pump thường đến từ hype và shill, chứ không đến từ giá trị thật.

Chính sự bất ngờ và tính đầu cơ cao này khiến Crime Coins vừa cực rủi ro, vừa cực lợi nhuận. Nếu bắt đúng nhịp pump, nhóm token này có thể mang lại mức sinh lời cao nhất trong tất cả các loại TGE, nhưng chỉ dành cho những trader phản ứng nhanh, kỷ luật và chịu được biến động mạnh.

LAYER là ví dụ điển hình cho mô hình pump & dump có chủ đích. Khi TGE, dự án chỉ có khoảng 20% float và vốn hoá 200 triệu USD, đủ nhỏ để market maker dễ dàng kiểm soát thanh khoản và đẩy giá. Sau giai đoạn đi ngang, khoảng hai tháng sau TGE, MM bắt đầu kéo giá từ 1 USD lên 3.2 USD (+200%), với nhiều nhịp pump 60% chỉ trong một tuần khiến retail FOMO mua đỉnh.

Nhưng đúng kiểu Crime Coins, cú pump này không bền. Ngay khi đạt ATH, MM xả hơn 70% chỉ trong 3 ngày, kéo vốn hoá về lại mức 200 triệu USD. Từ đó, LAYER tiếp tục giảm và mất thêm gần một nửa giá trị so với TGE, gần như không có dấu hiệu hồi phục.

Biểu đồ của LAYER thể hiện rõ mô hình quen thuộc: pump dựng đứng, xả mạnh, sau đó chảy máu dần, đặc trưng của những token mà thanh khoản bị điều khiển và retail bị cuốn vào vòng xoáy FOMO trước khi bị nguồn cung lớn từ MM “đè” xuống.

Với Crime Coins, chiến lược quan trọng nhất là chỉ tham gia khi thị trường đang trong giai đoạn bullish, vì nhóm token này phụ thuộc rất lớn vào dòng tiền đầu cơ. Luôn ưu tiên giao dịch bằng spot, tránh sử dụng đòn bẩy hoặc futures để hạn chế nguy cơ bị quét thanh lý khi giá đảo chiều bất thường.

Nếu quyết định vào lệnh, hãy đặt ngay các lệnh bán limit (20-30%) thay vì chờ đợi quá lâu, vì Crime Coins thường chỉ pump trong thời gian rất ngắn. Cuối cùng, tuyệt đối không short, vì những đợt pump mạnh thường do MM điều khiển và có thể xảy ra bất ngờ và thanh lý bất kỳ vị thế short nào trong chốc lát.

Rekt & reborn coins: Dump mạnh, gom lại và hồi sinh

Rekt & Reborn Coins là nhóm dự án thường có nền tảng thật: sản phẩm rõ ràng, đội ngũ phát triển tích cực và cộng đồng người dùng lớn trước TGE. Chính vì có giá trị nội tại nhất định, những token này không đi theo mô hình pump một nhịp rồi giảm dần như VC Coins.

Điểm đặc trưng của nhóm này là giá thường dump rất mạnh ngay tại thời điểm TGE. Lý do thường đến từ các vòng bán trước TGE, airdrop hoặc lượng token unlock lớn khiến thị trường xả đồng loạt. Tuy nhiên, sau giai đoạn giảm sâu ban đầu, token bắt đầu tích lũy trong một vùng giá ổn định, với volume thu hẹp dần và dòng tiền thông minh bắt đầu gom trở lại.

Khác với VC Coins vốn giảm chậm và kéo dài, nhóm Rekt & Reborn coin trải qua một mô hình đặc trưng: rơi thẳng đứng, tích lũy trong 1 khung , rồi bật lại mạnh mẽ khi cá mập gom hàng xong và cộng đồng bắt đầu FOMO trở lại. Đây là lý do nhóm này có thể tạo ra những pha phục hồi rất mạnh sau khi hoàn tất giai đoạn tích lũy ở những vùng giá thấp.

PUMP là ví dụ tiêu biểu cho mô hình Rekt & Reborn: dump mạnh ngay sau TGE, tích lũy dài rồi hồi phục mạnh nhờ lực cầu thật. Trong tuần đầu, token giảm gần 60% do lượng xả lớn từ airdrop, presale và seed. Sau cú rơi, PUMP bước vào pha tích lũy gần 1 tháng trong vùng 0.0025–0.0036 USD; MA20 và MA50 thu hẹp, volume giảm mạnh, cho thấy nguồn cung ngắn hạn đã được hấp thụ và thị trường bắt đầu hình thành đáy.

Khi tích lũy hoàn tất, PUMP bước vào giai đoạn reborn: giá bật từ 0.003 USD lên 0.0089 USD (+300%), đi kèm chuỗi nến xanh, volume tăng trở lại và MA20 cắt lên MA50, những tín hiệu cho thấy lực mua có tổ chức chứ không phải pump nhất thời.

Sự phục hồi mạnh của PUMP đến từ nền tảng sản phẩm thật của pump.fun: doanh thu ổn định từ bonding curve, AMM, bot giao dịch và minting. Đặc biệt, cú bật mạnh trùng với tháng 9/2025 khi doanh thu nền tảng tăng đột biến nhờ Project Ascend, mô hình phí linh động thu hút streamer, builder và creator ngoài crypto. Một số ngày doanh thu đạt tới 8 triệu USD, kéo theo buyback 100% revenue, tạo lực cầu tự nhiên và hấp thụ phần lớn lực bán còn lại.

Tuy nhiên, sau khi tăng gần 300%, PUMP lại giảm hơn 60% trong 2 tháng tiếp theo. Khi meme meta hạ nhiệt, số token mới giảm, doanh thu trở về mức bình thường khiến buyback yếu đi, trong khi nhóm bắt đáy chốt lời tạo thêm áp lực bán. Đây là diễn biến tự nhiên của mô hình Rekt & Reborn: bật mạnh khi dòng tiền vào, nhưng cũng dễ điều chỉnh sâu khi động lực doanh thu và tâm lý thị trường suy yếu.

Nhà đầu tư muốn giao dịch nhóm Rekt & Reborn Coins cần đặc biệt tránh bắt đáy khi token đang rơi tự do, vì giai đoạn dump ban đầu thường kéo dài hơn dự đoán và chưa có lực mua hỗ trợ. Thay vào đó, hãy quan sát các tín hiệu quan trọng như độ sâu của cú dump, khối lượng giao dịch giảm dần và sự xuất hiện của vùng tích lũy ổn định, đây là dấu hiệu cho thấy thị trường đã hấp thụ phần lớn nguồn cung ngắn hạn. Chỉ nên vào lệnh khi token bắt đầu đi ngang trong vùng tích lũy, MA thu hẹp và biến động giảm. Đây là thời điểm rủi ro thấp hơn nhiều và mang lại tỷ lệ risk–reward tốt hơn so với việc lao vào trong pha rơi dốc.

ICO Coins: Gọi vốn lớn, FDV cao

ICO Coins là nhóm token được chú ý nhiều nhờ các đợt public raise lớn và số lượng người tham gia đông, nhưng hành vi giá tại TGE lại rất khó dự đoán vì mỗi dự án có cấu trúc phân phối, mức unlock và launchpad khác nhau.

Dù vậy, phần lớn ICO hype đều chia sẻ các đặc điểm chung: FDV cao, raise lớn, có VC tham gia và thường unlock một phần đáng kể ngay tại TGE, tạo áp lực bán mạnh từ đầu. Thêm vào đó, nhiều token phân bổ cho hệ sinh thái hoặc đội ngũ vận hành thường được chốt lời sớm, khiến nguồn cung xả tăng lên.

Rủi ro lớn nhất của nhóm này đến từ thị trường premarket, nơi giá bị thổi phồng hoặc méo mó bởi hoạt động hedging, đòn bẩy và cá mập thao túng, tạo ra mức giá ảo không phản ánh giá trị thật. Khi token chính thức niêm yết, kỳ vọng bị “xì hơi”, dẫn đến biến động cực mạnh rồi giảm dần khi hiệu ứng hype biến mất và lượng bán từ các nhà đầu tư sớm liên tục đè lên giá.

Monad là ví dụ tiêu biểu của nhóm hype ICO, khi hội tụ đầy đủ yếu tố tạo hiệu ứng FOMO mạnh: một blockchain lớp 1 được phát triển hơn 3 năm, huy động tổng cộng 431 triệu đô la từ các quỹ lớn như Coinbase, OKX Ventures, Paradigm, và sở hữu hệ sinh thái testnet từng đạt hơn 10 triệu ví hoạt động ở giai đoạn cao điểm.

Tuy nhiên, sự kỳ vọng này nhanh chóng bị phá vỡ bởi yếu tố gây nhiễu lớn nhất: thị trường giao dịch trước niêm yết (premarket). Trước ngày TGE tầm 2 tuần, MON được giao dịch quanh mức 0.11 USD, tạo cảm giác sai lệch rằng token có giá trị cao và sẽ có một đợt tăng mạnh khi mainnet chính thức ra mắt. Nhưng khi thanh khoản thực sự được mở, toàn bộ mức giá “ảo” đó lập tức biến mất. Lực bán mạnh từ người mua premarket, người nhận airdrop và những người tham gia ICO kéo giá về sát đáy, thậm chí thủng luôn mức giá ICO ban đầu. Việc premarket “ăn” hết kỳ vọng tốt khiến tâm lý thị trường bước vào TGE gần như nguội lạnh.

Một vấn đề lớn khác là định giá ban đầu quá cao. Ngay sau khi công bố mở bán, giá MON trên thị trường Pre-market Hyperliquid đã giảm từ 0.065 USD xuống 0.055 USD (giảm 15%), tương ứng với FDV 5.5 tỷ USD. Tuy nhiên, mức giá này vẫn cao gấp đôi giá được mở bán từ Coinbase là 0.025 USD tương ứng với FDV 2.5 tỷ USD, cao hơn cả mức định giá của Solana hay Ethereum khi những dự án này lần đầu bán token.

FDV quá cao ngay tại TGE khiến khả năng tăng giá bị bóp nghẹt từ đầu, đặc biệt trong bối cảnh Monad chưa có sản phẩm hoàn chỉnh, chưa có mainnet chính thức vận hành, và chưa chứng minh được sức hút người dùng thật sự. Kết quả là MON bước vào “vòng xoáy” quen thuộc của các dự án ICO gây sốt: kỳ vọng lớn khiến giá premarket bị thổi phồng, FDV cao, lực xả mạnh làm giá rơi sâu ngay sau khi niêm yết.

Với nhóm token ICO, chiến lược an toàn nhất thật sự là không nên giao dịch trong ngày đầu tiên. Hầu hết các dự án dạng này đều có tỷ lệ mở khóa lớn cho tất cả người tham gia, bao gồm ICO, airdrop và quỹ hệ sinh thái, khiến áp lực bán ở TGE rất mạnh và dễ tạo cú rơi sâu ngay khi vừa niêm yết.

Great Coins: Trường hợp hiếm

Great Coins là nhóm token cực kỳ hiếm trong các đợt TGE, nơi dự án hội tụ những điều kiện lý tưởng để giá vận động tự nhiên và bền vững hơn mặt bằng chung. Điểm cốt lõi là không có VC, nên gần như không tồn tại áp lực xả từ các vòng mua giá rẻ. Các dự án thuộc nhóm này cũng thường có sản phẩm thật, doanh thu thật và người dùng thật, tạo ra lực cầu tự nhiên thay vì phụ thuộc vào airdrop hay chương trình kích thích.

Nguồn cung lưu hành tại TGE thường được phân bổ rộng và hợp lý, giúp thị trường hấp thụ giao dịch dễ hơn và giảm nguy cơ bị thao túng giá. Dù float lớn không phải lúc nào cũng có lợi, nhưng với những dự án có nhu cầu sử dụng thực sự, cấu trúc phân bổ minh bạch giúp giá ổn định hơn và tránh rơi vào mô hình pump dump.

Cuối cùng, các Great Coins thường sở hữu cộng đồng mạnh và trung thành, tạo động lực tăng trưởng dài hạn chứ không chỉ bùng nổ khi FOMO. Vì hội tụ nhiều yếu tố hiếm gặp, nhóm token này chỉ xuất hiện rất ít trong mỗi chu kỳ và thường trở thành điểm sáng nổi bật khi ra mắt.

Hyperliquid là ví dụ tiêu biểu cho nhóm Great Coin trong chu kỳ 2025 khi hội tụ hầu hết yếu tố lý tưởng hiếm thấy ở các dự án mới. Dự án không gọi vốn VC, không bán private round và phân bổ tới 37% tổng cung ngay tại TGE cho cộng đồng, giúp loại bỏ hoàn toàn áp lực xả từ những vòng mua giá rẻ, nguyên nhân chính khiến nhiều token low-float/high-FDV sụp mạnh sau niêm yết.

Quan trọng hơn, Hyperliquid có sản phẩm thật và dòng tiền thật. Nền tảng giao dịch của họ vận hành mượt như CEX, thu hút lượng người dùng lớn. Chỉ trong một tháng, Hyperliquid ghi nhận 267 tỷ USD volume, tạo ra 109 triệu USD phí, toàn bộ được đưa vào quỹ buyback. Từ khi ra mắt, hơn 600 triệu USD đã được dùng để mua lại HYPE, giúp quỹ buyback nắm gần 10% tổng cung và liên tục hấp thụ áp lực bán.

Cơ chế buyback mạnh và minh bạch giúp giá HYPE tăng trưởng tự nhiên, không cần airdrop hay chương trình thưởng. Nhờ sản phẩm tốt, cộng đồng trung thành và dòng tiền bền vững, HYPE trở thành một trong số ít token đi ngược xu hướng altcoin, tăng hơn 250% từ TGE, đạt đỉnh khoảng 51 USD dù thị trường chung giảm sâu. Đây là minh chứng rõ ràng rằng với cấu trúc hợp lý và sản phẩm thực sự, Great Coins hoàn toàn có thể tăng trưởng mạnh và bền vững sau TGE.

Đọc thêm: Buyback là gì? Tìm hiểu Buyback và Burn trong Crypto