Hệ sinh thái Ethereum 2024 - Hệ sinh thái lớn nhất trong thế giới crypto
Ý chính:
- Bản cập nhật Dencun đã tác động không nhỏ đến toàn bộ hệ sinh thái Ethereum từ số lượng transaction, user, cho tới doanh thu của các validator.
- Số liệu về TVL và vốn hoá của stablecoin tăng trưởng từ đầu năm 2024, dẫu cho sự dịch chuyển tài sản ra bên ngoài hệ sinh thái.
- Nhóm dự án liên quan tới staking vẫn chiếm thị phần lớn bên trong hệ sinh thái Ethereum.
- Các nhóm dự DeFi lớn trên Ethereum như Uniswap, MakerDAO, Aave đều cho thấy những sự thay đổi tích cực trong khoảng thời gian qua.
- Các hoạt động liên quan tới NFTs lại chứng kiến sụt giảm trong thời gian qua trong bối cảnh các NFT Collection vẫn đang tìm kiếm hướng phát triển phù hợp.
- Nâng cấp Pectra được hứa hẹn sẽ giải quyết các bài toán tiếp theo trên lớp đồng thuận và thực thi.
Tổng quan về Ethereum
Ethereum được khởi xướng bởi Vitalik Buterin vào năm 2013, sau khi ông nhận thấy những hạn chế trong chức năng của Bitcoin. Buterin đã xuất bản whitepaper của Ethereum vào cuối năm đó, mô tả một nền tảng điện toán phân tán để thực hiện các hợp đồng thông minh và xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApps). Với tầm nhìn đó, Vitalik Buterin và các cộng sự đã huy động được 31,529 BTC (tầm $18M vào thời điểm đó) để phát triển giao thức cốt lõi và tăng trưởng hệ sinh thái Ethereum.
Ethereum có những điểm nổi bật sau:
- Thư viện đầy đủ và nhiều công cụ hỗ trợ nhà phát triển: Ethereum mainnet năm 2015, trãi qua thời gian hoạt động lâu dài, cộng đồng nhà phát triển Ethereum đã phát triển thư viện đầy đủ và nhiều các công cụ hỗ trợ cho việc phát triển trên Ethereum cũng đã được ra phục vụ cho các nhà phát triển.
- Ethereum 2.0: Kế hoạch mở rộng dài hạn cho Ethereum bao gồm việc chuyển đổi sang PoS và sử dụng công nghệ Sharding, với tầm nhìn được cung cấp bởi Ethereum 2.0, khiến Ethereum dù có nhiều hạn chế nhưng các nhà phát triển vẫn ở lại và tiếp tục xây dựng với nó.
Các chỉ số nổi bật trên hệ sinh thái Ethereum
Trong bài phân tích tác động của nâng cấp Dencun đối với hệ sinh thái Ethereum, một số hệ luỵ từ nâng cấp Dencun đã được nêu ra như sau:
- Giảm nhu cầu sở hữu ETH làm gas fee
- Giảm số lượng ETH bị đốt
- Giảm doanh thu cho các validator
Dưới đây là sự thay đổi trong các chỉ số về tài chính và mạng lưới Ethereum trong Q3 (cập nhật cuối tháng 9/2024) giúp làm rõ hơn những tác động trên.
Chỉ số tài chính
Với sự đời của không gian lưu trữ blob, các giao dịch trên các Layer 2 đã giảm tới hơn 90%, từ đó tạo ra một sự dịch chuyển lớn từ lượng người dùng, phí giao dịch và doanh thu của Ethereum sang các Layer 2.
- Doanh thu từ phí giao dịch sụt giảm 53.35% từ mức 492 triệu USD xuống còn 229.9 triệu USD;
- Chi phí sụt giảm 20.25%, trong đó phần thưởng khối và phí giao dịch giảm lần lượt 19.5% và 24.9%;
- Lợi nhuận giảm 18.2% với âm 501.6 triệu USD;
- Mức biên lợi nhuận giảm tới 152.3% đạt mức âm 218.2%.
Đọc thêm về Mô hình kinh tế blockspace của Ethereum.
Chỉ số mạng lưới
- Số lượng người dùng trung ngày hàng ngày, hàng tuần và hàng tháng đều sụt giảm lần lượt 12.54%, 12% và 6.6%.
- Số lượng developer và code commit cũng sụt giảm 22.6% và 25%.
Chỉ số về dòng tiền, TVL và stablecoin
Đây là những số liệu tham chiếu cho mức độ thanh khoản cũng như dòng tiền bên trong hệ sinh thái Etherereum.
Theo số liệu từ Artemis, kể từ đầu năm 2024, Ethereum chứng kiến sự dịch chuyển dòng tiền ra khỏi hệ sinh thái lớn nhất với hơn 6.3 tỷ USD (net outflow). Các Layer 2 như Arbitrum, Base và ZKsync đang là điểm đến từ dòng tiền trên với lần lượt 10.3 tỷ USD, 3.5 tỷ USD và 3.3 tỷ USD.
Vốn hoá của stablecoin trên Ethereum lại ghi nhận sự tăng trưởng 25.5% từ 67.4 tỷ USD lên 86.4 tỷ USD. Trong đó, Tether (USDT) chiếm tới 54%, theo sau là Circle (USDC) với 28.3%, DAI với 5.3% và Ethena (USDe) với 2.15%.
Theo số liệu từ Artemis, phần lớn nguồn cung stablecoin trên Ethereum vẫn đến từ các sàn CEX (Binance, OKX. Kucoin), theo sau là từ nhóm các dự án Web3 (Gnosis, MakerDAO, Ethena, Uniswap và Aave).
Chỉ số TVL cũng chứng kiến sự tăng trưởng 64.5% từ 30 tỷ USD lên 49.37 tỷ USD kể từ đầu năm 2024. Nhìn tổng thể về TVL trên Ethereum, các nhóm dự án như Liquid Staking, Restaking, Liquid Restaking đang chiếm ưu thế thế hơn so với nhóm dự án DeFi. Nguyên nhân đến từ sự tăng trưởng trong số lượng Ethereum validator cùng với sự hạ nhiệt của thị trường DeFi so với những năm trước đây.
Cuối cùng, chỉ số về TVL/giá token ETH sẽ đưa ra góc nhìn khách quan hơn về dòng tiền trong hệ sinh thái. Tính từ đầu năm 2024, chỉ số trên đã tăng trưởng 45% thấp hơn mức TVL ghi nhận là 62.8%. Điều này cho thấy sự tăng trưởng trong TVL của Ethereum không bắt nguồn từ sự tăng trưởng của giá ETH mà do các yếu tố khác. Bên cạnh đó, chỉ số còn cho thấy giá trị token ETH đang tăng trưởng chậm hơn với các loại tài sản crypto khác trong hệ sinh thái.
Số liệu Fundraising
Trong quý 3 2024, có tới hơn 21 dự án trên hệ sinh thái Ethereum gọi vốn thành công. Nổi bật trong đó có:
- ChaoLabs - một nền tảng chuyên về quản lý rủi ro cho các dự án DeFi trước những cuộc tấn công và thanh lý. Dự án đã kêu gọi thành công 55 triệu từ các quỹ như Haun, F-Prime Capital và Lightspeed.
- Space and Time - một nền tảng AI x Blockchain cho phép người dùng và dự án có thể tiếp cận các thông tin minh bạch, chính xác thông qua tính năng truy xuất dữ SQL bằng AI và ZKP. Dự án đã kêu gọi thành công 20 triệu USD từ các quỹ như Framework, Arrington Capital.
- Pencils Protocol - một dự án làm về Yield Aggregator tích hợp công nghệ ZK Rollups, human-proof login và xác thực ngẫu nhiên on-chain. Dự án đã kêu gọi thành công 30 triệu từ các nhà đầu tư cá nhân ở vòng gọi vốn public sale vào tháng 9 vừa qua. Tổng cộng dự án đã kêu gọi 150 triệu USD.
Hệ sinh thái Ethereum 2024
Decentralized Exchange
Decentralized Exchange (DEX) thuộc nhóm dự án lâu đời và phát triển nhất trên hệ sinh thái Ethereum. Dẫu vậy, trong tháng 9 (tính đến ngày 27/9), khối lượng giao dịch từ các DEX trên Ethereum ghi nhận sụt giảm xuống chỉ còn 30.8 tỷ USD.
Có nhiều lý do dẫn tới sự sụt giảm trong khối lượng giao dịch trên Ethereum, trong đó hai lý do nổi bật bao gồm sự vươn lên của các Layer 2 với phí giao dịch thấp sau EIP-4844 cũng như thị trường thiếu đi các narrative lớn trên Ethereum. Theo Coinbase, người dùng có xu hướng dịch chuyển sang các chain với phí giao dịch thấp như Base hay Solana cho việc trading memecoin.
Uniswap đang là DEX đứng đầu trên Ethereum với chỉ số TVL và khối lượng giao dịch (7D) đạt lần lượt 3.9 tỷ USD và 5.88 tỷ USD. Curve, Balancer, Sushi và PancakeSwap lần lượt là các dự án đứng sau về hai chỉ số trên. Trong 7 ngày vừa qua, các dự án xếp sau như Balancer, Sushi và PancakeSwap lại ghi nhận sự tăng trưởng vượt vuợt trội hơn so với Uniswap về sự tăng trưởng trong khối lượng giao dịch.
Xét về khả năng tận dụng vốn (Volume/ TVL), Pancake hiện đang dẫn đầu (0.22), theo sau là Uniswap (0.2). Trong thời gian tới, sự ra đời của Uniswap V4 hứa hiện đem lại nhiều thay đổi và cải tiến mới trong mảng AMM DEX.
Đọc thêm về Uniswap v4 và Uniswap X tại đây.
Lending & Borrowing
Lending hiện là nhóm ghi nhận sự hồi phục mạnh mẽ nhất trên Ethereum kể từ đầu năm với 58% tăng trưởng trong TVL từ 10.7 tỷ USD lên 17 tỷ USD. Trong đó, Aave đang dẫn đầu với TVL đạt hơn 10.7 tỷ USD với khối lượng khoản vay ra bên ngoài thị trường đạt 7.6 tỷ USD. Spark, Compound và Morpho lần lượt là các dự án đứng sau với TVL đạt 2.3 tỷ USD, 1.8 tỷ USD và 1.37 tỷ USD. Xét về mức độ tối ưu nguồn vốn, Aave đang dẫn đầu với 41,67%.
Sự tăng trưởng của nhóm dự án DeFi một phần đến từ những sự thay đổi lớn trong những bản cập nhật như:
- Aave là một trong số dự án DeFi nổi bật nhất trong thời gian vừa qua với TVL tăng trưởng nhanh chóng, xếp thứ 2 chỉ sau Lido Finance. Điều này bắt nguồn từ tín hiệu tích cực trong tâm lý của thị trường dẫn tới nhu cầu vay - cho vay tăng trưởng. Bên cạnh những đề xuất liên quan tới Aave V4 và tokenomics cũng góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của lending protocol này trong thời gian qua.
- Sky (MakerDAO) trong tháng 8 vừa qua đã thông báo thay đổi tên, tokenomics trong lộ trình tiến tới kế hoạch Endgame của mình. Những sự thay đổi trên cho thấy Sky trở thành một hệ sinh thái DeFi hợp nhất thay vì tập trung vào mỗi mảng CDP Lending, mở rộng khả năng tiếp cận tới người dùng cuối và cài thiện hiệu suất cho Saving Rate.
- Morpho là một trong lending protocol ghi nhận được sự thành công trong thời gian qua khi mở rộng mô hình kinh doanh từ Yield Optimizer sang Permission Lending Market với Morpho Vault.
Đọc thêm: Aave V4 - Cập nhật quan trọng và tầm nhìn chiến lược tới 2030
Staking Ecosystem
Sau bản cập nhật The Merge, nhu cầu staking trên Ethereum càng tăng cao, tạo tiền đề cho lần lượt các nhóm dự án Liquid Staking (LSD), Restaking hay Liquid Restaking (LRT) ra đời. Hiện tại, các nhóm dự án trên đang chiếm một thị phần không nhỏ trong tổng thể hệ sinh thái Ethereum. Hiện tại, đã có hơn 34.5 triệu ETH đang được stake chiém tới 28.19% nguồn cung hiện tại của ETH.
Nhóm dự Liquid Staking hiện đang chiếm tới 31.7% với hơn 10.9 triệu ETH được stake thông qua nhóm án này. Theo sau là CEX với 8.5 triệu ETH (24.6%) và nhóm các staking pools với 5.78 triệu ETH (16.7%). Xét về quy mô, mặc dù có sự trùng lặp (double-count) về số liệu TVL, nhóm dự án Liquid Staking với đang đứng đầu với 35.5 tỷ USD, theo sau là nhóm Restaking với 13.86 tỷ USD và nhóm LRT với 6.6 tỷ USD.
Một số dự án nổi bật trong nhóm dự án liên quan tới hệ sinh thái Staking.
Lido Finance: Dự án tiên phong cho xu hướng Liquid Staking với TVL đứng đầu trên Ethereum đạt 26.2 tỷ USD chiếm tới 43.75% thị phần về TVL. Số lượng staked ETH thông qua Lido đang chiếm tới 28.1% thị phần staked ETH với hơn 9.7 triệu ETH.
EigenLayer: Dự án tiên phong cho xu hướng Restaking đạt 12.2 tỷ USD TVL. Hiện tại, đang có 17 dự án (AVS) đang được xây dựng trên lớp kinh tế bảo mật của EigenLayer.
ether.fi: Một trong những dự án Liquid Restaking thành công nhất với TVL đạt 6.43 tỷ USD, Hiện tại, đang có hơn 1.6 triệu ETH tham gia vào xu hướng Restaking thông qua ether.fi.
NFT Market và NFT Collections
Trong tháng 9 vừa qua, khối lượng NFT giao dịch trên ETH đạt 109.75 triệu USD - một con số khiêm tốn so với mức trung bình hàng tháng ~ 488 triệu USD. Trong đó, Blur đang đứng top 1 về thị phần khối lượng giao dịch với 52.57 triệu USD (47.9%), theo sau là Opensea với 34.74 triệu USD (35.4%) và CryptoPunks với 15.54 triệu USD (13.1%).
Hiện tại, Bored Ape Yatch Club (BAYC) đang là bộ sưu tập NFT có vốn hoá lớn nhất hệ sinh thái Ethereum với hơn 1.22 tỷ USD, theo sau lần lượt là CryptoPunks với 1.11 tỷ USD và Pudge Penguins với 947 triệu USD. Xét về khối lượng giao dịch trong vòng một tháng qua, CryptoPunks đang dẫn đầu với 16 triệu USD, theo sau là BAYC và Pudgy với 9.68 triệu USD và 9.25 triệu USD.
Đổi mới kỹ thuật
Cập nhật Pectra là sự nâng cấp tiếp theo của Ethereum được lấy cảm hứng từ hai thành phố là Prague và Electra của Ethereum dự kiến sẽ ra mắt trong năm 2025. Trong những buổi thảo luận devnet vừa qua, Ethereum Foundation đã đưa ra đề xuất phân tách bản cập nhật Pectra thành hai phiên bản Pectra 1 (Q/2025) và Pectra (cuối 2025).
Trong đó, bản cập nhật Pectra 1 sẽ tập trung vào các sự thay đổi chính trên hai lớp Execution Layer và Consensus Layer. Bản cập nhật Pectra 2 sẽ liên quan tới những đề xuất về EOF và PeerDAS.
Một trong số những cập nhật quan trọng trong nâng cấp Pectra 1 sắp tới, bao gồm:
- EIP-7702: giới thiệu một loại giao dịch mới cho phép ví EOA có thể kiểm soát tạm thời smart contract. Từ đó, cải thiện UI-UX cho ví web3 và là tiền đề hướng tới tương lai Account Abstraction.
- EIP-7251: Tăng số lượng MAX_EFFECT_BALANCE cho các validator. Cụ thể, các Ethereum validator có thể flexible hơn trong số lượng ETH đang stake với mức tối thiểu là 32 ETH thay vì cố định là 32 ETH như trước. Nâng cấp cho phép các validator nhỏ gộp chung lại, từ đó giảm số lượng validator size, số lượng P2P message, số chữ ký BLS và bộ nhớ cần lưu trữ cho toàn mạng lưới.
Đọc thêm: Tổng quan về nâng cấp Pectra của Ethereum.
Tạm kết
Bản nâng cấp Dencun với EIP-4844 là một bước đệm quan trọng cho định hướng phát triển thông qua Rollup của Ethereum. Dẫu vậy, sự ảnh hưởng ngắn hạn của thay đổi trên đã phần nào ảnh hưởng đến hệ sinh thái Ethereum thông qua các chỉ số về mạng lưới và tài chính. Bên cạnh đó, số liệu về dòng tiền đang rút dần hệ sinh thái kể từ đầu năm 2024 dẫu cho sự tăng trưởng về mặt TLV và vốn hoá của stablecoin.
Nhìn về hệ sinh thái Ethereum, các nhóm dự án lớn bao gồm DEX, Lending và Restaking đang dần cho thấy những dấu hiệu tích cực với những bản cập nhật mới trong tương lai. Bên cạnh đó, sự kiện spot ETH ETFs được thông qua đã phần nào chứng minh được sự quan tâm cũng như niềm tin về công nghệ blockchain từ phía thị trường truyền thống.